ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΓΛΩΣΣΑ - ΛΕΞΙΚΑ > ΓΛΩΣΣΑ - ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ

ΤΟ ΖΟΡΜΠΑΛΙΚΙ ΤΩΝ ΡΑΓΙΑΔΩΝ
Τι ήταν ο ελτζής, ο βεκίλης και ο καϊμακάμης; Ποια ήταν η διαφορά του αρματολού από τον κλέφτη; Ποιοι ήταν οι Κακλαμάνοι, οι Ταλαρίσιοι και οι Χαλδούπηδες; Ποιος ήταν ανώτερος: ο αγάς, ο πασάς ή ο μπέης; Το μπρίκι ήταν πιο δυνατό, η κορβέτα ή η φρεγάτα; Ποια θέση είχαν στο οθωμανικό σύστημα ο σούμπασης, ο τασιλτάρης και ο ζαμπίτης; Ποια σημασία είχαν στα ελληνικά της εποχής οι λέξεις λουφές, πρέζα και τερτίπι; Καθώς βαίνουμε προς τον εορτασμό των 200 χρόνων από το ιδρυτικό γεγονός του νεοελληνικού κράτους, τα κείμενα της εποχής θα βρεθούν ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
Περίπου ένας στους τρεις κατοίκους της ελληνικής Μακεδονίας είχε το 1912 ως μητρική του γλώσσα τα σλαβομακεδονικά. Το 1965, υπηρεσιακές εκθέσεις εκτιμούσαν σε 130-150.000 τους σλαβόφωνους κατοίκους τριών μονάχα νομών (Φλώρινας, Καστοριάς και Πέλλας). Στις αρχές του 21ου αιώνα, τα «ντόπικα» εξακολουθούν να μιλιούνται σε μεγάλο μέρος της Βόρειας Ελλάδας. Η εξάλειψη αυτής της σλαβογλωσσίας θεωρήθηκε ευθύς εξαρχής - και παρέμεινε ως τις μέρες μας - ο μείζων «εθνικός στόχος» στην περιοχή. Για την επίτευξή του στρατεύτηκε όλος ο κρατικός μηχανισ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η χρήση του αγαθού της γλώσσας είναι τόσο γενική και τόσο "αυτόματη", όσο ίσως είναι κι η ανάσα. Κι όπως δεν σκεπτόμαστε πόσο πολύτιμη είναι η περίπλοκη φυσιολογία της Αναπνοής, άλλο τόσο δεν μας απασχολεί το πόσο θεμελιώδης για την ύπαρξή-μας είναι η Γλώσσα. Όμως, χάρις στους ακάματους Γλωσσολόγους μας, διατίθενται τόσο πολλές και βαθειές γνώσεις γι' αυτήν, ώστε μπορούμε κι εμείς να απολαύσομε ένα μέρος απ' αυτή τη γνώση. Εμείς οι απλοί Χρήστες της γλώσσας έχομε κι ένα πρόσθετο πρακτικό ενδιαφέρον: αφενός είμαστε καλλιεργητές της γλώσσας ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΜΑΤΑ ΓΝΩΣΙΑΚΗΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ
(...) Η Γνωσιακή Σημασιολογία, αντίθετα, υποστηρίζει ότι η χρήση μιας λέξης παρέχει πρόσβαση στο σύνολο της γνώσης (σημασιακής και εγκυκλοπαιδικής) που έχουμε για την οντότητα που δηλώνει ενεργοποιεί με άλλα λόγια μία σχηματική δομή (βλ. κεφάλαιο 1), η οποία περιλαμβάνει ό,τι ξέρουμε για την οντότητα αυτή και όχι μόνο την πυρηνική της σημασία. Η εγκυκλοπαιδική αντίληψη για τη σημασία καθιστά, όπως είναι φανερό, άνευ ουσίας τη διάκριση Σημασιολογίας και Πραγματολογίας. Αφού δεν υπάρχει πυρηνική σημασία αλλά ανάλογα με το περικείμενο και τη...
Διαβάστε περισσότερα...

Κοινωνική διγλωσσία και γλωσσική ιδεολογία
Η παρούσα μελέτη επιδιώκει αφενός να φωτίσει ορισμένα βασικά σημεία της διαδικασίας (προ)τυποποίησης και γλωσσικού προγραμματισμού της νέας ελληνικής στα συμφραζόμενα της κοινωνικής διγλωσσίας (diglossia), ενός φαινομένου (παρά την κρατούσα άποψη) εντέλει αποκλειστικά συνυφασμένου με την ίδρυση και τις κοινωνικο-ιδεολογικές συνιστώσες του ελληνικού κράτους, αφετέρου να διερευνήσει τις γραπτές ποικιλίες που ήταν σε χρήση, τη μεταξύ τους σχέση και τις (γλωσσικές) προϋποθέσεις για την επικράτηση/εδραίωση της δημώδους/δημοτικής - προϋποθέσεις ...
Διαβάστε περισσότερα...

Εισαγωγή στην ανάπτυξη της γλώσσας
Το βιβλίο Εισαγωγή στην ανάπτυξη της γλώσσας αποτελεί ένα εισαγωγικό εγχειρίδιο που εξετάζει όψεις και πτυχές της γλωσσικής εξέλιξης ενός ανθρώπου, ως μέρους της γενικότερης ανάπτυξής του. Κεντρικό στόχο αποτελεί η περιγραφή και η ερμηνεία βασικών οροσήμων και χαρακτηριστικών που εμφανίζονται στη γλώσσα του παιδιού καθώς αυτό αναπτύσσεται. Η περιγραφή της γλωσσικής εξέλιξης οργανώνεται για μεθοδολογικούς λόγους σε περιόδους: εξετάζεται η γλώσσα κατά τα πρώιμα στάδια (1-3 έτη], την προσχολική ηλικία (3-6 έτη) και τα σχολικά χρόνια (6-12 έτη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ ΚΑΙ ΙΔΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα πανόραμα των γεωγραφικών παραλλαγών της γλώσσας μας σ' ολόκληρο τον ελληνόφωνο χώρο (Ελλάδα, Κύπρο, ελληνόφωνες νησίδες της Ν. Ιταλίας, της Κορσικής και της Ουκρανίας, ελληνόφωνες μέχρι το 1922 περιοχές της Μ. Ασίας). Είναι το μοναδικό στη γλωσσική βιβλιογραφία εγχειρίδιο νεοελληνικής διαλεκτολογίας. Ο συγγραφέας του περιγράφει τις διαλέκτους και τα ιδιώματα της Νεοελληνικής από φθογγολογική, μορφολογική, συντακτική και λεξιλογική άποψη με επιστημονική ακρίβεια, αλλά και με εκλαϊκευτικό συνάμα τρόπο απευθυνόμενο...
Διαβάστε περισσότερα...

100 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ
Σας ενδιαφέρει να διευρύνετε τις γνώσεις σας στην επιστήμη της γλωσσολογίας; Θέλετε να ασκηθείτε στο επίπεδο γνώσης σημαντικών γλωσσολογικών όρων; Το εισαγωγικό εγχειρίδιο που κρατάτε στα χέρια σας είναι ένας πλήρης και συνοπτικός πλοηγός στον γοητευτικό κόσμο της γλωσσολογίας. Στις 532 σελίδες του αναπτύσσονται 100 αυτόνομες ενότητες που περιγράφουν και εξηγούν έννοιες-κλειδιά της επιστήμης, διαρθρωμένες σε οκτώ μέρη: εισαγωγικές έννοιες και διακρίσεις, επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης, γλωσσικές μονάδες, γλωσσικά φαινόμενα, κλάδοι γλωσσολογί...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΝ ΤΗ ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ
Όπως καθορίζει η ελληνική γλώσσα, ο άνθρωπος είναι "μέροψ", μερίζει δηλαδή την όπα του, την φωνή του. Παράγει έναρθρους ήχους κατά τρόπον καθαρόν, διακεκριμένον, εν αντιθέσει προς τα ζώα, τα οποία εκβάλλουν άναρθρες κραυγές. "Των θηρίων εισίν αδιαίρετοι αι φωναί... ουδεμίαν ονομάζω στοιχείον.." δηλώνει ο Αριστοτέλης στην "Ποιητική". Η Επιστήμη σήμερα μας πληροφορεί ότι ο άνθρωπος είναι εφοδιασμένος με ειδικά κέντρα στον εγκέφαλό του, τα Κέντρα λόγου. Γι' αυτό, ακόμη και οι πιο κουτοί άνθρωποι μαθαίνουν να ομιλούν, ενώ ακόμη και οι πιο έξυπ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η φιλοσοφία της γλώσσας, ένα από τα πολυπλοκότερα και πλουσιότερα πεδία της φιλοσοφίας, βρίσκεται σε πλήρη θεωρητική άνθιση και συνεχή επιστημονική διεργασία. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συνθετική εργασία στην οποία τίθενται εκ νέου ζητήματα φιλοσοφίας της γλώσσας, όπως είναι η αυτοματοποίηση της ανθρώπινης επικοινωνίας και η ποικιλότητα των γλωσσών. Παράλληλα προτείνονται καινούργιες θεωρητικές και τεχνικές κατευθύνσεις, όπως η γλωσσική ηθική. Ο τρόπος οργάνωσης του περιεχομένου του γύρω από ορισμένα θεμελιώδη και επανερχόμενα προβλήματα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΛΕΞΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
Το βιβλίο αυτό είναι βασικά ένα ΛΕΞΙΚΟ επιθέτων και επιρρημάτων. Ο τίτλος όμως, ο οποίος αναγκαστικά περιορίζεται σε λίγες λέξεις, δεν μπορεί πάντο. να περιλάβει και να αποδώσει όλο το περιεχόμενο τον βιβλίου. Εκτός, λοιπόν, από το λεξικό και πριν από αυτό το βιβλίο περιέχει ό,τι έχει σχέση με τα επίθετα και τα επιρρήματα από γραμματική και από συντακτική άποψη. [...] Το βιβλίο αυτό είναι ένα μοναδικό βοήθημα για το μαθητή των μεγαλύτερων τάξεων τον δημοτικού και κυρίως του μαθητή του γυμνασίου. Θα μπορεί να βρίσκει εδώ όποιο στοιχείο θέλε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Το βιβλίο «Ελληνικά: Η ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της» ανιχνεύει τη συναρπαστική πορεία της ελληνικής γλώσσας από τη μυκηναϊκή περίοδο της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. έως τη σημερινή εποχή, συνυφαίνοντας την εξωτερική με την εσωτερική ιστορία της σε μια ενιαία αφήγηση. Είναι το πρώτο βιβλίο που διερευνά και ερμηνεύει την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας σε όλο το φάσμα της γεωγραφικής και κοινωνικής της ποικιλίας, στις προφορικές και τις γραπτές μορφές της, οι οποίες από την ύστερη αρχαιότητα έως και πρόσφατα ήταν αισθητά διαφορετικές. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗΣ
Η σημειωτική εξετάζει τη δομή και τη λειτουργία των συστημάτων νοήματος, από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, στο ρούχο, στα αντικείμενα και την καθημερινή συμπεριφορά, στην αρχιτεκτονική και τον αστικό χώρο. Με άλλα λόγια, είναι μία θεωρία του πολιτισμού και αποτελεί πάντοτε ιδιαίτερο κεφάλαιο στις σύγχρονες ανθολογίες των πολιτισμικών σπουδών. Συγχρόνως, επειδή οι ατομικές και συλλογικές ταυτότητες σχηματίζονται στο πλαίσιο της κοινωνικής και πολιτισμικής επικοινωνίας, η σημειωτική είναι αναπόσπαστο μέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΛΟΓΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ - ΘΕΩΡΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΦΑΡΜΟΓΗ
"Πιπεριές Φλωρίνης" ή "πιπεριές Φλώρινας"; Η "νήσος" ή το "νησί"; "Στάλθηκε" ή "εστάλη"; Δεκάδες τέτοια ερωτήματα ταλανίζουν τον μέσο ομιλητή της ελληνικής γλώσσας, ο οποίος αναλώνεται στη σισύφεια αναζήτηση της «αλήθειας» σε τέτοια ψευδοδιλήμματα μέσα από ολισθηρές καθαρολογικές ή υπερπροσαρμοστικές ατραπούς. Αν και το ζήτημα του λόγιου επιπέδου στη σύγχρονη κοινή νέα ελληνική δεν είναι άμοιρο ιδεολογικών και κοινωνικοπολιτικών προεκτάσεων λόγω σύνδεσης με τα κακώς κείμενα του γλωσσικού ζητήματος, η ελληνική γλώσσα ως δομή και χρήση αποδε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΛΑ ΜΟΥ ΓΙΑ ΓΛΩΣΣΑ
- Πως μαθαίνουμε να μιλάμε; - Από τι είναι φτιαγμένη η γλώσσα; - Ποια είναι η παλιότερη γλώσσα του κόσμου; - Ποια η διαφορά γλώσσας και διαλέκτου; - Τι σημαίνει μιλάω σωστά (ελληνικά); - Γιατί μαθαίνουμε αρχαία; - Θα μιλάμε όλοι αγγλικά σε 50 χρόνια; - Πάσχουν οι νέοι μας από αφασία; - Κινδυνεύουν τα παιδιά που μεγαλώνουν σε δίγλωσσο περιβάλλον; - Είναι η πολυγλωσσία τεκμήριο ευφυΐας; - Γιατί μας δυσκολεύουν οι ξένες γλώσσες; - Που βρίσκεται η Λατβία; - Σε τι χρησιμεύει η γλωσσολογία; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που εξετάζονται σε τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Ότι η ελληνική γλώσσα κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις 2.700 γλώσσες του κόσμου αποτελεί απλή εμπειρική διαπίστωση. Όσο είναι ορθό ότι, σύμφωνα με τα διδάγματα της γλωσσικής επιστήμης, όλες οι γλώσσες των λαών (οι "φυσικές" ή "εθνικές" λεγόμενες γλώσσες) ως συστήματα επικοινωνίας είναι ισότιμες, άλλο τόσο είναι αληθές ότι ορισμένες γλώσσες που σήκωσαν το βάρος ανεπτυγμένων μορφών πολιτισμού του ανθρώπου γνώρισαν μια καλλιέργεια που τις ξεχωρίζει από τις άλλες. Κατεξοχήν καλλιεργημένη γλώσσα είναι η Ελληνική, αφού σμιλεύθηκε επί 30 και π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Άθλος γιγάντιος με συνέπειες μεγάλης πνοής είναι το ανά χείρας βιβλίο. Ανακαλεί και αποκαθιστά το χαμένο ή παραποιημένο μεγάλο παρελθόν, επαναφέρει στην ταξί το έκτροπο παρόν και ανοίγει φωτεινούς ορίζοντες για το μέλλον. Η γένεσι και η φύσι του Λόγου είναι το θέμα του. Λόγος είναι η ακριβής αντικατόπτρισι της λειτουργίας του Σύμπαντος στη λειτουργία του νου. Δεν υπάρχει καμμιά απολύτως δυνατότης να λειτουργήση ομαλά ο ανθρώπινος εγκέφαλος έξω ή εν παρεκκλίσει από την ροή του παγκόσμιου γίγνεσθαι. Κάθε δυσαρμονία του πρώτου προς το δεύτερο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ι. ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ
Δεν χρειάζονται ιδιαίτερα επιχειρήματα για να πείσει κανείς πόσο αναγκαίο είναι για τον φιλόλογο να είναι εξοικειωμένος με τα ζητήματα της ιστορικής γραμματικής της αρχαίας μας γλώσσας. Η γνώσι των συστηματικών μεταβολών που χαρακτηρίζουν τη δομή της αρχαίας Ελληνικής σε όλα της τα επίπεδα είναι απαραίτητο εξάρτημα του οπλισμού του μελετητή της αρχαίας. Ιδιαίτερα σημαντικό σε μια ιστορική γραμματική είναι το τμήμα που αφορά στην φωνολογία. Οι μηχανισμοί μεταβολής των «σημαινόντων» (των φωνημάτων και των φωνηματικών διαδοχών) μιας γλώσσας ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ
Το έργο περιλαμβάνει δύο μέρη, από τα οποία το πρώτο εισάγει τον αναγνώστη στην έννοια και την ιστορία της Κειμενογλωσσολογίας, ενός βασικού προγόνου (και) της Μεταφρασεολογίας, ενώ το δεύτερο πραγματεύεται την ίδια τη Μεταφρασεολογία μέσω μιας επίσης επιγραμματικής παρουσίασης επιλεγμένων θεμελιωδών εννοιών που αφορούν κάθε μεταφραστική διαδικασία, με ιδιαίτερη έμφαση στα κείμενα που περιέχουν γλώσσα για ειδικούς σκοπούς, αλλά και την ειδικότερη κατηγορία των νομικών κειμένων. Επίσης, στο δεύτερο μέρος αναλύονται έννοιες που κατασημαίνοντ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΡΜΙΚΟ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Σημειωτέον ακόμη ότι τούτο το πόνημα μου θα εκπληρώσει την αποστολή του, εάν δώσει ανάσα ανακούφισης σε δασκάλους και μαθητές που εντρυφούν στον Ελληνικό Λόγο εκκινώντας αδιαμεσολάβητα από το φυσικό πρόσωπο της μορφονοηματικής δομής του. Αλλά, και εάν τονώσει την αγάπη και την πίστη τους στην παιδευτική αξία του έργου τους, αφού, εκτός των άλλων, με μια τέτοια αναστροφή τίθεται αυτόματα σε κίνηση ο λογισμός, και αναπτύσσεται η αντιληπτική ικανότητα, η ευαισθησία και η φαντασία του ατόμου. Διότι, σε τελευταία ανάλυση, μελετώ τη δομή της γλώ...
Διαβάστε περισσότερα...