ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ > Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΗΘΗ, ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ
Ένα ακόμη βιβλίο έρχεται να προστεθεί στην ήδη πλούσια συναγωγή μελετών της ελληνικής Θρησκευτικής Λαογραφίας. Ένα βιβλίο που κινείται στην επιμέρους θεματική του κλάδου αυτού της Λαογραφίας, και που αποτελείται από επιμέρους μελέτες, δημοσιεύσεις, ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες ή ανέκδοτες ακόμη συμβολές, όπως φαίνεται στο σχετικό κατάλογο, στο τέλος του βιβλίου αυτού. Ένα βιβλίο που αποσκοπεί να αποτελέσει βοήθημα για τους ερευνητές του μέλλοντος, όπως δείχνει και η εκτενής βιβλιογραφία που παρατίθεται στο τέλος του, και η οποία α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΥΛΑ ΚΑΙ ΚΥΡΑ
Ένα αποκαλυπτικό βιβλίο που με τεκμηριωμένο όσο και γλαφυρό τρόπο δείχνει το πώς στα τέλη του 19ου αιώνα η Μεγάλη Ιδέα, ως ιδεολόγημα, κουλτούρα και ιδεολογία, δημιούργησε το πλαίσιο στο οποίο οι γυναίκες όρισαν την ταυτότητά τους ως μέλη ενός συγκροτούμενου έθνους-κράτους. Στο πλαίσιο αυτό ορίστηκαν έννοιες όπως: δημόσιο - ιδιωτικό, λογική - συναίσθημα, κράτος - έθνος, πολιτεία - κοινωνία και φυσικά άνδρας - γυναίκα. Με πειστικό όσο και ευρηματικό τρόπο το βιβλίο δείχνει κάτι που η μέχρι τώρα ιστορική έρευνα είχε παραμελήσει: το πώς η σχέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ
"Προσέχετε λοιπόν άπασαι αι παρθένοι να μην αγαπάτε τους χορούς, να μην αγαπάτε τα παιγνίδια, αλλ' ούτε τα τραγούδια, ότι αυτοί οι χοροί και τα παιγνίδια είναι η πομπή του Σατανά [...] Από αυτούς τους χορούς γεννώνται ορέξεις σατανικαί, επιθυμίαι ασελγείς και οφθαλμοπορνεία και άλλα πολλά σατανικά πάθη της αλόγου σαρκός [...] Η καθημερινή προσευχή είναι ένα κάστρο του σώματος, και δεν ημπορεί να έμβη ο κλέπτης. Είναι ένα σιδερένιον υποκάμισον, και δεν ημπορεί να έμβη κανένα βέλος του εχθρού μετά την προσευχήν". (ΑΡΓΥΡΗΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ, 1817) ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΣΗ, ΘΕΣΜΟΙ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η παρούσα καθολική κρίση είναι πρωτίστως μία κρίση του εαυτού, ο οποίος φαίνεται να παραμένει άκριτα προσδεδεμένος στις παλαιές κυρίαρχες έξεις, σε ένα ανθεκτικό κοινωνικό φαντασιακό που, ως ιστορικό και πολιτισμικό προϊόν, στερείται των οικουμενικών αξιών της νεωτερικότητας. Ο νεανικός εαυτός δεν δείχνει να μετακινείται ριζικά από το παραπάνω πλαίσιο. Η προσκόλληση αυτή όχι μόνον δυσχεραίνει την αναστοχαστική και εποικοδομητική αντίδραση στην κρίση, αλλά ενισχύει την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων και τα παραδοσιακά πρότυπα συμπεριφοράς και π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΕΙΣ ΔΙΚΤΥΑ ΤΟΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
Το σύντομο αυτό βιβλίο εισάγει τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες στην ανθρωπολογική μελέτη των πόλεων. Εξετάζει, μέσα από το πρίσμα της αστικής ανθρωπολογίας, ορισμένα από τα κεντρικά ζητήματα της αστικής θεωρίας και των αστικών σπουδών και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάλυση των εννοιών και των μεθοδολογιών που έχουν επινοηθεί για την εθνογραφική προσέγγιση των πόλεων. Το δοκίμιο φωτίζει τους πολιτικούς και πολιτισμικούς ρόλους των πόλεων, σκιαγραφεί τους τρόπους με τους οποίους συνδιαμορφώνουν τις κοινωνικές σχέσεις και τον πολιτισμό,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
Πρόλογος Α΄ Η λαογραφία ως επιστήμη 1. Η ιστορικότητα των λαογραφικών φαινομένων 2. Λαός και λαϊκός πολιτισμός 3. Η σιωπή, τα γέλια και τα κλάματα. Μικρή συμβολή στη διευκρίνιση των σχέσεων της λαογραφίας με τη φιλολογία και την κοινωνιολογία Β΄ Η πόλη και η αστική ζωή 1. Αστική λαογραφία 2. Ο άνθρωπος της πόλης 3. Ο άνθρωπος της πόλης και το θέμα της παρακμής 4. Πολιτιστικά 5. Τι είναι ο folklorismus 6. Το αργό γδύσιμο 7. Λαογραφικά της Αθήνας (1834-1984) Γ΄ Ο άλλος χώρος 1. Όψεις παραδοσιακότητας του χώρου 2. Διαβρώσεις και επιβιώσεις στ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΜΕΓΑΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Στην ιστορία της επιστήμης υπάρχουν μορφές που αποτελούν ορόσημα και σταθμούς στην εξέλιξη ολόκληρων επιστημών και επιστημονικών κλάδων. Υπάρχουν οι πρωτοπόροι, που με το έργο και τους μαθητές τους, όχι μόνο εκείνους που προσωπικά καθοδήγησαν αλλά και όσους κατεύθυναν με τις μελέτες και το παράδειγμά τους, προσδιόρισαν ανεξάλειπτα την πορεία των επιστημών, εγκαθιδρύοντας σχολές και τρόπους σκέψης ή προσφέροντας μεθοδική βάση για τη στήριξη της περαιτέρω ανάπτυξης κάθε επιστήμης. Έναν "προπάτορα" της Ελληνικής Λαογραφίας τίμησε με την Ημερί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΗΤΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ
Παρά τα όσα υποστηρίζει η επικρατούσα πολιτική και ιδεολογική άποψη της εποχής μας και παρά τα όσα, ειλικρινά και ανεπιτήδευτα, φρονεί η πλειοψηφία των πολιτών, η διαρθρωτική κρίση η οποία εδώ και δέκα χρόνια πλήττει την ελληνική κοινωνία, δεν ήταν ούτε άδικη, ούτε απρόσμενη. Όλως αντιθέτως, η κρίση αυτή προέκυψε ως φυσιολογική και αναπόφευκτη συνέπεια των αβίαστων μακροχρόνιων επιλογών και των ενδιάθετων ροπών του πλειοψηφικού τμήματος του ελληνικού λαού. Οι συγγραφείς του τόμου Ζήτημα εθνικής επιβίωσης, που περιλαμβάνει κείμενα τα οποία ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ της εθνικής κρίσης που βιώνουμε έχει προκαλέσει μια βαθύτερη και υγιή ανάγκη αναστοχασμού της πορείας της Ελλάδας, όχι μόνο κατά την πρόσφατη μεταπολιτευτική περίοδο, αλλά στη μακρά διάρκεια της Νεωτερικότητας. Το κίνητρο αυτής της εθνικής ενδοσκόπησης είναι προφανώς η αυτογνωσία, η κατανόηση του πως φτάσαμε ως εδώ, τι και πως πετύχαμε, σε τι και γιατί αποτύχαμε. Σε τέτοιες στιγμές, η καταφυγή σε στοχαστές μεγάλου βεληνεκούς είναι αναγκαία καί λυτρωτική. Μας βοηθά να δούμε τις αδρές και ουσιώδεις γραμμές. Μας προσφέρει γενι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΑΦΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η ζωή των Σαλονικιών, οι χαρές και οι λύπες τους, οι αγώνες και οι αγωνίες τους περιγράφονται χωρίς φιοριτούρες και ψευτοπατριωτικές εξάρσεις που είναι πάντα ύποπτες - κι από τον τρόπο της περιγραφής αποκαλύπτεται ο μικρός ή μεγάλος ρόλος που έπαιξαν τόσο οι επώνυμοι όσο και ο απλός κόσμος σε γεγονότα που σημάδεψαν την τύχη της πόλης, της Μακεδονίας και όλης της Ελλάδας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΟ-ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ
Στο βιβλίο αυτό εξετάζονται οι επιπτώσεις ενός πολύτροπου και πολυμερούς φαινομένου, που ορίζεται ως υπο-νεωτερικότητα, στην καλλιτεχνική και πολιτιστική παραγωγή της Ελλάδας Ένα πρώτο αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του είναι η επαναφορά του ερωτήματος "τι είναι για μας η νεωτερικότητα;", που στη σύγχρονη ιστορική συγκυρία τίθεται σε τροχιά παρόξυνσης. Ως παραδειγματικό σημείο αφετηρίας τοποθετείται η Γενιά του '30, όπου το ήδη ενεργό τριμερές σχήμα μελαγχολία-πένθος-χαροποιό πένθος αρχίζει να γίνεται διακριτό στο μεσοδιάστημα τοποθετείται ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ποιητής Αλέξανδρος Αγγέλου, 1883-1980 (χαρτόδετη έκδοση)
Ο ποιητής Αλέξανδρος Αγγέλου (1883-1980), με το σημαντικότατο έργο του -περιέχεται στον παρόντα τόμο και για πρώτη φορά εκδίδεται- δεν εντάσσεται σε καμιά κατηγορία συγγραφέων, από αυτούς οι οποίοι ασχολήθηκαν και έγραψαν στην αρμάνικη βλάχικη γλώσσα. Είναι φωτεινή εξαίρεση, διότι σε ηλικία 18-22 ετών έγραψε τα αριστουργήματα του ανά χείρας, με τη λογική διδάκτορα γλωσσολογίας, επιστήμη την οποία σπούδασε στη συνέχεια. Το σύνολο των πρωτογενών αρμάνικων λέξεων που χρησιμοποίησε ξεπερνούν τις 6.000! Και πέραν τούτου, όλα τα θέματα της ζωής ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ
Αναγνώστη μου, εδώ μην περιμένεις να διαβάσεις την ιστορία του τούρκικου καφέ. Οι παραδόσεις για την ανακάλυψη του τούρκικου καφέ, οι αγώνες για την ελεύθερη επικράτησή του και η εξέλιξή του μέχρι τις σύγχρονες ευρωπαϊκές ποικιλίες του -όλα αυτά, τέλοσπάντων- είναι δεόντως καταγραμένα, χρυσοίς γράμμασιν, στα σχετικά εγχειρίδια, αλλά και στις εγκυκλοπαίδειες. Σ' αυτό το άρθρο επιθυμώ να μιλήσω για τον τούρκικο καφέ, όπως τον ξέρουμε εν Ελλάδι. Μπαίνω ευθέως στο θέμα. Οι τούρκοι, όπου δέον να θεωρούνται πατεράδες των νεοελλήνων, μεταξύ άλλων...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Οι «Σαρακατσάνοι» της Αγγελικής Χατζημιχάλη είναι και έργο εθνικής προσφοράς. Σε μια εποχή που μεσουρανούσαν ανόητες θεωρίες διαστροφής της αλήθειας ως προς την αρχαιοελληνική καταγωγή των Νεοελλήνων, ή εθνικιστικές πολιτικές, που αμφισβητούσαν την ελληνική καταγωγή των Σαρακατσάνων και τους ονόμαζαν μειονότητά τους, η γραφίδα της Αγγελικής και η στεντόρεια φωνή των «Σαρακατσάνων» της, διέλυσαν κατασκευές, αποκάλυψαν σκοπιμότητες, επέβαλαν αλήθεια. (Απόσπασμα από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ
Στην περιοχή Τρικάλων, ως γνωστόν, κατοικούν πολλοί βλαχόφωνοι Έλληνες (Βλάχοι), οι οποίοι μάλιστα πρωτοστατούν στην κοινωνική, πολιτική, εμπορική και πολιτιστική ζωή του τόπου, έπαιξαν δε πρωταγωνιστικόν ρόλο σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες του Ελληνικού Έθνους (από την περίοδο της Τουρκοκρατίας ως την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, Ηπείρου και Μακεδονίας). Επομένως είναι φυσικό και στις τάξεις του Φιλολογικού, Ιστορικού, Λογοτεχνικού Συνδέσμου (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων να συγκαταλέγονται και πολλοί Βλάχοι. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΕΣ
Το Εργαστήριο Σπουδών Φύλου του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής δημιουργήθηκε το 2006 για να υπηρετήσει διδακτικές και ερευνητικές ανάγκες στα γνωστικά πεδία του φύλου στην κοινωνική πολιτική και την ανάλυση των πολιτικών για την ισότητα των φύλων σε διεθνές ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Η ταυτότητα του Εργαστηρίου μας σφραγίζεται έντονα από την κοινωνική πολιτική, το ενδιαφέρον για την άσκηση των δημόσιων πολιτικών και κατά συνέπεια το ενδιαφέρον για την ανάδειξη των προβλημάτων όπως αυτά αποτυπώνονται και βιώνονται από τη σκοπιά το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ...
Τα ατάκτως ερριμμένα στο πάτωμα του Αναμορφωτηρίου ή Ιδρύματος Αγωγής Θηλέων Παπάγου έγγραφα από τους ατομικούς φακέλους πρώην τροφίμων, με απόρρητες πληροφορίες για την ποινική, την προσωπική και την κοινωνική τους ζωή, που εκτέθηκαν σε κοινή θέα μετά την παραβίαση των πυλών του προς ανακαίνιση ή κατεδάφιση κτιρίου πριν από δύο δεκαετίες, αποτελούν πολύτιμο υλικό για μια ιστορική διαδρομή της "αναμόρφωσης" των κοριτσιών που έζησαν εκεί την περίοδο 7930-1990 και την παρουσίαση των "ιστοριών ζωής" του. Στη συνέχεια, η Εγκληματολογική Στατισ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΟΙ ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ
Ένα βιβλίο για τους νέους που παγιδεύτηκαν στις σκοτεινές «διαδρομές» της βίας... Η Αγγελική Καρδαρά στο έκτο βιβλίο της, υπό τον τίτλο "Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους", φωτίζει σκοτεινές πτυχές του πολυσύνθετου φαινομένου της νεανικής παραβατικότητας και της θυματοποίησης ανήλικων και νέων, παρουσιάζει και αναλύει πολύκροτες υποθέσεις που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ από το 1995 έως και το 2020. Στο Α’ ΜΕΡΟΣ του βιβλίου προσεγγίζεται σε θεωρητικό επίπεδο το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΩΡΙΚΟ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΗ
Ποιοι είναι οι μηχανισμοί οικονομικής, πολιτικής και, ταυτόχρονα, πολιτισμικής ενσωμάτωσης του ελληνικού αγροτικού κόσμου στη σύνολη κοινωνία (εθνική και διεθνή) κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών; Πώς εντοπίζονται τα διακυβεύματα των εντατικών μετασχηματισμών που πραγματοποιούνται σήμερα ως προς τους όρους κοινωνικής ύπαρξης του Έλληνα αγρότη; Με ποιον τρόπο μπορούμε να αντιληφθούμε τις εγγενείς στη διαδικασία προσαρμογής αντιφάσεις, να κατανοήσουμε τη «λειτουργικότητά» τους για τη διαιώνιση των εν ισχύι κοινωνικών σχέσεων και να δ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ
Εύθυμες, αυτοτελείς ιστορίες καθημερινότητας, γραμμένες σε τοπικό ιδίωμα της Λέσβου. Την αφορμή αποτέλεσε μια φωτογραφία που είχε τραβήξει η ίδια η συγγραφέας πριν σαράντα χρόνια και απεικονίζει γειτόνισσές της κατά τη διάρκεια εργασιών προετοιμασίας για τον αργαλειό. Παραστάσεις από τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια ζωντανεύουν τις συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου που μεγάλωσε. Ανοίγει ένα τεράστιο παράθυρο στο παρελθόν, όπου μπροστά μας εκτυλίσσονται ιστορίες με λέξεις και εικόνες του τότε μέχρι και σήμερα. Πετυχαίνει να παντρέψ...
Διαβάστε περισσότερα...