ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ > Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Και το σώμα θυμάται
Το βιβλίο που κρατάς στα χέρια σου είναι διαφορετικό από όλα όσα έχω γράψει. Αποτελείται από ψηφίδες σωματικής μνήμης, που επιστρέφει στα όνειρα. Επιστρέφει με γλυκές εικόνες, ακατανόητα σύμβολα, ακόμα και με εφιάλτες. Πρόκειται για ψηφίδες ενός μωσαϊκού γραφής αυθόρμητης. Μια εικόνα, ένα όνειρο, μια γεύση, ένα άκουσμα, μια απροσδιόριστη αναλαμπή, ένα χαμόγελο, ένα δάκρυ. Ψηφίδες προσώπων αγαπημένων, αναμνήσεων γλυκόπικρων, καταστάσεων σκληρών, αφηγήσεων μυστικών, σκέψεων απωθημένων, λυγμών και κόμπων στον λαιμό, τραυμάτων και ανεπούλωτων ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΞ
Οδός Ευριπίδου, Ψυρρή, πλατεία Κουμουνδούρου, Γεράνι. Το εμπορικό κέντρο της παλιάς Αθήνας. Γειτονιές που τις αγάπησαν και τις κατοίκησαν άνθρωποι απλοί, αλλά και σπουδαίοι συγγραφείς και καλλιτέχνες (Παπαδιαμάντης, Μητσάκης, Πικιώνης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Εγγονόπουλος, Χατζιδάκις κ.ά.). Μυρωδιές που διεγείρουν. Ήχοι ασυνήθιστοι, ξεχασμένοι. Περιοχές που μεταλλάχθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Οικονομική κρίση, μετανάστες, ναρκομανείς, κι ανάμεσά τους κάτοικοι και επαγγελματίες που αρνούνται να απομακρυνθούν, να λιποτακτήσουν. Παλιές και ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ (ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ)
Το λαογραφικό υλικό που δημοσιεύεται εδώ, από το Αρχείο Ι.Θ. Κακριδή, έχει συγκεντρωθή από δασκάλους και δασκάλες της Κορινθίας, σχολικού έτους 1964-65, και προέρχεται από την Κόρινθο και από τα παρακάτω 28 χωριά της κεντρικής και ανατολικής Κορινθίας: Στιμάγκα, Χαλκί, Κρήνες, Κοκκώνι, Βραχάτι, Βοχαϊκό, Ζευγολατιό, Άσσο, Κάτω Άσσο, Βελληνιάτικα, Αρχαία Κόρινθο, Αλμυρή, Περαχώρα, Αγίους Θεοδώρους, Εξαμίλια, Σολωμό, Αθίκια, Χιλιομόδι, Κουταλά, Σπαθοβούνι, Κοντόσταυλο ή Αρχαίες Κλεωνές, Άγιο Βασίλειο, Κλένια, Αγιονόρι, Στεφάνι, Κούτσι, Λεόντι...
Διαβάστε περισσότερα...

«ΝΕΟΙ ΕΝ ΚΙΝΔΥΝΩ»: ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ, ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
Τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες χιλιάδες αγόρια και κορίτσια απασχόλησαν τα δικαστήρια ανηλίκων στην Ελλάδα είτε επειδή διέπραξαν κάποιο αδίκημα είτε επειδή θεωρήθηκε ότι διατρέχουν «ηθικό κίνδυνο» να διαπράξουν κάποιο στο μέλλον ή επειδή οι γονείς τους δήλωναν αδυναμία να τα τιθασεύσουν. Η συμπεριφορά παιδιών και εφήβων στο πλαίσιο της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος, οι συνθήκες ανατροφής και διαβίωσής τους και τα παραστρατήματά τους αποτέλεσαν το αντικείμενο πλήθους εκθέσεων από «επιμελητές ανηλίκων» και τροφοδ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ
Ο συγγραφέας του παρόντος βιβλίου, μέσα από μία σειρά συλλογιστικών συνειρμών, πραγματεύεται το μείζον θέμα της παράδοσης, και μάλιστα της ελληνικής η οποία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού. Αφού προσδιορίσει τι είναι παράδοση, προβαίνει στη διερεύνηση της λαϊκής παράδοσης και του ελληνικού της χαρακτήρα και στη συνέχεια επιχειρεί τη σύγκριση μεταξύ του ελληνισμού και του χριστιανισμού, όχι για να στηλιτεύσει κάποια από τις δύο, αλλά για να καταδείξει τον τρόπο με τον οποίο η μία συμπληρώνει και χρειάζετα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΤΩΜΑΤΑ, ΠΤΩΜΑΤΑ, ΠΤΩΜΑΤΑ...
Πεθαμένους βλέπαμε συχνά, από την πιο τρυφερή μας ηλικία, άλλως τε το Νεκροταφείο του Πύργου βρισκόταν δίπλα μας, αρκετές φορές παίζαμε κρυφτό ανάμεσα σε περικαλλείς τάφους, εξαίσια ταφικά μνημεία με την υπογραφή του γλύπτη, Αρμακόλας εποίει κ.ά., για να μην θυμηθώ έναν μικρό λαγό, στην Κατοχή, που τελικά τον στριμώξαμε μέσα σε ένα ρημαγμένο κενοτάφιο. Οι κηδείες ήσαν συχνότατες, και απ' ό,τι θυμάμαι τότε άρχισαν να σκεπάζουν συστηματικά το φέρετρο (οι νεκροί από πείνα πρήζονταν και τουμπάνιαζαν αγρίως), ενώ προπολεμικά το φέρετρο με τον ν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Τα εννέα κείμενα που αποτελούν τον παρόντα τόμο προέρχονται από τις αντίστοιχες ανακοινώσεις στο Συνέδριο στη μνήμη του Στάθη Δαμιανάκου με τίτλο "Αγροτική κοινωνία-λαϊκός πολιτισμός", που έγινε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από 25 έως 27 Μαΐου του 2005. Η επιστημονική επιτροπή του Συνεδρίου, μετά την έκδοση των πρακτικών σε ψηφιακή μορφή, αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση δύο συλλογικών τόμων, έναν για την αγροτική κοινωνία και έναν για τον λαϊκό πολιτισμό, όπου θα δημοσιεύονταν ορισμένες εισηγήσεις με βάση ένα συγκεκριμένο σκεπτικό...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ '40 ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Με το νέο βιβλίο του Γιάννη Καιροφύλα, που έχει τον τίτλο «Η Αθήνα του '40 και της Κατοχής», συμπληρώνεται μια «τριλογία» του συγγραφέα για την Αθήνα. Τα άλλα δύο βιβλία του, με τους τίτλους «Η Αθήνα της Μπελ Επόκ» και «Η Αθήνα του Μεσοπολέμου», παρουσιάστηκαν στη σειρά των εκδόσεων «Δοκίμιο-Ιστορία», το 1983 και το 1984 αντίστοιχα. Ο Γιάννης Καιροφύλας που κέρδισε με τη συγγραφική εργασία του πολλές τιμητικές διακρίσεις και καθιερώθηκε ως ο σύγχρονος ιστορικός της Αθήνας, παρουσιάζει και στο νέο του βιβλίο με τον ίδιο γλαφυρό, συναρπαστικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΕΝ ΒΛΕΠΕΙΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΔΕΙΣ
Η ίδια πραγματικότητα μπορεί να έχει διαφορετικές πλευρές. Η προσέγγιση ενός θέματος, γεγονότος ή προβλήματος από διαφορετικές οπτικές γωνίες δίνει τη δυνατότητα καλύτερης αντιμετώπισης και εναλλακτικών λύσεων, δηλαδή μας δίνει ελευθερία. Τα μικρά κείμενα, συνοδευόμενα από ανάλογες φωτογραφίες, όλα από πραγματικά γεγονότα, τα οποία ο συγγραφέας βίωσε άμεσα ή έμμεσα, προσφέρουν ορισμένα παραδείγματα για την προσέγγιση γεγονότων και καταστάσεων από οπτική γωνία διαφορετική της συνηθισμένης. Τα κείμενα συντάχθηκαν προ της κρίσης του Covid-19,...
Διαβάστε περισσότερα...

Σύμμεικτα ιστορικά και λαογραφικά για τη Γλώσσα της Σκοπέλου (17ος-19ος αι.)
Η μελέτη αυτή είναι από τις μοναδικές που ασχολούνται αποκλειστικά με την ιστορία και τον λαϊκό πολιτισμό του χωριού Γλώσσα, ενός δηλαδή από τα τρία άλλα χωριά, τα οποία μαζί με τη Χώρα απαρτίζουν το νησί της Σκοπέλου. Ωστόσο, πρέπει να σημειώσω πώς αυτά που αναγράφονται στην παρούσα δεν είναι η Ιστορία της Γλώσσας τη χρονική περίοδο που προσδιορίστηκε, αλλά κάποιες πτυχές της. Κι αυτό επειδή απαιτείται μεγάλη και πολυχρόνια έρευνα στις αδημοσίευτες κυρίως πηγές, κάτι που χρειάζεται τη συνδρομή πολλών ενδιαφερομένων για την ιστορία και τη ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΕΞ
Η Μαρίνα Γαλανού μας άφησε σημαντική "κληρονομιά", όχι θεωρητική και συμβολική, αλλά πρακτική, αγωνιστική και οραματική συνάμα. Είναι χρέος μας να συνεχίσουμε το μεγάλο έργο της για την αποτελεσματική εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων χωρίς διακρίσεις λόγω ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου. Η έρευνα για την εργασία στο σεξ που περιλαμβάνεται στο ανά χείρας βιβλίο, στο τελευταίο σύγγραμμά της, είναι πολύτιμη. Η καταγραφή της πραγματικότητας, της επιλογής ή μη, των κινδύνων, των νομοθετικών κενών και προβλημάτων και των ρεαλιστικών λύσεων...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΙΕΡΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΒΕΛΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΑΡΠΕΤΕΣ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Δύο αγαθά που δώρισε η λαϊκή καλλιτεχνία στη Λευκάδα, τα υφαντά που ονομάζονται καρπέτες και η παλαιά βελονιά του κεντήματος, αποτελούν το θέμα αυτής της μελέτης της φιλολόγου συγγραφέως. Στα δημιουργήματα αυτά της λευκαδίτικης λαϊκής παράδοσης εντοπίζονται γεωμετρικά σχήματα, τρίγωνα, τετράγωνα, ορθογώνια ή όχι, ρόμβοι, σύμβολα σαφή ή ανερμήνευτα, απεικονίσεις μορφών, χορών, τελετών, φυτών, καραβιών, σπιτιών, αγγείων κ.ά. Υφέρπουν η μυθολογία, η ιστορία, η λογοτεχνία, η θεολογία, η φύση, στοιχεία τα οποία συνδυάζει η επινοητικότητα της υφ...
Διαβάστε περισσότερα...

Μέρες μαγικές με γρανίτες και ταμ - ταμ
Ένα ταξίδι με αυθεντικές μαρτυρίες στα χρόνια του '60. Λίγο πριν, αλλά και πιο μετά. Όμως μέσα από αυτές τις προσωπικές αναμνήσεις -που είναι πέρα για πέρα αληθινές- ξεπετάγεται ολοζώντανη η ιστορία των δύσκολων χρόνων της συναρπαστικής δεκαετίας του '60, αλλά και του '50 και του '70 και '80. Ιστορίες από μια εποχή γεμάτη αγκάθια, σε μια χώρα μαγική. Ιστορίες από την καθημερινή ζωή στις γειτονιές της Αθήνας, από το σχολείο, το ραδιόφωνο, τη μουσική, τους δίσκους, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη διασκέδαση, τα αναψυκτήρια, τη μόδα, τα ταξί...
Διαβάστε περισσότερα...

Πήραμε τις ζωές μας πίσω;
Σε ένα τοπίο διαδοχικών "εγκλεισμών" στον οίκο (lockdown) και με τη μονοφωνία της "ιατρικής αυθεντίας" να μας καλεί διαρκώς να θυσιαστούμε για να "πάρουμε τις ζωές μας πίσω", διενεργήσαμε μια πολυτοπική έρευνα ανθρωπολογικής προσέγγισης. Από την πλευρά της ανθρωπολογίας της υγείας και των κριτικών σπουδών αναπηρίας, διασχίσαμε διεπιστημονικά διαφορετικούς εθνογραφικούς τόπους, συνομιλήσαμε σε μια περίοδο τριών ετών (2020-2023) με διαφορετικά υποκείμενα από το δημόσιο και ιδιωτικό πεδίο της υγείας, της δημόσιας εκπαίδευσης, των δομών αναπηρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ένας αυτόνομος, υβριδικός, επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τις αποφάσεις που λαμβάνονται σχετικά με το παρόν και το μέλλον των πολιτιστικών πόρων και την τεκμηρίωση των αποφάσεων αυτών. Την τελευταία δεκαετία, η συχνότητα που κανείς συναντά τον όρο "διαχείριση μνημείων" στη βιβλιογραφία και τον Τύπο, ο συσχετισμός του με τον τουρισμό, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την πολιτική, η ίδρυση της Εταιρείας Συμβούλων Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς ο αριθμός των σχετικών προσφερόμενων πανεπιστ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΑΛΙΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑ
Στα τέλη της δεκαετίας του '50, η γειτονιά άρχισε να αλλάζει πρόσωπο. Τα παλιά διώροφα και τριώροφα σπίτια χάνονταν το ένα μετά το άλλο, παραχωρώντας τη θέση τους σε άχρωμες τσιμεντένιες πολυκατοικίες, που διέθεταν όλες τις "σύγχρονες ανέσεις": ανελκυστήρες, κεντρική θέρμανση, ηλεκτρικούς θερμοσίφωνες και τα τοιαύτα. Αλλά τους έλειπε το κυριότερο: η ατμόσφαιρα της γειτονιάς, αυτό το πολύτιμο αγαθό, που τότε δεν καταλαβαίναμε την αξία του. Η δυστυχία του γείτονα ήταν και δική μας δυστυχία, τα προβλήματά του τα μοιραζόμασταν όλοι μας. Γι' αυ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο έρως και το έθνος
H αρχαία Eλληνική ποίηση και μυθολογία μάς έχουν παραδώσει τον Έρωτα κάλλιστον εν αθανάτοισι θεοίσι και παντοδύναμο. Στον πραγματικό βίο ωστόσο, και παρότι η θρησκεία του έρωτα έχει το μεγαλύτερο και το πιο ενθουσιασμένο ποίμνιο, τα εμπόδια είναι πολλά. Οι πόλεμοι των εθνών, οι στερεοτυπικές αναπαραστάσεις που επεξεργάζεται κάθε λαός για τους άλλους, η κοσμική και η θρησκευτική εξουσία, οι εδραιωμένες προκαταλήψεις, μπορούν να πληγώσουν τα φτερά του Έρωτα. Να μην του επιτρέψουν να υπερβεί τα φράγματα και τα χάσματα. Στον ανά χείρας τόμο δι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΟ ΠΑΣΧΑ
Το νησί είναι πανέμορφο και αξίζει να το επισκεφθείς σε κάθε εποχή του χρόνου. Η Εβδομάδα των Παθών είναι κατανυκτική σε οποιονδήποτε τόπο της Ορθοδοξίας. Αν θέλεις, ωστόσο, να συνδυάσεις ομορφιά, κατάνυξη και ιδιαίτερα έθιμα, βρες το χρόνο να ταξιδέψεις και να μείνεις ολόκληρη τη Μεγάλη Εβδομάδα στην Κέρκυρα. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΓΕΝΟΥΣ ΘΗΛΥΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Εγκλήματα γένους θηλυκού περιλαμβάνει το πέμπτο βιβλίο μου. Πρόκειται για γυναίκες όλων των ηλικιών που έφτασαν να εγκληματήσουν για διάφορες αιτίες. Το πρώτο έγκλημα με το οποίο ασχολούμαι διαπράχθηκε το 1931 και έγινε ακόμη και τραγούδι: "Καημένε Αθανασόπουλε, τι σου 'μελλε να πάθεις, από κακούργα πεθερά τα νιάτα σου να χάσεις". Ακολουθούν δεκάδες άλλα εγκλήματα που έγιναν στην Αθήνα και σε διάφορες περιοχές της χώρας. Οι περισσότερες από τις ανθρωποκτονίες στις οποίες αναφέρομαι έχουν απασχολήσει για πολύ καιρό ή και χρόνια ακόμη την κο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΤΡΑΓΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ
Είναι πολλά τα τραγικά κι άλλα μεγάλα γεγονότα που κάλυψα δημοσιογραφικά κατά τη μακρόχρονη σταδιοδρομία μου: πολύνεκρα ναυάγια, απαγωγές για λύτρα, αεροπειρατείες, λεωφορειοπειρατείες, αρχαιοκαπηλίες, θανατηφόροι και καταστροφικοί σεισμοί, μεγάλες πυρκαγιές με τραγικές συνέπειες, αεροπορικά δυστυχήματα, πολύνεκρα τροχαία δυστυχήματα, διαφόρων ειδών ατυχήματα με πολλά θύματα, καθώς και πολλές άλλες υποθέσεις που τις θυμόμαστε μικροί και μεγάλοι. Όλες αυτές τις υποθέσεις που περιλαμβάνει το βιβλίο τις έζησα από κοντά. Έκανα ρεπορτάζ πάντα σ...
Διαβάστε περισσότερα...