ΙΣΤΟΡΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ - ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ > ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΟ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1941-1944 (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η παρούσα έκδοση αφιερώνεται ως ελάχιστο δείγμα τιμής στον αλήστου μνήμης λογοτέχνη και πνευματικό άνθρωπο, Γιώργο Καφταντζή, ο οποίος είχε την έμπνευση και την ευαισθησία να συγκεντρώσει όλο αυτό το υλικό του ημερολογίου, που το «αποθησαύρισμά του θα πλούτιζε όχι μόνο την ιστορία της εθνικής μας αντίστασης αλλά και την αγωνιστική λογοτεχνία της γενικότερα». Ο δεύτερος τόμος αποτελεί τη συνέχεια στα πρώτα 39 σημειωματάρια που περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Το ναζιστικό στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης 1941-1944, όπως το έζησε και το περιγρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΡΥΦΤΟ
Πλήρης Ιστορία της Κρητικής Αντίστασης στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής δεν έχει γραφτεί ακόμη. Θα ήταν ευχάριστο και τιμητικό έργο μια ολοκληρωμένη περιγραφή του πιο πρόσφατου δείγματος ηρωισμού αυτού του ακατάβλητου έθνους. Τώρα που το χέρι της στρατιωτικής λογοκρισίας δεν μπορεί πια να μετατρέψει σε σκουπίδια το κάθε τι που αγγίζει, εμφανίστηκαν πράγματι ένα δύο έργα που περιγράφουν μερικές όψεις της πολεμικής δραστηριότητας στην Κρήτη εκείνη την εποχή. Αλλά αυτές οι καταγραφές, όσο αξιοθαύμαστες και αν είναι, παραμένουν προσωπικές ε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΙΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ
Τα τελευταία χρόνια έχει επισημανθεί η ανάγκη συστηματικής έρευνας για τη μελέτη του εβραϊσμού της Θεσσαλονίκης. Η συγκέντρωση και η δημοσίευση μαρτυριών για τους διωγμούς των Ελλήνων Εβραίων αποτελεί συμβολή στην καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης αλλά και στο ζήτημα της μελέτης των μειονοτήτων στην Ελλάδα. Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να ανασύρει από την αφάνεια πτυχές της προσωπικής ιστορίας, όπως εκφράζονται στις γραπτές και προφορικές μαρτυρίες των Εβραίων επιζώντων, και να επιχειρήσει μια προσέγγιση του φαινομένου της ναζιστικής γεν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, 1941-1944 (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
...Από το εφιαλτικό αυτό στρατόπεδο, ανεξάντλητη δεξαμενή αίματος, όπου φυλάκιζαν εκτός από τους Γερμανούς και οι Πουλικοί, Δαγκουλαίοι, Ταγματασφαλίτες, Κούκοι κ.ά. ακόμα και Βούλγαροι (25.6.1944) χωρίς διάκριση νέους, γέρους, παιδιά, έγκυες, αρρώστους, αναπήρους, ελάχιστοι δραπέτευσαν και μερικοί αυτοκτόνησαν... ...Πολλοί περαστικοί ακούν ένα προσκλητήριο νεκρών πάνω από το στρατόπεδο αυτό κάθε αυγή και πολλά βράδια χειμωνιάτικα να πέφτουν με τη βροχή φωνές διαμαρτυρίας ίσως και συγνώμης. Η δίκη όμως των ενόχων, που άρχισε μετά την απελε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ 1821-1961
Οι διατάξεις του Κανονισμού της Βουλής και οι περί κομμάτων διατάξεις των εκάστοτε εκλογικών νόμων αποτελούν τα νομικά πλαίσια εντός των οποίων κινούνται οι κομματικοί σχηματισμοί. Φιλοδοξία του παρόντος δοκιμίου είναι να παρουσιάσει τα πραγματικά πλαίσια εντός των οποίων αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται τα ελληνικά πολιτικά κόμματα. Τα σύγχρονα πολιτικά κόμματα, αμέσως ή εμμέσως, αποτελούν ουσιώδη όργανα της κυβερνήσεως, χαράσσουν, νομίμως, την κατεύθυνση της πορείας των πολιτικών πραγμάτων και είναι προικισμένα, είτε κατ' έθιμον είτε βάσει...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΡΟΔΟΜΕΝΟΣ ΛΑΟΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
«Η "Ελληνική Άνοιξη" (θα 'ρθει μόνο με την ενότητα)»: Το πολιτικό πρόβλημα των εκλογών -από τη σκοπιά του απλού δημοκρατικού πολίτη- δεν είναι αν το ΠΑΣΟΚ αποσπάσει δυο ή τρία τοις εκατό από την ΕΔΗΚ, ή και αντίστροφα, ή το ποιος από τους δύο ηγέτες τους θα καταλάβει την τόσο επίζηλη θέση του αρχηγού της "Αξιωματικής Αντιπολίτευσης" ούτε ακόμη αν το ένα ή το άλλο δημοκρατικό κόμμα θ' αξιωθεί της μεγάλης τιμής να γίνει μια ασήμαντη "τσόντα" σε μια "αναβαπτισμένη" κυβέρνηση της Δεξιάς. Και κατά πως φαίνεται, η "τσόντα" θα καταστεί απαραίτητ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΛΗΣΤΕΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
Ποιες πτυχές της κοινωνικής ζωής επηρεάστηκαν από τη ληστεία; Ποιες είναι οι συνέπειες του φαινομένου αλλά και των μεθόδων καταστολής του; Κατά πόσον τα προβλήματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους συνέβαλαν στην έξαρση του φαινομένου; Κατά πόσον η δράση των ληστών επηρέασε τους κατοίκους των περιοχών τις οποίες λυμαίνονταν; Με αυτά τα βασικά ερωτήματα η μελέτη στοχεύει στην ερμηνεία του φαινομένου της ληστείας, το οποίο αποτελούσε για μια μακρά περίοδο του νεοελληνικού κράτους (από το 1830 έως το 1930 περίπου) αναπόσπαστο κομμάτι της παρα...
Διαβάστε περισσότερα...

1915, Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ
Αυτό το βιβλίο είναι αποτέλεσμα σαράντα ετών έρευνας, στοχασμού, συγγραφής και διδασκαλίας για τον Εθνικό Διχασμό. Επιδίωξή του είναι η κατανόηση, η εξήγηση, η ερμηνεία. Όχι η εξύμνηση, ούτε η καταγγελία. Αν δημιουργηθεί στον αναγνώστη η εντύπωση ότι το βιβλίο μεροληπτεί υπέρ του Ελευθερίου Βενιζέλου, αυτό προκύπτει από τα ίδια τα πράγματα, όχι από πρόθεση. Αφού παρουσιαστούν τα κυριότερα γεγονότα από το 1909 έως και το 1922, ο Εθνικός Διχασμός ερμηνεύεται ως οιονεί θρησκευτικό "σχίσμα" χαρισματικής προέλευσης, ως κρίση στη διαδικασία εθνι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΙ ΝΕΑΙ ΑΘΗΝΑΙ
Εν έτει 1834 αι Αθήναι εκηρύχθησαν πρωτεύουσα του νέου βασιλείου αλλ' η τοσαύτα και τηλικαύτα δεινά παθούσα περίδοξος αύτη πόλις ήτο τότε κωμόπολις ελεεινή εκ των οικιών της δύο μεν ήσαν κατοικήσιμοι, και την μεν καθείξεν ο βασιλεύς, την δε η αντιβασιλεία και τας αθλίας καλύβας της, όπου έζων επισεσωρευμένοι οι μεν επί των δε τετρακισχίλιοι μόλις κάτοικοι, διέσχιζον οδοί στεναί και ρυπαραί, έλη ανέδιδον πανταχού αναθυμιάσεις δηλητηριώδεις, και που εφαίνοντο ολίγα ξηρά δένδρα, τα οποία ήθελεν εκλάβει τις αντί πασσάλων. Εικοσιπέντε έτη μό...
Διαβάστε περισσότερα...

Η βαλκανική συνομοσπονδία του Ιωάννη Καποδίστρια
Το ανά χείρας έργο φέρνει στο φως ένα άγνωστο επεισόδιο για τiς πολύπλευρες σχέσεις της Ρωσίας με το νεοπαγές ελληνικό κράτος και το ρόλο της στην εδραίωση της ανεξαρτησίας. Μας βοηθά να ιχνηλατήσουμε τις προωθημένες γεωστρατηγικές ιδέες του Ιωάννη Καποδίστρια αλλά και τις παρασκηνιακές σχέσεις που διατηρούσε με τον ρωσικό παράγοντα. Την άνοιξη του 1828, παραμονή του ρωσο-οθωμανικού πολέμου, ο νέος Κυβερνήτης της χώρας υπέβαλε στον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Karl Nesselrode από την Αίγινα μια μυστική εισήγηση υπέρ της συγκρότησης μιας σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΑΠΟ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΑΥΤΟΥ ΜΕΧΡΙ ΕΝΩΣΕΩΣ (ΕΤΗ 1815-1864) (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ
"Η εμπειρία της φυλακής και της εξορίας χαράχτηκε στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας, εκφράστηκε στη λογοτεχνία, στις τέχνες, έγινε μνημονικός τόπος, σημάδεψε τη νεοελληνική κουλτούρα του 20ου αιώνα. Το βιβλίο του Βόγλη συμβάλλει ώστε η εμπειρία αυτή να γίνει αντικείμενο ιστορικής ανάλυσης, και μάλιστα συγκριτικής. Γιατί μέσω της ελληνικής εμπειρίας της φυλακής και της εξορίας αναλύει την ίδια την έννοια και την πρακτική του εγκλεισμού, την τεχνολογία της τιμωρίας και της πειθάρχησης. Δεν αντιμετωπίζει όμως τους κρατούμενους ως παθητικά υποκ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Παρουσιάζοντας 200 αυτοτελή επεισόδια από την προεπαναστατική, επαναστατική και μετεπαναστατική περίοδο, Τα Μικρά της Επανάστασης εστιάζουν στις υποφωτισμένες οπτικές του 1821 και στην εκρηκτική αποσυμπίεση των γεγονότων που οδήγησαν στην ίδρυση του σημερινού ελληνικού κράτους. Με μια σύγχρονη θεώρηση μικρών και μεγάλων στιγμών της πορείας του Ελληνισμού προς την Επανάσταση, με έμφαση σε άγνωστα περιστατικά ή σε νέες αναγνώσεις τους, έως την έξωση του Όθωνα, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με την Ιστορία και τις πηγές της ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΜΦΥΛΙΟΣ - ΕΛΛΑΔΑ 1943-1949, ΕΝΑΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Όταν αναφέρεται η λέξη "Εμφύλιος" συνήθως προκαλούνται δύο ειδών αντιδράσεις: Κάποιοι επιλέγουν να αλλάξουν θέμα συζήτησης ή να αποτραβηχτούν αμήχανα. Άλλοι το βλέπουν ως αφορμή για να εκφράσουν τα πιστεύω τους και συχνά η συζήτηση εκτροχιάζεται σε φλογισμένες αντιπαραθέσεις. Ωστόσο, πόσο καλά γνωρίζουμε αυτή την τραγική περίοδο, η οποία αποτελεί μέχρι σήμερα το κομβικό σημείο της σύγχρονης Ιστορίας μας; Γιατί συνεχίζουμε να την αποφεύγουμε ή να την προσεγγίζουμε με δηκτικά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αντί να τη μελετήσουμε με ψ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΑΣ ΑΝΤΡΑΣ
"Ένα μουγκρητό οδύνης και οργής υψωνόταν στην πόλη, και αντηχούσε ακατεύναστα, ανυποχώρητα, αφανίζοντας κάθε άλλο θόρυβο, τονίζοντας ρυθμικά το μεγάλο ψέμα. Ζει, ζει, ζει! Μουγκρητό που δεν είχε τίποτε το ανθρώπινο. Δεν υψωνόταν από ανθρώπινα όντα, πλάσματα με δυο χέρια και δυο πόδια και μια δική τους συνείδηση, υψωνόταν από ένα τερατώδες και ασύνετο θεριό, το πλήθος, το χταπόδι που το καταμεσήμερο, καλυμμένο από σφιγμένες γροθιές, στρεβλωμένα πρόσωπα, συσπασμένα στόματα, είχε κατακλύσει την πλατεία Μητροπόλεως, έπειτα είχε απλώσει τα πλοκ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΡΜΑΤΩΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 1500-1821
Υποστάς κατά τα Νοεμβριανά του 1917 ποινικόν διωγμόν επί εσχάτη προδοσία, ως φιλελεύθερος, μετά δε την ίδρυσιν τω 1920 του Ιστορικού εν τω Πανεπιστημίω Διαγωνίσματός μου διπλήν υπό του Κράτους απόλυσιν μετά εικοσιπενταετή ανέφελον υπηρεσίαν, τούτο δε ιερεξεταστικώς, αναπολογήτως και επί προδήλω σκοπώ υλικής και ηθικής συντριβής μου, γνωρίζων δε ότι "αν δεν μιλήσης σε θάφτουν ζωντανόν", ευρίσκομαι εις την ανάγκην, απολογούμενος ενώπιον της κοινής γνώμης τουλάχιστον, να περιαυτολογήσω, όπερ δι' άνθρωπων της μελέτης και της εργασίας είνε το α...
Διαβάστε περισσότερα...

Πάνω από ήρωες - οι εθνικές εποποιίες των Ελλήνων, 1900-1922, χωρίς μύθο
Όταν είμαστε μικροί, είτε στη ρούγα, είτε στα βόσκημα των ζώων (αρνιών, κατσικιών, προβάτων, βοδιών) ανάμεσά μας υπήρχαν οι γέροι, που διηγόντουσαν «τα παλαιά». Αν ήτανε ο διηγούμενος πάνω από ένας και υπήρχε και δεύτερος και γνώριζε κάτι πρόσθετο ή και πιο εξακριβωμένο, το συμπλήρωνε. Έτσι, όσοι είχανε ενδιαφέρον και νου, ακούγανε αυτά και τα κρατούσαν. Για «παλαιά του μπαλαίουνε» (=παλαιά των πολύ αρχαίων) και «τριπάλαια (=πολλές γενεές πίσω), για περίεργα, για σημαδιακά, για ηρωικά, για παραδειγματικά και για ό,τι άλλο «θυμητικό». Εκεί ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΣΤΟ 1821
Η μελέτη αυτή παρουσιάζει και αναλύει τις πολύπλευρες δημογραφικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που γνώρισε η πόλη του Μεσολογγίου κατά την Επανάσταση του 1821: τις πληθυσμιακές μετακινήσεις, την εμπορική και γενικότερη οικονομική δραστηριότητα, τη δράση διάφορων κοινωνικών ομάδων, τον αντίκτυπο των εμφύλιων συγκρούσεων κ.ά. Ιδιαίτερη θέση κατέχουν τα γεγονότα της τελευταίας πολιορκίας του Μεσολογγίου: ο πόλεμος και η οργάνωση της άμυνας, ο λιμός και οι συνέπειές του, το ζήτημα του εφοδιασμού της πόλης. Σημαντική είναι και η συμβολή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΘΝΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΧΟΝΟΙΑ
Το βιβλίο αυτό αποτελεί συμβολή στον εορτασμό της αίσιας συμπλήρωσης 200 χρόνων από τότε που διακηρύχθηκε η εθνική μας υπόσταση και ανεξαρτησία. Δείχνει ότι η νεοελληνική εμπειρία εμφυλίων συγκρούσεων σχετικών με την εθνική ολοκλήρωση αποτελεί απλώς μία περίπτωση ανάμεσα σε πολλές άλλες, που διέπονται από την ίδια γενική νομοτέλεια. Κάθε έθνος περνάει από μία διαδικασία που ονομάζεται "εθνική ολοκλήρωση". Περιλαμβάνει συνήθως την απελευθέρωσή του από "ξένο" ζυγό και την ενοποίησή του στο πλαίσιο ενός ανεξάρτητου εθνικού κράτους. Αλλά η δια...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ιστορία της Μάνης μέσα από χειρόγραφα αφορώντα στην ιστορία του Οίτυλου και των οικογενειών του
Στο ανά χείρας βιβλίο επικέντρωσα στο αρχαιότατο πόλισμα της Μάνης το Οίτυλο (στην ντόπια, αληθινή, γλώσσα: Vοίτουλο), προσπαθώντας, όχι να παραθέσω γνωστές και εκδοθείσες απόψεις, σωστές ή λανθασμένες, επί του αντικειμένου, αλλά όσο δυνατόν πρωτότυπες και ορθές, για να αποφευχθεί η διόγκωση [...] του βιβλίου. (Απόσπασμα από τον πρόλογο του συγγραφέα) Η κοινωνία της, πάντοτε πυκνοκατοικημένης από την αυγή της ιστορίας, Μάνης, αποτελείτο από μικρούς ή μεγάλους οικισμούς και κωμοπόλεις, που κάθε μία τους δεν ήταν άλλο από μερικά, με πατρογο...
Διαβάστε περισσότερα...