ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ > ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

ΠΕΡΙ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ
Tα συγκεντρωμένα στον ανά χείρας τόμο δοκίμια συνιστούν απόπειρα να κατανοήσω κάποιο συναίσθημα που δεν το συμμερίζομαι διαισθητικά, το συναίσθημα που εκδηλώνεται με καταστολή και λογοκρισία. Επίσης, συνιστούν απόπειρα να κατανοήσω, ιστορικά και κοινωνιολογικά, τους λόγους για τους οποίους δεν συμμερίζομαι το συγκεκριμένο συναίσθημα. Επομένως, δεν συνιστούν ιστορία της λογοκρισίας (χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι θεωρώ τη λογοκρισία θεσμό χωρίς ιστορία). Ούτε βεβαίως προτείνουν κάποια ισχυρή θεωρία περί λογοκρισίας. Η λογοκρισία ανήκει ω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ - ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ
Το έκτο βιβλιάριο της σειράς πρόεκυψε εξαρχής δίδυμο. Όχι βέβαια για να υποτιμηθεί η αξία των δυο ποιητών, σε σύγκριση με τους άλλους πέντε, στους οποίους αναλογεί ακέραιο μερίδιο στον καθένα. Μάλλον, γιατί η μέθοδος της σύζευξης ταιριάζει περισσότερο στους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, όπου, για λόγους ιστορικής συγκυρίας, υπήρξε συχνότερη και εντονότερη η βιοτική και ποιητική φιλότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
"Κάποτε υπολόγισα ότι η γνωστή και αναγνωρισμένη παγκοσμίως ρωσική λογοτεχνική παραγωγή, ποίηση και πεζογραφία, από τις αρχές του 19ου αιώνα και έπειτα, δεν ξεπερνά τις 23.000 τυπωμένες σελίδες κανονικού μεγέθους. Από την άλλη, η γαλλική ή η αγγλική, λόγου χάριν, λογοτεχνία έχει πίσω της ήδη μια ιστορία αρκετών αιώνων και ουκ ολίγων αριστουργημάτων. Καταλήγω, λοιπόν, στο πρώτο από τα συμπεράσματά μου: Με εξαίρεση ένα μεσαιωνικό μείζον έργο, η ρωσική λογοτεχνία μπορεί πολύ εύκολα να χωρέσει στα στενά όρια ενός περίπου αιώνα - ή έστω λίγο πε...
Διαβάστε περισσότερα...

Διαβάζοντας ποίηση
- Διονύσιος Σολωμός, Βεβαιότητες και προβλήματα, και η απόπειρα να διαβάσουμε προσεχτικά την πρώτη γραφή του «Λάμπρου» - Αλέξανδρος Μάτσας, Η πάλη της ποίησης με τον χρόνο - Μανόλης Αναγνωστάκης, Διαβάζοντας ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη Αναγνώστες του Αναγνωστάκη Σαν τα παλιά τα γυάλινα ρολόγια... - Τίτος Πατρίκιος, Ενώπιος ενωπίω Λυσιμελείς σκέψεις για την πολιτική και για τον έρωτα - Γιώργης Μανουσάκης, Οι δυσκολίες της κατανοητής ποίησης Τοπίο μυστικό Πανεπιστήμιο Κρήτης, Φιλοσοφική Σχολή Τιμητικό ψήφισμα - Αργύρης Χιόνης - Διονύσης ...
Διαβάστε περισσότερα...

...ΙΟΥΣ, ΜΑΝΙΟΥΣ, ΙΣΩΣ ΚΑΙ AQUA MARINA
Το Ιούς, Μανιούς ίσως και Aqua Marina είναι μια περιπετειώδης βιογραφία σε μορφή λευκώματος, με ανέκδοτο εικονογραφικό υλικό, για τη Μάτση Χατζηλαζάρου (1914-1987), την πρώτη γυναίκα υπερρεαλίστρια, πρώτη σύζυγο του Ανδρέα Εμπειρίκου, στη συνέχεια σύντροφο του ποιητή Ανδρέα Καμπά, του ζωγράφου, ανηψιού του Πικάσο, Χαβιέρ Βιλατό και του φιλοσόφου Κορνήλιου Καστοριάδη. Μια αισθαντική φωνή που έγραψε ποίηση με τα ανθεκτικά υλικά του έρωτα και η οποία κινήθηκε ως ισότιμη συνομιλήτρια στους κύκλους του Ελύτη, του Παπατζώνη της Κρανάκη, του Αξελ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΘΟΡΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ
«Φθορά» και «λόγος» είναι οι δύο πόλοι ανάμεσα στους οποίους κινείται ο Σεφέρης ήδη με το πρώτο του έργο, «Στροφή», στα 1931. Με τον ποιητικό «λόγο» αποπειράθηκε να αντισταθεί στη «φθορά» στην οποία βρίσκεται εκτεθειμένος ο άνθρωπος του εικοστού αιώνα, υποχρεωμένος να ζει σε έναν κόσμο «διαλυμένο και ναρκωμένο, όπου οι αισθήσεις εξατμίζονται και χάνουν την πραγματικότητά τους, μέσα στο χάος των εντυπώσεων», όπως εγκαίρως τον χαρακτήρισε ο ίδιος ο ποιητής.. Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες η «φθορά» πέρασε με δύο διαφορετικούς τρόπους στην ποίηση...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΚΡΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
"Όλοι έχουμε να πούμε μια ιστορία. Ωστόσο στην πράξη, η διαδικασία του γραψίματος αποδεικνύεται τόσο δύσκολη και απαιτητική που πολλοί την εγκαταλείπουν πρόωρα, πεπεισμένοι πως τους λείπει το ταλέντο και δεξιότητες που έχουν οι σπουδαίοι συγγραφείς. Και συχνά είναι αλήθεια, μόνο που η αλήθεια αυτή μπορεί να ανατραπεί. Στην πραγματικότητα, όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς πάλεψαν σκληρά με τις αδυναμίες τους για να εξελιχθούν στους δημιουργούς που θαυμάζει σήμερα όλος ο κόσμος. Ένα μέρος από την πολύτιμη εμπειρία τους για την τέχνη της γραφής συγ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ: ΟΙ ΜΟΥΣΕΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑ...
Ο Κωστής Παλαμάς αφηγείται τη ζωή του. Μιλά για τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, τις ποιητικές του ανησυχίες, τον γάμο του, τα μεγάλα ποιητικά του αριστουργήματα, τον θάνατο του παιδιού του, τον αγώνα του για τον δημοτικισμό και κυρίως για τις Γυναίκες-μούσες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ζωή του και επηρέασαν το έργο του. «... Κι είστε όλες εδώ μαζί μου, μούσες μου αγαπημένες, αλλά τι περιμένετε αλήθεια από εμένα τον γέρο ποιητή; Από έναν ερημίτη δουλευτή, που με το ποιητικό του αμόνι σμίλευε λέξεις καρφώνοντας τη ματιά του στα σύγνεφα τ'...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Θεωρώ απαραίτητο να καταγράψω -εδώ στην αρχή- τα κίνητρα, τον τρόπο και τους περιορισμούς μου στην προσέγγιση του ποιητικού έργου του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου. Ήθελα από χρόνια να γράψω για τον ποιητή, όχι μόνο διότι καταλάβαινα ολοένα και περισσότερο την αξία του και συμμεριζόμουν μαζί του πολλά, αλλά και διότι είχαμε διανύσει κοινή πορεία. Αναφέρθηκα σ' αυτόν πριν από χρόνια, όταν περιέγραψα το, πνευματικά και ψυχικά, ζοφερό κλίμα της δικτατορίας των συνταγματαρχών παραθέτοντας στίχους από το τρίτο βιβλίο του. Τώρα όμως που η ποίησή του, απ...
Διαβάστε περισσότερα...

Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι
Ο Τζωρτζ Στάινερ, στο πρώτο του αυτό έργο, μελετά δύο αντιθετικές ιδιοσυγκρασίες, δύο ανταγωνιστικά λογοτεχνικά παραδείγματα και δύο αντικρουόμενες κοσμοθεωρίες. Στο δίλημμα Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι, η ουδετερότητα είναι ψευδής, αν όχι αδύνατη. Το έργο του Τολστόι εντάσσεται στην επική παράδοση, ενώ η τέχνη του Ντοστογιέφσκι ανάγεται στα θεμέλια της δραματικής σύλληψης του κόσμου. Ο Στάινερ διαβάζει αντιστικτικά τα σημαντικότερα έργα των δύο Ρώσων συγγραφέων και εξετάζει συστηματικά το ιστορικό, ιδεολογικό και λογοτεχνικό τους πλαίσιο. (Από...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ
"ΜΠΛΟΥΜΣΜΠΕΡΥ" Η Βιρτζίνια Γούλφ είναι είκοσι χρόνων, όταν φεύγει ο 19ος αιώνας και μαζί του "η γηραιά κυρία με τα γυαλιά από εκάιγ", πού τον σημάδεψε σχεδόν ολόκληρο με το τελετουργικό, επίσημο βήμα της. Η βασίλισσα Βικτωρία πεθαίνει το 1901, αλλά η χώρα της παραμένει πεισματικά βικτωριανή ως το 1914. Η αλλαγή πού θα υπονομεύσει τις δομές και θα αμφισβητήσει τις παραδοσιακές αξίες της γηραιάς Αγγλίας δε θα φανεί πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Έξω από το ιστορικό του πλαίσιο το έργο της Βιρτζίνια Γούλφ χάνει τη συγκεκριμένη του υπόστ...
Διαβάστε περισσότερα...

PAUL CELAN
Ο Πάουλ Τσέλαν, γερμανόγλωσσος Εβραίος, υπήρξε αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές της Ευρώπης. Στην παρούσα βιογραφία, η οποία είναι γραμμένη με άρτια γνώση του πρωτογενούς υλικού αλλά και ύστερα από ενδελεχή έρευνα των πάσης φύσεως πηγών, ο Τζων Φέλστινερ επιχειρεί, μέσα από την ανασύνθεση του πολυκύμαντου βίου του Τσέλαν -στον οποίο κεντρική θέση κατέχει η δραματική εμπειρία του Ολοκαυτώματος-, να φωτίσει πρωτίστως το έργο. Οργανώνοντας το βιβλίο σε αυστηρά χρονολογική βάση, παρακολουθεί τη πορεία γένεσης ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ
«Ο Παπαδιαμάντης δεν έγραψε για ν' αποδείξει κάτι, αλλά για να υπηρετήσει το κοινό ελληνικό αίσθημα, τον παράξενο τρόπο των Ελλήνων, αυτόν τον τρόπο που σήμερα πολεμάμε με όλες μας τις δυνάμεις, μπλεγμένοι στην άρνηση της ζωής και στην αισθητικοποίηση του θανάτου. Ο άνθρωπος αυτός δέχτηκε να σηκώσει ένα βάρος χωρίς να κερδίσει τίποτα, και η φήμη που του παραχωρούμε σήμερα περισσότερο δείχνει τι προσπαθούμε να κερδίσουμε εμείς χωρίς κανέναν απολύτως κόπο, όλοι εμείς που δεν δεχόμαστε ότι υπάρχει κάποιο σημάδι ή κάποιο νήμα που μας οδηγεί σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΙΛΤΟΥ ΣΑΧΤΟΥΡΗ
Ο Μίλτος Σαχτούρης είναι ο πιο εμβληματικός ποιητής της νεωτερικής μας γραμματείας. Ο πιο καίριος σηματοδότης, που αποτυπώνει, εξ επαφής σχεδόν, τα σήματα της εποχής και τα εκφωνεί ελλειπτικά, εξ αποστάσεως, ως αποστάγματα. Τα αποτυπώνει ένστιγματικά (έτσι κατανοώ και την "ανάκλαση" του μελετήματος πού ακολουθεί) και τα εκφωνεί υπαινικτικά ως αποσπάσματα η σπαράγματα (κατανοώ τα "ματωμένα θραύσματα μιας διαλεκτικής", πού εγώ τουλάχιστον θα την επικαθόριζα ως " υποσυνείδητη "). Έτσι λοιπόν, σε μία πρώτη, όχι ανεπίδεκτη και προς τα δικά μου,...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΜΑΤΟΣ
Το βιβλίο αυτό αποτελείται από 27 μελέτες που παρουσιάστηκαν ως εισηγήσεις στο διεθνές Συμπόσιο για την ποίηση του Καβάφη, το οποίο έγινε στην Αγία Νάπα της Κύπρου, από τις 4 έως τις 16 Απριλίου 1997. Το συμπόσιο οργάνωσε το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, στο πλαίσιο του καθιερωμένου πλέον θεσμού «Σεφέρεια», τον οποίο ο Δήμος Αγίας Νάπας θέσπισε στη μνήμη του Γιώργου Σεφέρη. Η θεματική που καλύπτει ο τόμος αντανακλά τη θεματική του Συμποσίου όπως αυτή είχε οριστεί στον τίτλο του: «"Νερά της Κύπρου, της ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ (ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Όλο το ποίημα ας εκφράσει το νόημα σαν ένας κόσμος καθ' εαυτόν, μαθηματικά διαβαθμισμένος, πλούσιος και βαθύς. Μόνο σ' αυτή τη γραμμή επιτρέπεται, με τα διαδοχικά ευρήματα, να προκαλέσει κανείς τις πιο μεγάλες και τρομερές εντυπώσεις. Αυτό δεν έγινε ποτέ ικανοποιητικά. Όσοι δοκίμασαν να το κάμουν αυτό σκόπιμα (όπως ο Ευριπίδης και οι περισσότεροι από τους νεώτερους που είναι παιδιά του) το έκαμαν έξω από την ιδέα, πράγμα που στενοχωρεί όποιον σκέπτεται. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Περιστασιακή ποίηση: η ποίηση που γράφεται με αφορμή ένα περιστατικό ή που αντιδρά σε ένα γεγονός· που προκύπτει σε συγκεκριμένες περιστάσεις, από αυτές, ή ενόψει τους· και που έχει συχνά ιδιαίτερο τρόπο και ύφος. Ιστορικά, η ποίηση που χαρακτηρίζεται περιστασιακή τοποθετείται στους αντίποδες της ποίησης που θεωρείται ότι συλλαμβάνεται, συντίθεται και προσλαμβάνεται δωρεάν, και κρίνεται σε αντιδιαστολή με την ιδέα μιας αυτόκλητης, ελεύθερης και ανεξάρτητης ποίησης που ανακύπτει σε καθεστώς αυτονομίας και φιλοδοξεί να κατακτήσει ποιητικό ύψ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΓΕΛ ΝΤΕ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ
Στις αρχές του δέκατου έβδομου αιώνα ένας σακάτης, γκριζομάλλης, σχεδόν φαφούτης βετεράνος των πολέμων της Ισπανίας ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εξέδωσε ένα βιβλίο. Πρόκειται για την ιστορία ενός φτωχού ευγενή που του έχει σαλέψει από τα πάμπολλα ιπποτικά μυθιστορήματα που έχει διαβάσει, ο οποίος, ζώντας μέσα στην αυταπάτη ότι είναι περιπλανώμενος ιππότης, μπλέκεται σε κωμικές περιπέτειες. Το βιβλίο αυτό, ο Δον Κιχότης, πούλησε έκτοτε περισσότερα αντίτυπα από οποιοδήποτε άλλο βιβλίο εκτός από την Αγία Γραφή κι έκανε τον συγγραφέα το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ
«. . . Ο ποιητής γεννήθηκε, έζησε και πέθανε εξόριστος, αλλά δεν υπήρξε φυγάς δεν έφυγε την ευθύνη της στράτευσης ούτε της ελευθερίας. Έπραξε και έγραψε σε λόγο και σε χρόνο τιμής. Αυτό το έργο-βίος, ο βίος-έργο είναι ένα ντοκουμέντο για το μεγάλο πως. Πως διαλύθηκε το όραμα, πως «πήδηξε στο χώμα το είδωλο», που όλοι πια αποποιούνται, ποδοπατούν, ξυλεύονται. Αν θέλησα να προτείνω να διαβάσουμε εδώ μαζί το έργο αυτό, δεν είναι για να δικαιωθεί μια συγκεκριμένη πνευματική τάση και ένα πρόσωπο του δράματος, αλλά γιατί αυτή η κληρονομιά προσφ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΑΦΕΛΟΥΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ
Υπάρχουν στιγμές στη ζωή μας όπου χαρίζουμε στη φύση - όπως αυτή μας φανερώνεται στα φυτά, τα ορυκτά, τα ζώα και τα τοπία, ή, ως ανθρώπινη φύση, στα παιδιά, στα ήθη των χωρικών και του περίγυρου - ένα είδος αγάπης και συγκινητικού σεβασμού, όχι επειδή ευχαριστεί τις αισθήσεις μας ούτε και γιατί ικανοποιεί τη διάνοια ή το γούστο μας (συχνά μπορεί και το αντίθετο να συμβαίνει), παρά απλώς "επειδή είναι φύση". Κάθε λεπτότερος άνθρωπος, που δεν του λείπει ολότελα το αίσθημα, το νιώθει αυτό όταν πλανιέται στην ύπαιθρο, όταν ζει στην εξοχή ή ότα...
Διαβάστε περισσότερα...