ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ > ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

ΞΕΚΛΕΙΔΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Η δικαιολογία μου για να γράψω ακόμα ένα βιβλίο πάνω στην θεωρία λογοτεχνίας είναι πως τούτο εδώ ασχολείται όχι με τους θεωρητικούς και τις σχολές, αλλά με τα ουσιαστικά προβλήματα που οι θεωρητικοί και οι σχολές προσπάθησαν να λύσουν. Υπάρχουν μερικά εξαιρετικά πανεπιστημιακά εγχειρίδια που παρέχουν λεπτομερειακές πληροφορίες για τους κριτικούς, από τον Σίντνεϋ μέχρι τον Μπαρτ, ή για σχολές, από την Νέα Κριτική μέχρι την Αποδόμηση. Η εμπειρία μου ως δασκάλου είναι ότι οι φοιτητές σε ένα πρώιμο στάδιο της μελέτης της λογοτεχνίας, όταν αρχί...
Διαβάστε περισσότερα...

Κολυμπώντας στη λιμνούλα υπό βροχήν
Τι κάνει μια αφήγηση ενδιαφέρουσα, ενίοτε και συναρπαστική, αλλά και τι μας λένε κάποια διηγήματα των μεγάλων Ρώσων κλασικών για τον εαυτό μας και για τον κόσμο που μας περιβάλλει; Ο Τζορτζ Σόντερς, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Αμερικανούς πεζογράφους, παραδίδει τα τελευταία είκοσι χρόνια μαθήματα δημιουργικής γραφής στο Syracuse University. Στο Κολυμπώντας στη λιμνούλα υπό βροχήν μοιράζεται μαζί μας κάποιες από αυτές τις παραδόσεις, εμπλουτισμένες από επισημάνσεις και σχόλια φοιτητών του. Τα επτά (σχετικά σύντομα) δοκίμια που ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΑΤΑΙΑ ΩΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΓΑΠΗ
ΚΑΝΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ της Παλαιάς Διαθήκης δεν έχει δεχτεί τόσες ποικίλες ερμηνείες και παρερμηνείες όσο το Άσμα Ασμάτων. Το ποιητικό αυτό έργο διακρίνεται για τον πλούτο και τη χάρη των εικόνων του, για τη ζωηρότητα των χρωμάτων του, για την ένταση και το βάθος του αισθήματός του, γι' αυτό και κατέχει εξέχουσα θέση στην παγκόσμια λυρική ποίηση. Έχει συσσωρευθεί μεγάλος αριθμός μελετών μέσα στον 20ό αιώνα για το θέμα αυτό. Η παρούσα μονογραφία χωρίζεται σε τρία μέρη: στο πρώτο μέρος της πραγματεύεται τις λογοτεχνικές μεταγραφές-αποδόσεις του έργο...
Διαβάστε περισσότερα...

Άγγελος Σικελιανός (χαρτόδετη έκδοση), 1884-1951
Τα κείμενα του βιβλίου εκφωνήθηκαν στην εκδήλωση «Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΚΠΙΣΝ), στις 20 Δεκεμβρίου 2021, στα πλαίσιο των εκδηλώσεων Λόγος 9. Αυτή ήταν η δεύτερη εκδήλωση προς τιμήν του Σικελιανού που διοργάνωσε η ΕΒΕ. Προηγήθηκε η εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την πρώτη δημοσίευση (1917) του ποιήματος Μήτηρ Θεού (Λόγος 1, 21 Ιουνίου 2017), κατά την οποία ο Γιώργος Κοροπούλης διάβασε θαυμάσια ολόκληρο το ποίημα. Η σειρά εκδηλώσεων Λόγος διοργανώνεται...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Μοντερνιστής και πρωτοποριακός, βυζαντινότροπος και δυτικότροπος, κλασικός αλλά και συγχρόνως, βαθιά θρησκευόμενος αλλά και κοσμικός, μυστικιστής αλλά και αποκαλυπτικός, ο πεζογράφος και πολυγράφος Πεντζίκης, το «τρομερό παιδί των ελληνικών γραμμάτων», διήνυσε ένα μακρύ οδοιπορικό μέχρι να γίνει ο «λογοτέχνης ως τα μπούνια» κατά τη διατύπωση του Γ. Σεφέρη. Το βιβλίο είναι μια εξέταση των πολλαπλών γάμων των αντιθέτων στο έργο του και των ιδιόρρυθμων γεννήσεων που το κάνουν πολύτροπο, γοητευτικό, περίπλοκο και δυσκολοπρόσιτο. Το έργο του Πε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ
Συγγραφέας των κλασικών έργων "Εκατό Χρόνια Μοναξιά" και "Ο Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας", ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς του εικοστού αιώνα. Ο συγγραφέας του βιβλίου, Τζέραλντ Μάρτιν, αφηγείται τη συναρπαστική πορεία του Μάρκες προς την επιτυχία και τη διεθνή αναγνώριση, αποκαλύπτοντας τις πολύπλοκες σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στην καταξίωση και την αξία, στην πολιτική θέση και τη συγγραφική αποστολή, στην εξουσία και τη σύνδεσή της με την αγάπη και τη μοναξιά. Το υλικό του σ...
Διαβάστε περισσότερα...

Σιντίπας (μυθολογικόν Σιντίπα του φιλοσόφου)
Το Μυθολογικόν Συντίπα [= Σιντίπα] του φιλοσόφου (δηλ. Βιβλίο με περιεχόμενο πλασματικό/παραμυθικό για τον φιλόσοφο Σιντίπα) ήταν ένα από τα πιο αγαπητά «αναγνώσματα του νέου ελληνισμού», δηλαδή ένα «νεοελληνικό λαϊκό λογοτεχνικό έντυπο» που γνώρισε πολλές εκδόσεις και ενδιαφέρουσες γραπτές και προφορικές «τύχες» από τις αρχές του 18ου αι. ως και τον Μεσοπόλεμο του 20ού αι. Όντας η τελευταία χρονικά ελληνόγλωσση εκφορά του λεγόμενου (Βιβλίου του) Σιντίπα (ενός παλιότερου «Διεθνούς Βιβλίου» με ανατολίτικες -μάλλον μεσανατολικές/περσικές- απ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
"Κάποτε υπολόγισα ότι η γνωστή και αναγνωρισμένη παγκοσμίως ρωσική λογοτεχνική παραγωγή, ποίηση και πεζογραφία, από τις αρχές του 19ου αιώνα και έπειτα, δεν ξεπερνά τις 23.000 τυπωμένες σελίδες κανονικού μεγέθους. Από την άλλη, η γαλλική ή η αγγλική, λόγου χάριν, λογοτεχνία έχει πίσω της ήδη μια ιστορία αρκετών αιώνων και ουκ ολίγων αριστουργημάτων. Καταλήγω, λοιπόν, στο πρώτο από τα συμπεράσματά μου: Με εξαίρεση ένα μεσαιωνικό μείζον έργο, η ρωσική λογοτεχνία μπορεί πολύ εύκολα να χωρέσει στα στενά όρια ενός περίπου αιώνα - ή έστω λίγο πε...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΡΟΙΔΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΡΑΦΟΥΣΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ ΜΠΟΕΜ
ΑΙ ΓΡΑΦΟΥΣΑΙ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ Αρχόμεθα δημοσιεύοντες συνεντεύξεις μετά των εν 'Αθήναις Ελληνίδων συγγραφέων, ας έλαβεν ειδικώς επί τούτο ο συντάκτης του "Σκρίπ" Μποέμ κατόπιν του τελευταίου φιλολογικού άρθρου του κ. Έμ. Ροΐδου, όπερ ανεστάτωσε τον φιλολογικόν κόσμον. Το χαριτωμένον του θέματος, η ποικιλία των γυναικείων μορφών, αίτινες θα παρελάσουν διά του "Σκρίπ", τα παράπονα των γυναικών κατά του επικριτού του κ. Ροΐδου, θα κατστήσουν τας συνεντεύξεις ταύτας το τερπνόν ανάγνωσμα της ημέρας, είμεθα βέβαιοι. Όλαι αί φιλολογούσαι κυρίαι και δεσπο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΑΠΙΣΣΑ ΙΩΑΝΝΑ (ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ)
[. . .] Εξαρχής ο σκοπός μου δεν ήταν η κριτική εκτίμηση όσων γράφτηκαν υπέρ ή κατά της Πάπισσας, αλλά η πιστή και η ακριβολογική απεικόνιση της θρησκείας, των ηθών και των εθίμων του ένατου αιώνα με άξονα διήγησης την Ιωάννα, ως το πιο περίεργο από τα επεισόδια εκείνης της εποχής. Είχα κατά νου να παραπέμψω όσους έχουν όρεξη για ιστορικές συζητήσεις στα ογκώδη βιβλία των Μαρέσιου, Λονουά, Αλλάτιου και Μαμπιγιόν, οι οποίοι εξάντλησαν όσα βοηθήματα τους προσέφερε η απέραντη πολυμάθεια και η κριτική οξύτητα, υποστηρίζοντας ή αναιρώντας την ύ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Η μετάφραση ενός θεωρητικού έργου στα ελληνικά συναντά πάντα αρκετές δυσκολίες, οι οποίες αυξάνονται κατά πολύ όταν πρόκειται για ένα επιστημονικό έργο με τόσο μεγάλο εύρος όσο το συγκεκριμένο λεξικό του J. A. Cuddon. Καθώς, λοιπόν, προχωρούσε η μεταφραστική διαδικασία, όλο και περισσότερα πρακτικά και θεωρητικά προβλήματα ανέκυπταν, τα οποία έπρεπε να επιλυθούν με συγκεκριμένες αποφάσεις των μεταφραστών και επιμελητών του έργου. Η βασική γραμμή που ακολουθήσαμε σε σχέση με αυτές τις αποφάσεις είχε διττό χαρακτήρα: από τη μια πλευρά δεν έπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΠΩΣ Ο ΕΡΩΤΑΣ
Οι συνεντεύξεις αποτελούν συστατικό και αναπόσπαστο τμήμα του δημιουργικού έργου του Θανάση Βαλτινού. Εδώ εκτίθεται το εργαστήρι του, και οι θέσεις του αποτελούν συχνά επεξεργασμένο δοκιμιακό λόγο που προσφέρει μια εκ του σύνεγγυς προσέγγιση του λογοτεχνικού φαινομένου αλλά και του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο γεννιέται. Παράλληλα, διεισδύουν αναμνήσεις από διαφορετικές περιόδους της ζωής του, εκκινώντας από τα παιδικά του χρόνια στην Πελοπόννησο μέχρι την ώριμη ηλικία της πνευματικής και κοινωνικής του ζωής. Πολλά από αυτά τα περιστα...
Διαβάστε περισσότερα...

Νίκος Καββαδίας - Γυναίκα - θάλασσα - ζωή
Με δυνατότητα λήψης αρχείου [...] Σημασία έχει το γιατί η ποίηση του Καββαδία, κοντά έναν αιώνα σχεδόν τώρα, προκαλεί το ενδιαφέρον, τη μέθεξη του κόσμου, μαγεύοντάς τον. Πάντως, εγώ, όσο κι αν προσπάθησα να την ερμηνεύσω, να την εξηγήσω αυτή τη μαγεία της ποίησής του, δεν νομίζω ότι τα κατάφερα. Και ευτυχώς που συνεχίζει να μου διαφεύγει -ή να μας διαφεύγει-, για να μας γοητεύει πάντα, χωρίς να αποκλείεται να ήταν σε θέση να μας την εξηγήσει και ο ίδιος! Και ας μη σπεύσει κανείς εύκολα να εξηγήσει το φαινόμενο Καββαδίας. Το φαινόμενο της...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΟΚΙΜΙΑ
[. . .] Ο Stevenson, με αφοπλιστική ειλικρίνεια, ομολογεί ότι «ολόκληρη η λογοτεχνική μου παραγωγή δεν είναι παρά το έργο κάποιου ξωτικού, κάποιου αγαθοποιού πνεύματος, κάποιου αόρατου συνεργάτη, τον οποίο κρατάω κλειδωμένο σε κάποια μυστική σοφίτα, ενώ εγώ εισπράττω όλη τη δόξα». Μέσα από τα δώδεκα δοκίμια του παρόντος τόμου, ο Έλληνας αναγνώστης έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να γνωρίσει έναν «διαφορετικό» Stevenson -κι όμως τόσο ίδιο με τον καλό σύντροφο των παιδικών μας χρόνων- και να παρακολουθήσει έναν μεγάλο λογοτέχνη να ανοίγει τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Για τον Κωστή Παπαγιώργη τα βιβλία υπήρξαν ο πιο ζωτικός κι ακατάλυτος δεσμός του με τον κόσμο. Η ανακάλυψή τους, στην όψιμη εφηβεία του, έλαβε διαστάσεις αποκάλυψης. Ο έφηβος που βασανιζόταν απ' το αίσθημα ότι είναι "υπεράριθμος", "καρέκλα με τρία πόδια", "ελαττωματικό ανταλλακτικό" ή "παιδί του Καιάδα" συνειδητοποίησε ότι δεν είναι μόνος, ότι μπορούσε να περιέχεται ολόκληρος στη γραφή ενός άλλου. Παράλληλα με τα καθαυτό δοκίμιά του, και με το στοχαστικό, βιωματικό και παιγνιώδες ύφος του, ο Κωστής Παπαγιώργης επισκόπησε για τέσσερις σχε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΦΚΑ
Είναι βέβαιο ότι υπάρχει μια αντοχή και μια πολιτική του καφκικού έργου. Ήδη οι ερωτικές επιστολές είναι μια πολιτική, όπου ο Κάφκα εγκαταβιώνει ως βρικόλακας. Οι νουβέλες ή τα αφηγήματα παρουσιάζουν ζωομορφίες που είναι ισάριθμες διαφυγές. Τα μυθιστορήματα, ατελεύτητα μάλλον παρά ημιτελή, αποσυναρμολογούν μεγάλες κοινωνικές μηχανές του παρόντος και του μέλλοντος. Τη στιγμή που τις εμφανίζει, ο Κάφκα τις χρησιμοποιεί ως προπέτασμα, δεν πιστεύει στον νόμο, στην ενοχή, στην αγωνία, στην εσωτερικότητα. Οι διαφυγές του δεν αποτελούν ποτέ καταφ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΑΝΤΗΘΗΚΑΝ ΚΑΤ' ΟΥΣΙΑΝ
Στο γύρισμα του αιώνα κάποιες γραφές, εικόνες μα και μουσικές μιλούν αιρετικά. Για όσα βλέπουν, για όσα υποθέτουν. Και από νέους, στενότατους δρόμους τα βάθη μας, τα πιο προσωπικά, σιγά σιγά τα πλησιάζουν. Την κατεξουσίαση που αδιόρατα ασκείται επιδιώκουν να ξεσκεπάσουν και με τρόπους έμμεσους, συμβολικούς ή ελλειπτικούς, τα νόμιμα προσπαθούν να αμφισβητήσουν. Όχι τόσο γιατί φοβούνται μήπως με φανερές δηλώσεις ενοχλήσουν - αυτό το 'χανε έγκαιρα ξεπεράσει - αλλά γιατί σκεφτόντουσαν πως, έτσι πράττοντας, πιο περιέργους θα μπορούσαν να μας κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ
Ανάμεσα στα πρόσωπα που ζουν στον μυθιστορηματικό κόσμο, μπορούμε να διακρίνουμε ορισμένα που κυκλοφορούν χάρη στη νεανική τους ιδιοσυγκρασία. Νέοι με ιδέες, δυσαρεστημένοι από το παρόν, με όνειρα, φιλοδοξίες, με πολεμικές διαθέσεις κάποτε, φύσεις καλλιτεχνικές, αντισυμβατικές, συχνά μποέμ, ντυμένοι περίεργα, με ενοχλητικές για τα χρηστά ήθη συνήθειες και συμπεριφορές φοιτητές τις πιο πολλές φορές - αν και με ελάχιστη σχέση με το Πανεπιστήμιο: είναι η κατηγορία των μυθιστορηματικών προσώπων που αποτελεί το αντικείμενο της εργασίας αυτής. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΑΜΜΑΤΑ Σ' ΕΝΑ ΝΕΟ ΠΟΙΗΤΗ
Τα "Γράμματα σ' ένα νέο ποιητή" πρωτοφάνηκαν στα 1929 με τον τίτλο Briefe an einen jungen Dichter. Ήταν δέκα γράμματα, που ο Rainer Maria Rilke είχε στείλει απ' τα 1903 ως τα 1908 σε έναν άγνωστο νέο, τον Franz Xaver Kappus, μαθητή της Στρατιωτικής Σχολής κι αργότερα ανθυπολοχαγό του αυτοκρατορικού στρατού της Αυστρουγγαρίας. Όπως ο ποιητής του Βιβλίου των Ωρών, έτσι κι ο Franz Xaver Kappus παράτησε σύντομα το στρατιωτικό στάδιο και αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία. Τα δέκα τούτα γράμματα δίνουν μια σύντομη, αλλά ουσιαστική, εικόνα της "Ποιητικής...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ
Αν και το βιβλίο τούτο είναι καθαυτό μια συλλογή από δοκίμια και άρθρα, που γράφτηκαν μέσα στα τελευταία δώδεκα χρόνια, ελπίζω ο αναγνώστης να του βρει κάποια ενότητα και να παραβλέψει μερικές επαναλήψεις, αναπόφευκτες εδώ κι εκεί, αφού αποξαρχής θέλησα να δώσω τα κείμενά μου ακριβώς όπως δημοσιεύτηκαν άλλοτε, για ν' αποφύγω διάφορους πειρασμούς. Δυο είναι χοντρά χοντρά τα νήματα που διαπλέκονται από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα του κι εξασφαλίζουν λίγο ή πολύ τη συνοχή του: ο πολιτικός Καβάφης και ο κριτικός Τίμος Μαλάνος. Πλάι και...
Διαβάστε περισσότερα...