ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ > ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Πώς δουλεύει η λογοτεχνία
Η λογοτεχνία διαφέρει από τη ζωή επειδή η ζωή είναι γεμάτη από αταξινόμητες και άμορφες λεπτομέρειες και πολύ σπάνια μας κατευθύνει προς αυτές, ενώ η λογοτεχνία μας διδάσκει να τις παρατηρούμε. Αυτή η διδασκαλία είναι διαλεκτική. Η λογοτεχνία μας κάνει να παρατηρούμε καλύτερα τη ζωή· στην πορεία ασκούμαστε στην ίδια τη ζωή· πράγμα που με τη σειρά του μας κάνει να διαβάζουμε καλύτερα τη λεπτομέρεια στη λογοτεχνία· που με τη σειρά του μας κάνει καλύτερους αναγνώστες της ζωής, και ούτω καθεξής. Ο Τζέημς Γουντ μιλά με ενθουσιασμό για θεμελιώδε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΖΑΚ ΚΕΡΟΥΑΚ: ΜΙΑ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ
Ο Τζακ Κέρουακ πέτυχε μία λογοτεχνική αποκάλυψη όπου η γραφή ήταν αμφίσημη: λύτρωση και ταυτόχρονα καταδίκη, της οποίας η διαύγεια οδήγησε κατευθείαν στην άβυσσο. Ενόσω οι υπόλοιποι μπιτ σκιαγραφούσαν όλα εκείνα με τα οποία δεν ήθελαν να έρθουν αντιμέτωποι οι επιμελητές κειμένων και οι βιβλιοκριτικοί αλλά ταυτόχρονα δελέαζαν εκ βάθρων τους ψυχαναλυτές και τους γλωσσολόγους, ο Κέρουακ αποδείχθηκε ο πιο μελαγχολικός και αναλυτικός απεικονιστής της εποχής του, και επιπλέον ο πιο πρωτοποριακός από τους υπόλοιπους. Ο δημιουργός εξανεμίστηκε πρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες η θεωρία της λογοτεχνίας γνώρισε μια εξαιρετική άνθιση. Ξεκινώντας από τις σύγχρονες γλωσσολογικές αντιλήψεις και συνδυάζοντας τα συμπεράσματα της σημειολογίας, της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της ψυχανάλυσης οι θεωρητικοί προσπάθησαν να διαβάσουν το λογοτεχνικό κείμενο όχι ως μία απλή μίμηση, αλλά ως ένα ολοκληρωμένο και με δικούς του κανόνες τρόπο οργάνωσης και γνώσης της πραγματικότητας. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Η γενική ευφορία που προκάλεσε η καθιέρωση -με διοικητική πράξη- της δημοτικής σαν γλώσσας της παιδείας, καθώς και η έρευνα, προ καιρού, του κ. Κώστα Τριανταφυλλίδη "Σταυροφορία (!) για τη γλώσσα", στις στήλες της "Καθημερινής", πείθουν ότι η κατάσταση σχετικά με τη γλωσσική πραγματικότητα στον τόπο μας είναι πολύ σοβαρότερη απ' ό,τι θα μπορούσε κανένας να υποθέσει. Πραγματικά, ορισμένες φορές είναι να τρομάζει κανένας με το "δημοτικιστικό" εφησυχασμό των λογίων, των συγγραφέων, των δασκάλων και των φοιτητών μας και να αναρωτιέται αν αλήθε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΨΕΥΔΩΝΥΜΑ
Η πρώτη έκδοση του έργου (1969) προκάλεσε αμέσως το ενδιαφέρον των μελετητών, ερευνητών και ιστορικών της νεοελληνικής λογοτεχνίας, επειδή παρουσίαζε μια γνωστή μεν αλλά απροσδιόριστη ως τότε πτυχή της. Η δεύτερη έκδοση (1983) καταξίωσε και διεθνώς τα «Νεοελληνικά Φιλολογικά Ψευδώνυμα». Η ανά χείρας τρίτη έκδοση - ανανεωμένη, εμπλουτισμένη με μεγάλο αριθμό νέων ψευδωνύμων, λεπτομερέστερα τεκμηριωμένη, με πρόσθετες πληροφορίες και συμπληρώσεις, αποκαθάριση αμφίβολων περιπτώσεων, αποκατάσταση εσφαλμένων γνωστών και αγνώστων συγγραφέων που υπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΑΜΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ
Χωρίς το έργο, αυτό το σύστημα αποκρύψεων κι αποκαλύψεων, θα δεχτούμε ότι ο συγγραφέας δεν υπάρχει για μας. Στον συγγραφέα, υπάρχει η γραφή και μονάχα αυτή η οποία αποτελεί ταυτόχρονα το μυστήριο και το κλειδί της λύσης. Η φλυαρία των ημερομηνιών και των γεγονότων, που διατηρείται για τις ανάγκες μιας υπόθεσης ευτυχώς χαμένης, δείχνει ολοφάνερα ότι ο άνθρωπος, ανεύρετος μέσα σ' ένα χρονολόγιο που κι ο ίδιος θα ομολογήσει χαμένο μέσα στην ομίχλη, πρέπει να αποκαλυφθεί μέσα στις λέξεις της πορείας που διανύει. Αδιάφανος, για τον ίδιο του τον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΡΑΥΜΑ
Προνομιακά αφηγηματικό πεδίο η λογοτεχνία όχι μόνο λειτουργεί ως ένα ανακουφιστικό αποθετήριο της εμπειρίας εκείνων που επιβίωσαν από μεγάλα συλλογικά τραύματα, αλλά, ταυτόχρονα, μετατρέπει τα τραύματα αυτά σε κεφάλαιο λόγου με διαρκή παρουσία στη δημόσια ζωή. Το βιβλίο ασχολείται ακριβώς με ένα τέτοιο συλλογικό τραύμα και τη λογοτεχνική ανταπόκριση σ' αυτό. Πρόκειται για τα γεγονότα του 1974 στην Κύπρο, το πραξικόπημα και την τουρκική στρατιωτική εισβολή που το ακολούθησε. Καταθέτει, επομένως, στη μελέτη της λογοτεχνίας του τραύματος την ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ Τ.Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ ΓΙΑ ΤΑ ΟΓΔΟΝΤΑΧΡΟΝΑ ΤΟΥ
«ΕΥΘΥΝΗΣ» ΧΡΕΟΣ Ν. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΥ-ΓΚΙΚΑ - ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΑΚΗ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ - ΠΕΡΙ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ ΤΙΝΑ ΖΩΗΣ ΚΑΡΕΛΛΗ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΘΗΤΩ Γ. Θ. ΒΑΦΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΙΑΔΟΧΗ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΩΝ ΜΗΝΑ ΔΗΜΑΚΗ - ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ Ο Τ. Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ Γ. ΘΕΜΕΛΗ - Η ΣΥΝΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΕΞΙΧΝΙΑΣΤΟΥ Δ. Π. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑ - Η ΥΠΕΡΚΟΣΜΙΑ ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΝΘΗΣ - Η ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΠΑΥΣΗΣ ΤΑΚΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ - ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ ΝΙΚΟΥ ΦΩΚΑ - Τ. Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ, ΕΝΑΣ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ Μ. Γ. ΜΕΡΑΚΛΗ - Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΝΟΣ ΜΟΤΙΒΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ, ΕΝΑΣ ΜΥΘΟΣ ΔΙΑΠΟΡΕΥΟΜΕΝΟΣ
Η ποιήτρια Κική Δημουλά, χωρίς να επιδιώκει την "ανακάλυψη" ή την αναζήτηση μεγαλόστομων ιδεών, κινείται στη διακεκαυμένη ζώνη της ποιητικής "κοσμογραφίας", επιχειρώντας έναν επαναπροσδιορισμό της ποιητικής γλώσσας. Η ποίησή της, με πλήθος συνδηλώσεις και υπαινιγμούς, εντάσσεται στο περιρρέον ύφος και ήθος των σύγχρονων αισθητικών αντιλήψεων. Η φωνή της -δραματική στο βάθος- με την "αναδιάταξη" ή και την ανατροπή της... τρέχουσας σημειολογίας των λέξεων αποτελεί το μαντείο, ούτως ειπείν, ενός υποδόρειου πολυφασικού λόγου, όπως έχει διαμορφ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΙ
Ήρθε λοιπόν η ώρα να μοιραστώ με εκείνους που ενδιαφέρονται για τον Τολστόι αυτό που ένιωσα περνώντας μια ζωή δίπλα του. Έχω τη δική μου άποψη για τις σχέσεις του πατέρα μου με τη μητέρα μου και για τη σχέση τους με μας, τα παιδιά. Σε ό,τι με αφορά, δεν έχω τίποτα να κρύψω από τους φίλους του. Θέλω όλοι τους να μπορούν να κρίνουν. Θέλω να τους παρουσιάσω μερικές πλευρές από τη ζωή του πατέρα μου κάτω από ένα νέο φως. Θα τους τα εξομολογηθώ όλα και θα τους δείξω απόλυτη εμπιστοσύνη, και, αν δεν αναφέρω τα πάντα για το δράμα των γονιών μου, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕΓΑΛΟΣ
Όταν αποτολμήσει κανείς να ασχοληθεί με τη ζωή ενός ανθρώπου, είτε μεγάλος είναι κι ένδοξος είτε μικρός και άγνωστος, κείνο που πρωτεύει, νομίζω, είναι ο σεβασμός στήν αλήθεια, στην υπεύθυνη εξιστόρηση των γεγονότων που αναφέρονται στον ήρωα. Mε κανέναν τρόπο δεν επιτρέπεται η παραποίηση ούτε των λόγων που θέτει ο βιογράφος στο στόμα του βιογραφούμενου ούτε των πράξεών του. Kι όσο για τις αντιλήψεις του τις κοινωνικές, θρησκευτικές, πολιτικές... -ένα από τα πιο λεπτά σημεία μιας βιογραφίας- ο βιογράφος οφείλει να τις στηρίζει με στοιχεία ό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ
Εκείνοι οι θλιβεροί μήνες των λογοτεχνικών σαλονιών, όπου ο νεαρός Θεόδωρος έγινε βορά των συναδέλφων του, όχι μόνο έμειναν μόνιμη εστία μόλυνσης για τη ζωή του -γιατί στην ουσία ποτέ δεν τους ξεπέρασε- αλλά και επηρέασαν βαθύτατα το έργο του. Η μνησικακία και το σύνδρομο της «λογοτεχνικής εκδίκησης», που τον ταλάνιζαν ισοβίως, εκείνη την εποχή γεννήθηκαν. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
Ποια σχέση μπορεί να έχουν ο Άγγελος Τερζάκης με τον Κώστα Ταχτσή και ο Κάρολος Κουν με την Έλλη Παπαδημητρίου; Φαινομενικά σχεδόν καμία. Ωστόσο, καθώς πρόκειται για συγγραφείς και καλλιτέχνες που στοίχειωσαν τη ζωή μας, εγκαταστημένοι όλοι τους στον κοινό χώρο του παρελθόντος, οι διαφορές και οι αντιθέσεις τους μοιάζει να εξαλείφονται. Ακόμα περισσότερο: καθώς η παρουσία και το έργο τους έχουν μεταλλαχθεί σε μνήμη, η συγκίνηση και η ευφορία που μας πλημμυρίζουν στην επαναπροσέγγισή τους τούς μεταβάλλει σε φορείς ενός μηνύματος που, παρά τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ
Από πολύ μικρή ηλικία, έφηβος ακόμη, ο Τ. Κ. Παπατσώνης εισχώρησε στο λογοτεχνικό πεδίο. Μετέφρασε γαλλική, ισπανική, γερμανική, αγγλο-αμερικανική λογοτεχνία και συνέθεσε εκατοντάδες ποιήματα, εισάγοντας πρώτος τον ελεύθερο στίχο στην Ελλάδα. Παράλληλα, υπήρξε ένας χαλκέντερος κριτικός και δοκιμιογράφος, αφήνοντας πίσω του ένα ογκώδες corpus κειμένων για την ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Εκτός από το επίμονα εκπεφρασμένο αίτημά του για ανανέωση της εγχώριας λογοτεχνικής σκηνής, η σκέψη του κατευθύνθηκε, σε πολύ μεγάλο βαθμό, από τη βαθιά, ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΦΑΝΤΑΣΤΗ ΕΛΑΦΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΕΧΝΙΑΣ
Όσοι κριτικοί έχουν ασχοληθεί με το έργο μου, με έχουν κατατάξει ως έναν ρεαλιστή, έντονα βιωματικό ως αυτοβιογραφικό, πεζογράφο. Και δεν έχουν άδικο. Τόσο τα διηγήματα, όσο και τα μυθιστορήματά μου, βασίζονται πάνω σε προσωπικά βιώματα που, καθώς τα περνούσα στη λογοτεχνία, άλλαζαν σιγά σιγά και τον ψυχικό μου κόσμο. Βέβαια, λογοτεχνία χωρίς τη δημιουργική φαντασία δεν νοείται. Πιστεύω, όμως, ότι στη δική μου περίπτωση δεν έχει το πάνω χέρι. Έτσι δημιουργήθηκαν οι σειρές των ερωτικών, κοινωνικών και ζωοφιλικών μου διηγημάτων, τα οποία η Σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ
Ό,τι κυρίως επιχειρείται σ' αυτό το βιβλίο είναι η επισήμανση των υποκειμενικών και των αντικειμενικών συνθηκών που συνέβαλλαν στη διαμόρφωση και στην παγίωση της "στάσης ζωής", της υφολογικής ταυτότητας και της "ποιητικής" μιας σημαντικής ποιήτριας όπως η Κική Δημουλά. Η ιχνηλάτηση της συναρπαστικής, επίπονης και κάθε άλλο παρά ευθύγραμμης υπερ-πεντηκονταετούς πορείας της από τον ερεβώδη κόσμο των συναισθημάτων και των διαρκών εσωτερικών και εξωτερικών αντιπαραθέσεων της νεότητας (Έρεβος, 1956) έως τη νηφάλια -αν και μονίμως εκτεθειμένη ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ "Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κι εγώ την φύσιν λίγο. Θάλασσα του πρωιού κι ανέφελου ουρανού λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλα ωραία και μεγάλα, φωτισμένα. Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πώς βλέπω αυτά (τα είδ' αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα) κι όχι κι εδώ τες φαντασίες μου, τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής". "Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς· και μέσ' τα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις..." (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ
Το βιβλίο αυτό οριστικοποιεί μια θέση που επωαζόταν στο έργο του Χάρολντ Μπλουμ από τις αρχές του '70, αν όχι κι από την πρώτη στιγμή: ότι η σχετικότητα των αξιών στο πεδίο της τέχνης έχει κάποια όρια - όρια που δεν αλλοίωσε εκ βάθρων καμιά κοσμογονική μεταβολή στη Δύση των ιστορικών χρόνων, πόσο μάλλον των νεότερων. Αυτός είναι ένας άλλος τρόπος να υποστηρίξει κανείς την πίστη του στην αντικειμενικότητα του αισθητηριακού κόσμου και να υψώσει το ανάστημά του προς όσους εξέλαβαν την εκλέπτυνση των ερμηνευτικών εργαλείων ως λαμπρό εφαλτήριο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΟΥ 19ου ΚΑΙ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
Το βιβλίο εξετάζει τη σχέση αισθητικής και λογοτεχνίας στην Ευρώπη και την Ελλάδα του 19ου και του 20ού αιώνα. Με ευσύνοπτο, εύληπτο και συστηματικό τρόπο επιδιώκει την παρουσίαση αισθητικών αντιλήψεων, φιλοσοφικών και πνευματικών ιδεών της εποχής που συμβάλλουν στο "ξεκλείδωμα" της αινιγματικής φύσης των λογοτεχνικών κειμένων και στον δημιουργικό αναστοχασμό γύρω από τα εκφραστικά μέσα και τις παραμέτρους που δημιουργούν το νόημα και προκαλούν την αισθητική απόλαυση του κειμένου. Στοχεύοντας να παράσχει μια μέθοδο κατανόησης, ανάλυσης ή κ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
Ο Παπαδιαμάντης ως οξύτατος παρατηρητής και κριτής των κοινωνικών πραγμάτων ήταν αδύνατο να αγνοήσει την πολιτική. Δεν είναι αυτός πού εισέρχεται στην πολιτική άλλ' η πολιτική είναι αυτή πού διεισδύει στο έργο του και αυτός ευθαρσώς τοποθετείται έναντι αυτής. Όσοι ταυτίζουν την πολιτική με κάποιες διακηρύξεις ή με κάποια μορφή ένταξης, ασφαλώς δυσκολεύονται να τοποθετήσουν τον Παπαδιαμάντη σε κάποιο ιδεολογικό ράφι. Ο Παπαδιαμάντης δεν πλησίασε το λαό, ήταν ο ίδιος λαός κι έμεινε ως το τέλος της ζωής του ένας απλός άνθρωπος του λαού, χωρίς...
Διαβάστε περισσότερα...