ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Το δημοκρατικό σχολείο της νεωτερικότητας το διαπερνά μια αντινομία: έχει στόχο να διαπλάσει τον ελεύθερο πολίτη, την αυτόνομη ατομικότητα, τον άνθρωπο που σκέφτεται με το δικό του μυαλό, τον στόχο όμως αυτό τον επιδιώκει και τον πετυχαίνει δια της υποχρεωτικότητας και του αναγκασμού. Πράγματι, στο σχολείο, όπου ο μαθητής πηγαίνει θέλοντας και μη και όπου δεν έχει κανένα περιθώριο ουσιαστικής επιλογής, σε αυτόν ακριβώς τον χώρο του ετεροκαθορισμού, διαμορφώνεται -με τη συνδρομή προφανώς και άλλων εξωσχολικών παραγόντων- το ελεύθερο άτομο, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Η Μεγάλη Εβδομάδα συμπυκνώνει όλο σχεδόν τον χριστιανισμό. Συγκλονιστικά γεγονότα, πρόσωπα και κείμενα συνωστίζονται στις μέρες της. Τούτο το μικρό βιβλίο σχολιάζει κάποια ελάχιστα από τον ανεξάντλητο πλούτο της, χωρίς φιλοδοξίες συστηματικότητας ή πρωτοτυπίας, με μόνη επιθυμία να μην απευθύνεται αποκλειστικά στους πιστούς, αλλά σε όλους, τους εντός και τους εκτός, τους εγγύς και τους μακράν. Μια μικρή ανθοδέσμη είναι το βιβλίο, με ανθύλλια, fioretti. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΣΠΟΝΔΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ
Τα περισσότερα κείμενα αυτού του βιβλίου συζητούν μια σκοτεινή πλευρά των τριών μονοθεϊσμών, εκείνη που αφορά τη μεταξύ τους σχέση, η οποία είχε για κύριο γνώρισμά της τη μισαλλοδοξία και σφραγίστηκε συχνά από το χυμένο αίμα, και ας αναγνωρίζουν και οι τρεις ως κοινό πατέρα της πίστης τους τον Αβραάμ. Το πρότυπο αυτού του μίσους είναι ο χριστιανικός αντιιουδαϊσμός. Εχθρότητα, συχνά μάλιστα σφοδρότερη, χώρισε και τους πιστούς της ίδιας θρησκείας μεταξύ τους: η Ευρώπη έχει πικρή πείρα αυτής της εχθρότητας με τους ομολογιακούς θρησκευτικούς π...
Διαβάστε περισσότερα...

800 μετ' εμποδίων
Ο αριθμός 800 στον τίτλο του βιβλίου δηλώνει το όριο των λέξεων που έπρεπε να τηρήσει το κείμενο που θα έστελνα στην Καθημερινή. Όριο και εμπόδιο ταυτόχρονα, το οποίο, αντίθετα από ό,τι ισχύει στο άθλημα, δεν έπρεπε να υπερπηδήσω. Δεν τα κατάφερα σχεδόν ποτέ. Το άλλο όριο που έπρεπε να τηρήσω ήταν η ημερομηνία παράδοσης του κειμένου. Αυτό το τήρησα πάντα, και ας ήμουν συνήθως δυσβάσταχτα φορτωμένος με άλλες υποχρεώσεις. Το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν βεβαίως άλλο: Να καταφέρω να συμπυκνώσω μέσα σε λίγες λέξεις όσα ήθελα να πω για το θέμα που ε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤ' ΑΜΠΕΛΙΑ
Δεν βρίσκω τίποτε πιο βαρετό από το να ακούς ή να διαβάζεις για τα παιδικά χρόνια κάποιου, πρέπει πράγματι να τον αγαπάς πολύ για να το αντέξεις. Δεν είχα καμιά διάθεση να διηγηθώ εδώ τα δικά μου παιδικά χρόνια, παρά τόσο μόνο όσο χρειαζόταν για να αποτυπωθεί το χνάρι αυτού του αιωνόβιου, χτεσινού μα και οριστικά καταποντισμένου κόσμου. Αυτός ο κόσμος με συγκινεί βαθιά, όχι γιατί είναι ο κόσμος της παιδικής μου ηλικίας -δεν ήταν άλλωστε αποκλειστικά-, αλλά γιατί είναι ο κόσμος των αγαπημένων μου ανθρώπων, των ανθρώπων που με αγάπησαν και τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΧΗ ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΚΟΚΚΙΝΑ ΟΝΕΙΡΑ
Η πρωτοποριακή θέση του Τάκη Παπατσώνη (1895-1976) στην ιστορία της νεοελληνικής ποίησης του εικοστού αιώνα έχει πια αναγνωριστεί: αυτός πρώτος έγραψε σε ελεύθερο στίχο. Πέρα όμως από τούτη τη γραμματολογική αποκατάσταση, το έργο του δεν έχει μελετηθεί όσο του αξίζει. Δεν υπήρξε κανενός είδους συνωμοσία για αυτήν την αγνόηση. Ο Παπατσώνης, χριστιανός ποιητής, Καθολικής παιδείας και πνευματικότητας, οικουμενιστής και οπαδός της ενώσεως των Εκκλησιών, δεν μπορούσε να βρει εύκολα απήχηση στη χώρα μας. Το ανά χείρας βιβλίο προσπαθεί να φωτίσει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ
Στη μακρά σειρά του ιστορικού κακού, η γενοκτονία των Εβραίων κατέχει μοναδική θέση. Μοναδική δεν σημαίνει και μόνη. Η μοναδικότητα της εβραϊκής γενοκτονίας οφείλεται στον λόγο για τον οποίο έγινε (επειδή οι Εβραίοι είχαν διαπράξει το αποτρόπαιο έγκλημα να γεννηθούν) και στον τρόπο με τον οποίο έγινε (ψυχρή μεθοδικότητα, συστηματικότητα και, κυρίως, ολικότητα). Ο ναζιστικός διωγμός εναντίον των Εβραίων ήταν ολικός: οι ναζί αρνούνταν στους Εβραίους το δικαίωμα να υπάρχουν, να υπάρχουν πάνω στη γη, όλοι, μέχρις ενός. Το Ολοκαύτωμα είναι μονα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ
Το Μυθιστορηματικό αναγνωστήριο αποτελεί συνέχεια του βιβλίου Υπό το φως του μυθιστορήματος. Περιέχει κι αυτό δοκίμια ενός αναγνώστη, που πιστεύει ότι το μυθιστόρημα σκέφτεται τη ζωή και τον κόσμο και, εκτός από αισθητική χαρά, χαράζει τον δρόμο για μια ηθική της κατανόησης, της αμφιβολίας, της απόχρωσης, του δισταγμού. Με αυτή την πεποίθηση, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης επιστρέφει, επί παραδείγματι, στην Πανούκλα του Καμύ για να κατανοήσει καλύτερα αυτό που μας συνέβη τον καιρό της πανδημίας, συνομιλεί απευθείας, σε ένα από τα πιο προσωπικά κεί...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΘΕΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Τα 10 κείμενα του ανά χείρας βιβλίου συζητούν τη θέση της θρησκείας στη σύγχρονη κοινωνία και, κατά κύριο λόγο, στη σημερινή Ελλάδα. Ο Θεός του τίτλου είναι ο Θεός της χριστιανικής παράδοσης, ιδίως όπως αυτή εκφράστηκε από την ορθόδοξη Εκκλησία, και η πόλη είναι η σύγχρονη, ανοιχτή, δημοκρατική κοινωνία της Ευρώπης, στην οποία η θρησκεία δεν καθορίζει πλέον τον δημόσιο βίο. Τα κείμενα του βιβλίου πιστεύουν και στα δύο -υπ' αυτήν την έννοια ο τίτλος σημαίνει και Θεός και Πόλις- και αναζητούν τον επαναπροσδιορισμό της μεταξύ τους σχέσης στη ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΔΕΡΦΗ ΜΟΥ
Η αδερφή μου, η αρρώστια της και η σχέση μου μαζί της καθόρισαν τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, που κρίνω, ιεραρχώ, αξιολογώ. Ο Καμύ μας είπε ότι το κυριότερο, το μόνο, φιλοσοφικό ζήτημα είναι το ζήτημα της αυτοκτονίας, γιατί θέτει το ερώτημα της αξίας ή της απαξίας της ζωής. Η ιστορία της αδερφής μου με οδήγησε από τα εφηβικά μου χρόνια να θεωρώ ότι το κύριο φιλοσοφικό ερώτημα είναι η αρρώστια. Η αρρώστια θέτει, με τον οξύτερο τρόπο, το ζήτημα του νοήματος της ζωής, του Θεού, της σχέσης με τους άλλους, της ευδαιμονίας, της χαράς. Δεν πι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΤΕΚΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ
Ο τόμος αυτός είναι καρπός έντεκα συναντήσεων και συζητήσεων του Σταύρου Ζουμπουλάκη με τον Στρατή Μπουρνάζο. Οι δυο συνομιλητές συμφώνησαν εξαρχής να συζητήσουν, χωρίς συμβατικότητες, για θέματα που τους απασχολούν. Το βιβλίο ξεκινάει με τα καλοκαίρια των παιδικών χρόνων και την περίοδο των σπουδών του Ζουμπουλάκη στην Αθήνα και στο Παρίσι, με τα διαβάσματα και τους δασκάλους του. Οι δυο συζητητές μιλάνε κατόπιν για το σχολείο, όπου ο πρώτος δούλεψε χρόνια, την εμπειρία της τάξης και της διδασκαλίας, την αντίληψή του για την εκπαίδευση, γ...
Διαβάστε περισσότερα...

Άγγελος Σικελιανός (χαρτόδετη έκδοση), 1884-1951
Τα κείμενα του βιβλίου εκφωνήθηκαν στην εκδήλωση «Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΚΠΙΣΝ), στις 20 Δεκεμβρίου 2021, στα πλαίσιο των εκδηλώσεων Λόγος 9. Αυτή ήταν η δεύτερη εκδήλωση προς τιμήν του Σικελιανού που διοργάνωσε η ΕΒΕ. Προηγήθηκε η εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την πρώτη δημοσίευση (1917) του ποιήματος Μήτηρ Θεού (Λόγος 1, 21 Ιουνίου 2017), κατά την οποία ο Γιώργος Κοροπούλης διάβασε θαυμάσια ολόκληρο το ποίημα. Η σειρά εκδηλώσεων Λόγος διοργανώνεται...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Το πρώτο από τα κείμενα του μικρού αυτού βιβλίου γράφτηκε τον Μάιο του 2012, την επαύριο της πρώτης μεγάλης εκλογικής επιτυχίας της Χρυσής Αυγής. Το δεύτερο σχετίζεται με τη βίαιη δημόσια εμφάνισή της προς υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, με αφορμή τη θεατρική παράσταση του Corpus Christi στην Αθήνα. Η οπτική του κειμένου αυτού, που έχει ως θέμα του τη βλασφημία, ορίζει την οπτική και των άλλων τεσσάρων κειμένων που ακολουθούν: η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή, η παγανιστική, αντισημιτική, αντιισλαμική και ό,τι άλλο κακό βάλει ο νους του ανθρώπου, είνα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΙΟΣ ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ;
Ο Θεός για τον οποίο γίνεται λόγος σε αυτό το βιβλίο είναι ο Θεός της Βίβλου, της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης αξεχώριστα, ο Θεός δηλαδή που εξέρχεται σε αναζήτηση του ανθρώπου, ο Θεός που κλείνει συμφωνίες μαζί του, που γίνεται τελικά άνθρωπος ο ίδιος. Ο άνθρωπος από την άλλη είναι ο άνθρωπος της ευθύνης απέναντι στον συνάνθρωπο, ο άνθρωπος του ελέους και της αλληλεγγύης. Ο άνθρωπος που, όταν είναι πιστός, ξέρει ότι ο δρόμος για τη συνάντηση με τον Θεό περνάει μέσα από την έμπρακτη αγάπη για τον πλησίον, είναι δηλαδή ο δρόμος της ηθική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΕΝΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ 1914-2016
Η Ελένη Σταθοπούλου δεν είχε πραγματοποιήσει πολλές ατομικές εκθέσεις ούτε είχε γίνει, ενόσω ζούσε, μια αναδρομική παρουσίαση του έργου της που θα αποτελούσε έναν οδηγό για την κατανόηση του συνόλου της καλλιτεχνικής της δημιουργίας. Κατ' επέκταση, η μελέτη του έργου της προϋποθέτει τη διαχείριση ενός όγκου πινάκων και σχεδίων που πρέπει να ταξινομηθούν κατά βάση με στιλιστικά κριτήρια, με γνώμονα δηλαδή την εξέλιξη του ύφους της στο πέρασμα του χρόνου. Μόνη βοήθεια σε αυτό το εγχείρημα αποτελούν τα συγκριτικά λίγα χρονολογημένα από την ίδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΑΚΡΗΣ
Αντιλαμβάνομαι, υπό περιπτώσεις, την τέχνη σαν μία παρτίδα σκάκι. Υπάρχει πάντα ένας τελικός στόχος, κάτι που πρέπει να κατακτηθεί και κάτι που πρέπει να θυσιαστεί. Αλίμονο σ' όποιον το αγνοεί. Υπάρχει σαφώς λογική, στρατηγική, σχέδιο, αλλά υπάρχει και έμπνευση, συναισθηματική ευφυΐα και ρίσκο. Κυρίως αυτό. Δηλαδή υπάρχει πάνω από όλα η κρίσιμη απόφαση: τι να κρατήσεις και τι να χάσεις... Αρχικά η τέχνη, η δημιουργία, το κάθε έργο, ξεκινάει με τους δύο στρατούς πλήρεις, δεκαέξι πιόνια αριστερά και δεκαέξι πιόνια δεξιά... Πληθωρισμός, συνωσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΠΙΖΑ - ΞΕΔΙΠΛΩΝΟΝΤΑΣ
Η έκδοση «Ευαγγελία Μπίζα - Ξεδιπλώνοντας» πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομότιτλης έκθεσης που διοργάνωσε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (8 Μαΐου - 11 Ιουνίου 2023). Η καλλιτεχνική βιβλιοδεσία, πέρα από τα παραδοσιακά υλικά της βιβλιοδετικής μαστορικής (δέρμα, περγαμηνή, χαρτί), καταφεύγει από παλιά και σε άλλα υλικά, όπως ξύλο, χρυσό, ασήμι, πολύτιμους λίθους, ελεφαντόδοντο, φίλντισι. Η Ευαγγελία Μπίζα (γεν. 1963), βιβλιοδέτρια με γερή γνώση των παραδοσιακών υλικών και τεχνικών της δουλειάς της, αγαπάει να χρησιμοποιεί στις εφαρμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ
Το έργο του Γιάννη Βαρβέρη (1955-2011) αναπτύχθηκε σε δύο κυρίως πεδία: την ποίηση και τη θεατρική κριτική. Δύο τόμοι τα ποιήματα του (Κέδρος, 2000 και 2013, 750 σελίδες συνολικά) και έξι τόμοι οι θεατρικές κριτικές (επιλογή από το σύνολο των κριτικών του, εκδόθηκαν από διαφορετικούς εκδότες). Τις δύο αυτές πτυχές του έργου του, αντιφατικές ενδεχομένως μεταξύ τους (μοναχική η πρώτη, κοινωνική η δεύτερη), συζητούν τα κείμενα του ανά χείρας τομιδίου. Ο στενότερος και παντοτινός φίλος, "ο εξ αίματος" Γιώργης Μαρκόπουλος, που γνωρίζει την ποίη...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΤΕΝΑΓΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΝΗΤΩΝ
Ο κόσμος των πενήτων, των φτωχών και κατατρεγμένων, των αδύναμων και ευάλωτων ανθρώπων, είναι ο κόσμος του Παπαδιαμάντη. Ο αλάλητος στεναγμός τους αντηχεί μέσα στα διηγήματά του. Οι καημοί τους δεν έχουν μόνο κοινωνικά αίτια, και γι' αυτό είναι χωρίς τελειωμό. Από τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη απουσιάζει η δράση, τα εξωτερικά μεγάλα γεγονότα, η περιπέτεια. Μεγαλώνουν ασύμμετρα όπως το δέντρο, χωρίς αυστηρό σχέδιο, χωρίς ανέλιξη συχνά, και τελειώνουν αθόρυβα. Είναι ρευστά, λυρικά, μια λεπτή πινελιά, ένα αλαφρύ πάτημα, με οξυμμένη αίσθηση κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Δύο πτώσεις, δύο κατεδαφίσεις φαίνεται να καθορίζουν διεθνοπολιτικά τον νέο αιώνα, η πτώση του Τείχους του Βερολίνου (τέλος του κομμουνισμού και του Ψυχρού Πολέμου) και η πτώση των Δίδυμων Πύργων (απαρχή του πλανητικού πολέμου κατά της τρομοκρατίας). Εξίσου καθοριστικό όμως αναδεικνύεται και το γεγονός του πολέμου εναντίον του Ιράκ και η πλήρης πολιτική αποτυχία της Αμερικής εκεί, μετά τη στρατιωτική νίκη της. Η απόλυτη αδυναμία της υπερδύναμης να επιβάλει τη βούλησή της, σε συνδυασμό με την ανάδυση νέων δυνάμεων φανερώνει ότι την αυταπάτη...
Διαβάστε περισσότερα...