ΠΑΣΧΟΣ Β. ΠΑΝΤΕΛΗΣ

ΕΡΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
[...] Όλα τα κείμενα, που περιέχονται σ' αυτό τον τόμο είναι καρπός αναστροφής με τους αγίους Πατέρας της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Γι' αυτό ακριβώς γίνεται και τόσο συχνά -αδικαιολόγητη ίσως για μερικούς συγχρόνους- αναφορά στα έργα τους, που είναι άστρο πολικό για τη Θεολογία μας. Στη Νέα Βαβυλώνα των Αθηνών, όταν τα πάντα σχεδόν σε κάνουνε ν' ασφυκτιάς, ν' αηδιάζεις και να υποφέρεις, ο υπογραφόμενος εύρισκε μια ζεστή κι ωραία συντροφιά, σκύβοντας στις σελίδες της φιλολογίας των Πατέρων της Εκκλησίας μας, που η αδιαφορία μας με τόσ' αγκάθια τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΙΟΙ, ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Ο συγγραφέας προσπάθησε να χαράξει τα όρια και τις κατευθυντήριες γραμμές μιας Αγιολογίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δίνοντας τα πιο καίρια και τα πιο ουσιώδη σημεία της «Κοινωνίας των Αγίων». Δεν μετέφερε κεφάλαια ή θέματα, έτοιμα από άλλα βιβλία του, για να συγκροτήσει ένα νέο βιβλίο. Η πείρα των παλαιοτέρων, πολύτιμη πάντα, μαζί με τις προσωπικές του έρευνες στο χώρο της Αγιολογίας, τον οδήγησαν σ' ένα σχήμα, που θεωρεί -για την ώρα, τουλάχιστον- αρκετά ικανοποιητικό. Αν, με τον καιρό, ή με τις κριτικές και τις προτάσεις των συναδέλφων κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ
Τα εικοσιπέντε χρόνια από την εκδημία του κορυφαίου νεοέλληνα συγγραφέα και αγιογράφου Φώτη Κόντογλου έδωκαν αφορμή σ' ένα πλήθος νεοελλήνων να συλλογισθούν σοβαρώτερα και βαθύτερα τη μοίρα και το μέλλον της κονεμένης πατρίδας μας, με βάση και αφετηρία το έργο του το αποστολικό -κ' εν πολλοίς προφητικό- για την Παράδοση και τα σωτήρια ζώπυρα που κουβαλάει μέσα της. Είναι πολύ ενδιαφέρον, και πρέπει να το υπογραμμίσουμε ιδιαίτερα, πως εκείνοι που προβληματίζονται πιο έντονα και το συζητούν αυτό μ' ένα διαφορετικό από τους άλλους τρόπο, είνα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ

ΕΝ ΑΣΚΗΣΕΙ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΩ
Τα κείμενα που απαρτίζουν τούτο το βιβλίο έχουν δημοσιευτεί πριν δύο χρόνια, στην "Επιστημονική Επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών", με τον τίτλο: "Ο Μοναχισμός, οι Νεομάρτυρες και η Παράδοση. Υμναγιολογικά κείμενα του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου και του Αθανασίου Παρίου, σε κριτική έκδοση". Σήμερα μπορούμε πια ελεύθερα να πούμε: "των αγίων Νικοδήμου Αγιορείτου και Αθανασίου Παρίου". Το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού, που ζητούσε και, σε λίγο χρονικό διάστημα, εξάντλησε τα ξεχωριστά τυπωμέν' ανάτυπα, με ώθησε σ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΣΩΤΕΡΑ ΕΡΗΜΟΣ
Η αγιοτόκος έρημος εμπνέει και διδάσκει την αγιότητα, την οποία ζητάει ο Θεός και από τους Μοναχούς και από τους λαϊκούς, που, ζώντας μέσα στην πολυάνθρωπη μοναξιά των μεγαλουπόλεων, νοσταλγούν την καθαρότητα της ησυχίας της ερήμου, όπου ο άνθρωπος απαλλάσσεται από το χώμα και τα πάθη της σαρκός και προσπαθεί να ομοιάσει τους Αγγέλους. Όλοι μας έχουμε ανάγκη αυτής της μαθητείας στο σχολείο της Εσωτέρας Ερήμου... με βάση τον ανέκδοτο Βίο του Μεγάλου Ονουφρίου, προσφέρουμε εδώ κάποιες όψεις και μορφές αυτού του αναχωρητικού Μοναχισμού στην ε...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΗ-ΓΙΩΡΓΗΣ ΚΑΙ Ο ΓΙΩΡΓΗΣ
Στο πρώτο μέρος αυτού του βιβλίου βρίσκει ο αναγνώστης, οκτώ διηγήματα, βγαλμένα από τη σύγχρονη ελληνική ζωή και παράδοση, με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα δοσμένα, ενίοτε μάλιστα με σπαραχτικές λεπτομέρειες, ιδίως από τον εμφύλιο. Στο δεύτερο μέρος δίνονται, σε λογοτεχνική και κατανυκτική γλώσσα, μερικά συγκλονιστικά στιγμιότυπα από τη ζωή των αρχαίων Ασκητών της Ερήμου, και ιδιαίτερα των ιερών βράχων του Σινά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
"...Το διήγημα του Π. Β. Πάσχου - γράφει στο προλογικό δοκίμιο του βιβλίου αυτού ο καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κάρολος Μητσάκης - είναι μια μαρτυρία της αγάπης του Θεού... Ο Π. Β. Πάσχος είναι καθηγητής της Υμνογραφίας και της Αγιολογίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά παράλληλα κ' ένας πολύ σημαντικός ποιητής της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς... Είναι και μια πολύ αξιόλογη παρουσία στον χώρο της νεοελληνικής πεζογραφίας, μια παρουσία που φέρει έντονα τα χαρακτηριστικά της δικής του ιδι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
"...αν και ποτέ δεν εδήλωσα "Παπαδιαμαντολόγος", δεν ντρέπομαι να ομολογήσω τη βαθειά ευγνωμοσύνη και την αγάπη μου προς το άγιο πρόσωπο και το τίμιον έργο του κυρ-Αλέξανδρου. Δίχως να έχω διάθεση ν' απαντήσω προσωπικά σε κανέναν από τους παραπάνω, έγραψα και γράφω πάντα όπως νιώθω εγώ τον Παπαδιαμάντη και το έργο του. Και σήμερα δίνω εδώ, συγκεντρωμένα, όλα όσα έγραψα για τον μεγάλο μας Δάσκαλο, σε διάφορες ευκαιρίες-επετείους, είτε σε συναξαριστική γλώσσα, είτε στην τρέχουσα λογοτεχνική. Όπως θα ιδεί ο φίλος αναγνώστης, κάθε αράδα που γρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ
Ευλογητός ό Θεός! Χίλιες φορές ας είν' ευλογημένο το άγιον όνομα του Θεού, πού με αξίωσε -παρά την αμαρτωλότητά μου και παρά τη σοβαρώτατην έλλειψη και αδυναμία της οράσεως- να τελειώσω και τούτο το "Μικρό Γεροντικό" (Η'), ολοκληρώνοντας έτσι την απόδοση (στην νεοελληνική μας γλώσσα) όλων των κεφαλαίων (Α'-ΚΑ') της Συστηματικής Συλλογής των Αποφθεγμάτων των αγίων Γερόντων (Apophthegmata Patrum). Αν θέλει ό Θεός, μετά την πολλαπλή κρίση πού περνάει ό τόπος μας, μπορεί να εκδοθούν όλα τα κεφάλαια σε έναν τόμο, με τον τίτλο "Το Μεγάλο Γεροντι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΔΕΛΦΟΙ ΣΥΝΕΛΛΗΝΕΣ
Δεν θυμάμαι πια πού έχω συναντήσει αυτή την έκφραση «Αδελφοί Συνέλληνες» (ίσως στον Μακρυγιάννη; Ίσως στον Κασομούλη;) που με συγκίνησε βαθύτατα. Δείχνει την αγάπη και τον καημό της πατρίδας, αλλά και τον αδελφικό σύνδεσμο με τους συμπατριώτες γι’ αυτό και την έβαλα για τίτλο αυτού του βιβλίου μου, που τα κείμενα του τα δένει ένα βαθύς καημός της πατρίδας με την αμφίδρομη κίνησή του - από και προς την Ελλάδα. Το βιβλίο τούτο, αν δεν το προσέξει κανείς, φαίνεται ν’ αποτελείται από ετερόκλητα και ανόμοια κείμενα, που δεν έχουν ίσως καμία σχ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΓΕΛΟΤΟΚΟΣ ΕΡΗΜΟΣ
Με τούτο το μικρό τόμο, η σειρά «Υμναγιολογικά Κείμενα και Μελέτες» ανοίγει κάπως περισσότερο τον ορίζοντά της, για να περιλάβει και αγιολογικά κείμενα της ορθοδόξου πνευματικότητος, τα οποία κοσμούν τα λειτουργικά και τ' ασκητικά βιβλία της Εκκλησίας μας. Προσπαθούμε να φέρουμε στην επιφάνεια παλαιά κείμενα αποδεδειγμένης πνευματικής αξίας, τα οποία είναι είτε άγνωστα ή δυσεύρετα, είτε είναι από γλωσσική άποψη δυσπρόσιτα στο σύγχρονο αναγνώστη. Η συγκρότηση, μάλιστα, αυτού του βιβλίου έγινε με τέτοιον τρόπο, ώστε οι συγκλονιστικές ιστορίε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ
Ήταν αδύνατο να ξεχωρίσω τα όρια, που το χώριζαν απ' τη γύρω πραγματικότητα. Θα μπορούσε ν' ανήκει εξίσου καλά στο μύθο -ή και στο θρύλο-, που σαν το λεπτό μαγνάδι τύλιγαν τον ηρωικό και μαρτυρικό τόπο του χωριού. Όλοι μιλούσαν, μα κανείς δεν έβαζε το χέρι του στη φωτιά, πως το είχε κάποτε αντικρύσει με τα μάτια του. Άκουγα τους παππούδες και τους άλλους μεγαλύτερούς μου να μιλάνε για το γεράκι, λες και μιλούσαν για κάποιο στοιχειό του τόπου. Μ' ένα αίσθημα φόβου, μα και θαυμασμό μαζί. Ήταν ένα τεράστιο πουλί, με φτερούγες σκούρες καφετιές...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΚΑΙ ΥΠΑΚΟΗ
Με τον τίτλο "Προσευχή και Υπακοή" Μικρό Γεροντικό Ζ', εξεδόθη το 13ο βιβλίο της σειράς "Υμναγιολογικά Κείμενα και Μελέτες" από τις Εκδόσεις Αρμός. Αφιερωμένο στη μνήμη του μακαριστού Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου της Λογγοβάρδας. Στολισμένο με βυζαντινές εικόνες και κοσμήματα του Πρβτοπρεσβυτέρου π. Χριστόδουλου Φεργαδιώτη, το βιβλίο περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια από το Μεγάλο Γεροντικό, μεταφρασμένα στη σύγχρονη κατανυκτική και λογοτεχνική γλώσσα από τον καθηγητή Π.Β.Πάσχου: Α) περί της συνεχούς νήψεως, Β) για την αδιάλειπτη και καθαρά προσ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΕΤΗ
Με τη βοήθεια του Θεού και τις ευχές των αγίων Πατέρων, συνεχίζουμε την εργασία μας πάνω στα Αποφθέγματα των αγίων Γερόντων και των μεγάλων Ασκητών της Έρημου. Στον παρόντα έκτο τόμο, (ίσως τον καλύτερο και τον βαρύτερο της σειράς), παρουσιάζουμε τέσσερα κεφάλαια σε νεοελληνική ζωντανή γλώσσα, αλλά και κατανυκτική, με λογοτεχνική όπως πάντα διάθεση, που να γίνεται ευχάριστα προσιτή στον αναγνώστη και να τον ωφελεί πνευματικά, ενώ συγχρόνως τον τέρπει με τα συγκλονιστικά παραδείγματα των αγίων Γερόντων. Οι εμπειρίες των οσίων Ασκητών μας δι...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΟΛΩΜΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

ΓΛΥΚΕΙΕΣ ΑΛΓΗΔΟΝΕΣ Α' - Δ'
ΤΑ ΚΡΑΣΠΕΔΑ Διψώ για το ταξίδι, μα ποτέ μου δεν βρήκα τραίνο ή καράβι εύκαιρο για τη γραμμή που λαχταρά η ψυχή μου. Και σαν τη λύση που φαντάζει εύκολη διαλέγω ένα στίχο και τον κάνω άλογο να μ' ανεβάσει, έστω δίσως λογική, στο άπειρο με την αιθέρια μουσική και την αιθρία λέξεων που αγγίζουν με τ' αγνά τους δάχτυλα των ουρανών τα ευλογημένα κράσπεδα. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
Τούτο το βιβλίο δεν είναι καρπός μελέτης και σοφίας. Ούτε οφείλει τη σύνθεσή του στη φαντασία ή την έμπνευση. Αν υπάρχει μια σοφία στις σελίδες του, είν' εκείνη που πηγάζει από την καρδιά και τον πόνο ή τη θλίψη που την πλαταίνουν, κατά τον ψαλμωδό και το "εν θλίψει επλάτυνάς με"... Μεγάλη ανάπαυση έλαβα, διαβάζοντας τη συλλογή των κατανυκτικών πατερικών προσευχών του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, από την οποία μετέφερα εδώ (στη σημερινή γλώσσα μας) το "Προοίμιον περί Προσευχής" του μεγαλύτερου κατά τη γνώμη μου θεολόγου των νεωτέρων χρό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΑΓΩΝΙΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
"ΠΩΣ ΝΑ Σ' ΟΝΟΜΑΣΩ;": Ποίηση, πως να σ' ονομάσω που έρχεσαι απρόσκλητη και τρέφεσαι από το αίμα μου και πάντα μέσ' στην αγρύπνια κατοικείς του σώματος; Το αίμα σου κυκλοφορεί στις λευκές νύχτες χωρίς εμπόδια. Ξεφεύγεις από του παρόντος τις άσχημες παγίδες κι ανεβαίνεις στα ψηλότερα σκαλιά του χρόνου. Οι καθρέφτες σου τα βλέμματα των ουρανών αιχμαλωτίζουν με τις θείες λέξεις σου. Τα χέρια σου όμοια με την ψυχή σου λαφροφτέρουγα το σώμα των ονείρων πλησιάζουν και τ' αγγίζουν με άπειρη στοργή και τρυφερότητα. Το πρόσωπό σου, ω ποίηση, μέσ' στ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΞΗΝΘΗΣΕΝ Η ΕΡΗΜΟΣ
Ευλογημένο ας είναι το όνομα του Θεού, ο οποίος θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και να γνωρίσουν την πραγματική αλήθεια (Α' Τιμ. β' 4) και ο οποίος οδήγησε τα βήματά μας στην Αίγυπτο, όπου μας έδειξε πρόσωπα μεγάλα και θαυμαστά πράγματα, που αξίζουν όχι μονάχα να τα θυμούμαστε και να τα καταγράφουμε, αλλά και να τα πάρουμε, κατά το θέλημά Του, ως υπόθεση γνώσεως και σωτηρίας, όσοι πράγματι θέλουμε να σωθούμε· μας έδωκε δηλ. παραδείγματα μιας αγίας ζωής και πνευματικόν οδηγό κατάλληλο, που μπορεί να ξυπνήσει την ψυχή στην ευσέβεια, αλλά κα...
Διαβάστε περισσότερα...