ΤΑΣΙΟΣ Π. ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η χρήση του αγαθού της γλώσσας είναι τόσο γενική και τόσο "αυτόματη", όσο ίσως είναι κι η ανάσα. Κι όπως δεν σκεπτόμαστε πόσο πολύτιμη είναι η περίπλοκη φυσιολογία της Αναπνοής, άλλο τόσο δεν μας απασχολεί το πόσο θεμελιώδης για την ύπαρξή-μας είναι η Γλώσσα. Όμως, χάρις στους ακάματους Γλωσσολόγους μας, διατίθενται τόσο πολλές και βαθειές γνώσεις γι' αυτήν, ώστε μπορούμε κι εμείς να απολαύσομε ένα μέρος απ' αυτή τη γνώση. Εμείς οι απλοί Χρήστες της γλώσσας έχομε κι ένα πρόσθετο πρακτικό ενδιαφέρον: αφενός είμαστε καλλιεργητές της γλώσσας ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ
ΤΙ ΜΑΣ ΝΟΙΑΖΟΥΝ ΕΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ; Αν δεν είμαστε μπαταχτσήδες, ας θυμηθούμε ότι με τα ζώα: - Τρεφόμαστε - Μεταφερόμαστε - Συντροφευόμαστε - Θεραπευόμαστε (χάρις στα πειραματόζωα) - Άσε που παλαιότερα, με τα ζώα δωροδοκούσαμε και τους θεούς μας ("θυσίες") Λοιπόν, από ευγνωμοσύνη τουλάχιστον, θα θέλαμε να μάθουμε για το "πώς περνάνε" κι αυτά τα έρμα. Βέβαια, κάμποσοι από μας σου λένε κι άλλα: "Μέσα στο σκοτεινό και κρύο σύμπαν, ετούτα τα ζώα είναι συνοδοιπόροι μας στο σκανδαλώδες φαινόμενο της ζωής. Γι' αυτό, και οι Αρχαίοι Έλληνες και η Παλαιά Δ...
Διαβάστε περισσότερα...

5 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΖΩΗΣ
Οι λόγοι επλήθυναν, οι θεωρίες φουντώσανε αλλ' οι κοινωνίες μας δεν πάνε πολύ καλά... Και πολλοί λένε πως όταν πρόκειται για το κοινό Καλό (την Συνισταμένη του ατομικού Ήθους δηλαδή), μόνον το Παράδειγμα είναι ικανό να μας αλλάξει: Διότι διαθέτει πειστικότητα (πρόκειται για πράξεις, κι όχι για φλυαρίες) και λειτουργεί και ως Σύμβολον (βραχυκυκλώνοντας την τεράστια απόσταση ανάμεσα στο νοούμενον και στο υπάρχον), θυμάστε όταν (παιδιά) βγαίναμε απ' τον κινηματογράφο, πως ασυναίσθητα περπατούσαμε σαν τον πρωταγωνιστή ή με πόσην τρυφερότητα κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΣ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΘΟΥΜΕ ΕΑΥΤΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΣ
Γιατί άραγε πρέπει να "αναστοχασθώ" τον εαυτό μου; Αν ήδη ξέρεις "τί είσαι, ποιος είσαι και πώς είσαι", δεν χρειάζεται ν' αναστοχασθείς τίποτα. Εμείς οι άλλοι όμως που δεν διαθέταμε τέτοιες υπαρξιακές βεβαιότητες, τη νιώθουμε την ανάγκη να ξανασκαλίσομε αυτό το βαθύτατα προσωπικό ζήτημα. Όσο για τους "Άλλους", εκεί είναι που μάλλον δεν ξέρομε και πολλά: Ο Άλλος είναι αλλού, κι είναι κι αλλιώτικος. Και καθώς η ζωή-μου πλέκεται κάθε στιγμή μαζί με τους Άλλους πώς να πετύχω μια καλή ζωή όταν αγνοώ τη φύση των Άλλων και τη Σχέση-μου μαζί τους....
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΘΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
Όχι. Δεν είναι βιβλίο Οικονομίας - είναι Ηθοπολιτικό μανιφέστο. Οι οικονομικές επιλογές γίνονται από έναν "Άνθρωπο" - όχι από έναν ακρωτηριασμένον "οικονομικό άνθρωπο": Διότι ΩΦΕΛΕΙΑ δεν είναι μόνον όσα αγοράζονται, αλλά συχνότατα είναι και πλήθος από χαρές, η απόκτηση των οποίων προϋποθέτει επιλογές ζημιογόνες σε όρους χρηματικούς! Άσε που και ο Δαρβίνος μας είπε ότι μόνον εκείνες οι Ομάδες χιμπατζήδων απόχτησαν εξελικτικό πλεονέκτημα, όσες είχαν "εσωτερική συνοχή" (δηλαδή Ήθος]. Και δεν είναι τυχαία η ετυμολογική ταυτότητα ανάμεσα στην Π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
α) Μια απ' τις (λίγες, φευ) παρηγοριές-μας, είναι και το γεγονός ότι βελτιώθηκε κάπως το κριτικό πνεύμα στη Χώρα μας: Δεν νοιώθουμε υποχρεωμένοι να κρατάμε (σώνει και καλά) ή θυμιατό ή πέτρες στα χέρια. Και τον παράξενο αθλητή τον Καζαντζάκη, έχομε νομίζω σήμερα την πνευματική πολυτέλεια να μπορούμε να τον μελετάμε σφαιρικότερα - μας προσφέρεται δηλαδή η δυνατότητα να κερδίσομε την ουσία-του πιό εύστοχα. Αυτά που ακολουθούν, είναι μια απόπειρα συμβολής στην επανεξέταση του θέματος "Καζαντζάκης" - ενός θέματος "που είναι σε συνεχή εκκρεμότη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΕΣ
...Στο αμάρτημα της επιφυλλιδογραφίας υποπίπτω σαράντα σχεδόν χρόνια τώρα (με μικρά διαλείμματα) στο "Βήμα". Γιατί; Εξομολογούμαι λοιπόν: α) το πάθος να εκτίθεμαι στην πολυθεματικότητα - δεν πρέπει να 'ναι πολύ ευτυχείς οι οφθαλμίατροι αριστερού οφθαλμού, και β) την αίσθηση της συμμετοχής στα κοινά (έστω κι απ' το παράθυρο), για να μη με φάει το σκουλήκι των τύψεων της "ιδιωτείας"... Γιατί όμως η παρούσα (ανακαταταγμένη έστω) αναδημοσίευση; Απάντηση: Μου φάνηκε δηλαδή ότι η αγωνιστική απαισιοδοξία μεγάλου μέρους της επιφυλλιδογραφίας-μου τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΟΜΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
(. . .) Χρειάζεται πρώτα να κατανοήσουμε την έννοια της πολύπλευρης Αξίας του Μνημείου ή, καλύτερα, τις ποικίλες Αξίες του όταν το εξετάζουμε από διάφορες πλευρές. Κι επειδή οι Αξίες αυτές είναι συχνά αντιφατικές μεταξύ τους, η κατανόηση των επιμέρους εννοιών ελπίζεται ότι θα δείξει την οδό της συναίρεσης των Αξιών δηλαδή της άρσης των αρχικών αντιφάσεων. Ύστερα, επειδή πολλά θυμιατίσματα ακούμε για τις διάφορες "Χάρτες" περί Μνημείων (μικρές και μεγάλες), είπα να τις συμβουλευθούμε λεπτομερώς, να ιδούμε τι αποφαίνονται περί των αντιφάσεω...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ (ΜΙΑ ΟΛΟΜΕΡΗΣ ΥΠΟΜΝΗΣΗ)
Η δημόσια γκρίνια για τα Δημόσια Έργα είναι φαινόμενο σχεδόν παγκόσμιο και παλαιότατο - κι ο Περικλής ακόμα κατηγορήθηκε ότι τα 'πιανε (και χρειάσθηκε να γίνει χορηγός δημόσιας κρήνης για να καλοπιάσει τα πλήθη). Τα τελευταία χρόνια όμως στη Χώρα μας, εξαιτίας μιας σειράς συγκυριών (αποδεδειγμένη χαμηλή ποιότητα ορισμένων έργων, δυσανάλογη διόγκωση του πλήθους και του μεγέθους των εκτελούμενων έργων, με την παρεπόμενη εμφάνιση και της χαμηλότερης πλευράς του φάσματος των τεχνικών μας ικανοτήτων, ορισμένα προβλήματα στελέχωσης και διευθυντι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑ
Πώς έγινε να πιάσαν "ξαφνικά" το '21 οι Ρωμιοί ντουφέκι κόντρα στον Τούρκο - όλοι μαζί, απ' το Ιάσι μέχρι την Κύπρο; Μα είχαν προηγηθεί δυό αιώνες σταδιακής εκπαίδευσης και ωρίμανσης συνειδήσεων, καθώς και κάμποσες δεκαετίες οργανωτικής και οικονομικής προπαρασκευής. Ο δε ρόλος του εκτός Ελλάδος Ελληνισμού ήταν εις τούτο πολύ μεγάλος. Αυτό περίπου μας λέει κι ο αγωνιστής και συγγραφέας Κασομούλης: Η τάξις των ξενιτεμένων λογιωτάτων και εμπόρων πρώτη ετόλμησεν, και έμβασεν και τους προεστούς και τους αρματολούς στα αίματα. Σ' αυτήν δε την π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΤΟΜΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΟΥ Κ.ΣΠ. ΣΤΑΙΚΟΥ - Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ
Α) Σκοπίμως νομίζω ότι το τετράτομο ξεκινάει, απ' τον 13ο αιώνα, διότι τότε ίσως είναι σαφέστερος ο ρόλος των χειρογράφων βιβλίων στην πνευματική κίνηση ορισμένων ελληνίδων χωρών. Βεβαίως, είχε παρατηρηθεί μια έντονη σχετική κίνηση με τον "πρώτο βυζαντινό ουμανισμό" απ' τον 9ο αιώνα: με τον Πατριάρχη Φώτιο Α' (με το λεξικό του), τον Αρχιεπίσκοπο Καισαρείας Αρέθα (με τις πλατωνικές-του μελέτες) και τις πρωτοβουλίες του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ' του Πορφυρογεννήτου. Ουσιαστικότερη όμως στροφή θα γίνει μάλλον κατά τον 13ο αιώνα: Όταν ο Ανδρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΞΑΝΑ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ;
Γιατί άραγε, άλλη μια αναφορά στον Αριστοτέλη; Για δύο τουλάχιστον λόγους: - Πρώτον, για να ξανακουσθεί μια τίμια φωνή που αναγνωρίζει το βιωματικό όφελος εκείνου που προτιμά να χάνει σε εξωτερικά αγαθά, προκειμένου να συμμετάσχει εκ βαθέων στη χαρά του ευεργετούμενου Διπλανού του. (Αποφεύγοντας έτσι τις μάταιες ερμηνείες του ηθικού ενεργήματος μέσω μεταθανάτιων δωροληψιών ή μέσω περίπλοκων λογικών κατασκευών.) - Και δεύτερον, για να ξαναϊδούμε κείμενα που αποπειρώνται να ερμηνεύσουν συστηματικά τον Κόσμο με μέθοδο επιστημονική, εφαρμοζόμε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΦΕΝΑΚΙΣΗ;
Αυτό το βιβλιαράκι αποπειράται να θυμίσει ότι ο όρος «Παγκοσμιοποίηση» πάσχει διττώς: Πρώτον, δεν είναι παν-Κοσμιοποίηση, αλλά «έντονη διεθνική τάση». Και δεύτερον, έχει ανάγκη από το επίθετο «οικονομιστική», προκειμένου να καταδεικνύεται το κέντρο βάρους του σχετικού προβληματισμού. Παράλληλα, το βιβλίο αυτό συνοψίζει συστηματικά πολλά παλαιότερα φαινόμενα διεθνικής αλληλόδρασης μέσα στην Ιστορία, και αποπειράται να συναγάγει εμπειρικά συμπεράσματα απ' αυτήν την εκτεταμένη εμπειρία - πιθανώς χρήσιμα και για τα σύγχρονα ανάλογα φαινόμενα. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΙΔΕΜΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Ρώτησαν τον συγγραφέα: Άλλοι τόσοι και τόσοι (Αρμόδιοι ή Κακογείτονες) ασχολούνται ή ασχάλλουν με την Παιδεία, δουλεύουν (ενίοτε δε σε ...διάθεση ενεργητική, μας δουλεύουν), γράφουν ή και μας γράφουν (στους πολύπαθους τοίχους), φωνάζουν ή φονεύουν (δασκάλους συγκαταληψίες), μελετάνε (τ' αμελέτητα;), αποφαίνονται (ή αποφενακίζονται), κοντολογής ο τόπος όλος βράζει (ή βρίζει) για την Παιδεία. Εσύ τί παιδεύεσαι; Κι εκείνος λέει: Αν με ρωτάτε στα σοβαρά, η απάντηση είναι: "Επειδή η Παιδεία είναι μια εξόχως περίπλοκη και πολυμέτωπη διεργασία, έ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ
Ζούμε σε μια μάλλον χαζοτεθλιμμένη και συγχρόνως χαζοχαρούμενη εποχή. Το πρώτο διότι έχομε μονίμως κατεβασμένα μούτρα (προβλέποντας φοβερές καταστροφές που δεν έρχονται, ή ξυνίζοντας τον διπλανό μας), το δε δεύτερο διότι μόνον οι παραθυράκιδες κι οι τραγουδιστές θεωρούνται ως κύριοι παράγοντες της καθημερινότητάς μας. Η ουσία και ο παλμός του δημοσίου και του ιδιωτικού βίου (η παραγωγή, η εκπαίδευση, η κοινωνική δικαιοσύνη, οι ριζιμιές ανάγκες της ύπαρξης), δεν δείχνουν να βρίσκονται στο κέντρο των ενδιαφερόντων μας. Μέσα λοιπόν σ' ένα τέτ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ