TRAVERSO ENZO

ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
Το 1943 η Χάνα Άρεντ μιλάει, μ' ένα σπαραχτικό και σαρκαστικό κείμενο, για την κατάσταση του εβραίου πρόσφυγα, γι' αυτό το καινούργιο είδος ανθρώπου "που κλείνεται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης από τους εχθρούς του και στα στρατόπεδα εγκλεισμού από τους φίλους του". Πενήντα χρόνια μετά κι αφού ένα νέο κύμα προσφύγων έχει μόλις αρχίσει να διασχίζει τα ευρωπαϊκά σύνορα, ο Αγκάμπεν σχολιάζει το κείμενο της Άρεντ διαπιστώνοντας ταυτόχρονα τα κενά της σύγχρονης φαντασμαγορικής ρητορείας περί δικαιωμάτων του ανθρώπου. Στις αρχές του επόμενου αιών...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ
Μέσα στα τελευταία χρόνια, μια σειρά ακροδεξιά κόμματα έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους, λίγο-πολύ παντού στην Ευρώπη. Δεν παρουσιάζονται πια σαν ανατρεπτικά αλλά παίζουν το χαρτί της θεσμικής κανονικότητας και εκμεταλλεύονται τη δυσαρέσκεια των λαϊκών τάξεων προσπαθώντας να γίνουν κόμματα εξουσίας. Ο Τραβέρσο, αναλύοντας τις διαφορές τους με τους ιστορικούς φασισμούς του 20ού αιώνα, προτείνει την έννοια του "μεταφασισμού", που τονίζει τη μεταβατική φύση ενός εν εξελίξει φαινομένου, στο οποίο οφείλουμε να επισημαίνουμε τόσο τη συνέχει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑ ΠΥΡΟΣ ΚΑΙ ΣΙΔΗΡΟΥ
Το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, από το 1914 ως το 1945, στάθηκε μια εποχή πολέμων, καταστροφών και επαναστάσεων που πέρασε την Ευρώπη δια πυρός και σιδήρου. Σύμφωνα με τον Enzo Traverso, η έννοια του "ευρωπαϊκού εμφυλίου πολέμου" επιτρέπει να ερμηνεύσουμε αυτόν τον τρομερό συνδυασμό ολοκληρωτικού πολέμου χωρίς κανόνες και όρια, τοπικών εμφυλίων πολέμων και γενοκτονιών, που περιλάμβανε επίσης τη σύγκρουση ανάμεσα σε αντίθετες κοσμοθεωρίες. Στοιχεία αυτού του πανευρωπαϊκού εμφυλίου: το μίγμα αρχαϊκής βίας, ψυχρής διοικητικής βίας και νεωτερική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΑΝ ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ;
Για περισσότερο από έναν αιώνα, ο διανοούμενος στάθηκε μια ενοχλητική φωνή, ένα κριτικό πνεύμα που δήλωνε την αλήθεια ενάντια στην εξουσία. Σήμερα, η λέξη έχει χάσει κάθε κύρος, καθώς αποδίδεται συνήθως σε φλύαρες φιγούρες που γεμίζουν τις τηλεοπτικές οθόνες. Σύμφωνα με τον Έντσο Τραβέρσο, αυτή η έκλειψη έχει πολλαπλές αιτίες: το τέλος των ουτοπιών του 20ού αιώνα, τη συντηρητική στροφή της δεκαετίας του 1980, την εμπορευματοποίηση της κουλτούρας, τις απογοητεύσεις μιας γενιάς. Σ' ένα κόσμο όπου η πολιτική τρέφεται ολοένα και λιγότερο με ι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ
Από τον 19ο αιώνα, οι επαναστάσεις είχαν πάντα και μια μνημονική διάσταση: ήθελαν να διασώσουν την ανάμνηση των εμπειριών του παρελθόντος για να τις κληροδοτήσουν στο μέλλον. Ήταν μια στρατηγική μνήμη, θρεμμένη με ελπίδες. Στην αυγή του 21ου αιώνα, αυτή η διαλεκτική μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος έχει πια ραγίσει κι ο κόσμος βρίσκεται εγκλωβισμένος στο παρόν. Η πτώση του κομμουνισμού δεν έθαψε μόνο, μια για πάντα, την απλοϊκή τελεολογία της εξασφαλισμένης προόδου, αλλά σκίασε, για ένα μεγάλο διάστημα, τις επαγγελίες της χειραφέτησης που ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΔΙΟΤΥΠΑ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΑ
Η ιστορία γράφεται, ολοένα και περισσότερο, στο πρώτο πρόσωπο. Οι ιστορικοί δεν αρκούνται πια να ανασυσταίνουν και να ερμηνεύουν το παρελθόν, νιώθουν τώρα την ανάγκη να αφηγούνται την υποκειμενικότητά τους. Διαμορφώθηκε ένα νέο υβριδικό είδος, με κυριότερα δείγματά του έργα συγγραφέων όπως ο Ιβάν Ζαμπλονκά και ο Φιλίπ Αρτιέρ, οι οποίοι διηγούνται τις έρευνές τους και περιγράφουν τις συγκινήσεις τους σε έντονα λογοτεχνικό ύφος. Αντίστροφα, ακολουθώντας τον Πατρίκ Μοντιανό και τον Β. Γκ. Ζέμπαλντ, ορισμένοι συγγραφείς όπως ο Χαβιέρ Θέρκας, ο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν είχε συγκρίνει την επανάσταση με την πυρηνική σχάση: μια έκρηξη ικανή να απελευθερώσει και να πολλαπλασιάσει την ενέργεια που περιέχεται στο παρελθόν. Τούτο το βιβλίο δεν αφηγείται την ιστορία των επαναστάσεων σε χρονολογική σειρά: τις ερμηνεύει σαν συλλογικά ξεσπάσματα που καταστρέφουν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων και ανοίγουν νέους ορίζοντες προσμονής. Είναι εργοστάσια ουτοπιών. Ο Έντσο Τραβέρσο χρησιμοποιεί την έννοια της επανάστασης σαν ερμηνευτικό κλειδί για να κατανοήσουμε τη νεοτερικότητα, και όχι μόνο τις κοιν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΒΡΑΙΚΗΣ ΝΕΟΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ
Η εβραϊκή νεοτερικότητα ξετυλίχτηκε μεταξύ Διαφωτισμού και Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ανάμεσα στις ζυμώσεις που προετοίμασαν τη Χειραφέτηση και στο τραύμα που επέφερε η ναζιστική γενοκτονία. Άνθισε μέσα στους δυο αυτούς αιώνες με επίκεντρο την Ευρώπη, δημιουργώντας ένα ασυνήθιστο κύμα πνευματικού, λογοτεχνικού, επιστημονικού και καλλιτεχνικού πλούτου. Όμως η διαδρομή της εβραϊκής νεοτερικότητας εξαντλήθηκε. Αφού είχαν σταθεί βασική εστία της κριτικής σκέψης του δυτικού κόσμου, οι εβραίοι βρέθηκαν, με μια παράδοξη αντιστροφή, στην πλευρά της κυ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΠΕΔΙΟ ΜΑΧΗΣ
Ο περασμένος αιώνας έκλεισε πρόωρα με την αιφνίδια καμπή του 1989. Καθώς έληγε "η παρατεταμένη αναισθησία που η χειρουργική επέμβαση της Γιάλτας, το 1945, είχε επιβάλει στο σώμα του πλανήτη", ο 20ός αιώνας εμφανίστηκε κάτω από ένα νέο πρίσμα, σαν μια εποχή ξαφνικών ρήξεων, κεραυνοβόλων και απρόβλεπτων. Η ιστοριογραφία υποχρεώθηκε με τη σειρά της να αμφισβητήσει τα καθιερωμένα της πρότυπα, να αναρωτηθεί για τις μεθόδους της, να ορίσει εξαρχής τον χώρο της, να εξετάσει και πάλι τις ερμηνευτικές της κατηγορίες. Ξέσπασαν διαμάχες σχετικά με το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΝΑΖΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
«Ο στόχος του δοκίμιου αυτού δεν είναι να αποκαλύψει τα "αίτια" του εθνικοσοσιαλισμού, [...] σε κάποια ντετερμινιστική προοπτική, αλλά μάλλον [...] "ρίζες", δηλαδή στοιχεία που γίνονται ουσιώδη συστατικά ενός ιστορικού φαινομένου μόνο αφού έχουν συμπυκνωθεί και αποκρυσταλλωθεί εντός του: "Το γεγονός φωτίζει το παρελθόν του, δεν θα μπορούσε όμως να συνάγεται από αυτό"». «Η επιχειρηματολογία [...] κινείται σε δύο επίπεδα. Από τη μία, προσπάθησα να ανασυστήσω τις υλικές προϋποθέσεις της ναζιστικής εξόντωσης: τον εκσυγχρονισμό και τη σειριοποί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗ ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
Στο Άουσβιτς βλέπουμε μια γενοκτονία στην οποία το φυλετικό μίσος ήταν ουσιαστικά το ένα και μοναδικό κίνητρο, και πραγματοποιήθηκε ανεξάρτητα από κάθε οικονομικό, πολιτικό ή στρατιωτικό παράγοντα. Στο Άουσβιτς βλέπουμε επίσης μια κατεξοχήν σύγχρονη γενοκτονία. Εάν το φυλετικό μίσος ήταν η πρώτη της αιτία, νομιμοποιημένη από μια ιδεολογία που επικαλούνταν την αυθεντία της επιστήμης, η εκτέλεσή της απαιτούσε διοικητικές, τεχνικές και βιομηχανικές δομές: κοντολογίς, μια «ορθολογικότητα» χαρακτηριστική του σύγχρονου καπιταλισμού. Αυτή η γενοκ...
Διαβάστε περισσότερα...

(H/B) LEFT-WING MELANCHOLIA
The fall of the Berlin Wall marked the end of the Cold War but also the rise of a melancholic vision of history as a series of losses. For the political left, the cause lost was communism, and this trauma determined how leftists wrote the next chapter in their political struggle and how they have thought about their past since. Throughout the twentieth century, argues Left-Wing Melancholia, from classical Marxism to psychoanalysis to the advent of critical theory, a culture of defeat and its emotional overlay of melancholy have characteriz...
Διαβάστε περισσότερα...

(P/B) FIRE AND BLOOD
Fire and Blood looks at the European crisis of the two world wars as a single historical sequence: the age of the European Civil War (1914-1945). Its overture was played out in the trenches of the Great War; its coda on a ruined continent. It opened with conventional declarations of war and finished with "unconditional surrender." Proclamations of national unity led to eventual devastation, with entire countries torn to pieces. During these three decades of deepening conflicts, a classical interstate conflict morphed into a global civil wa...
Διαβάστε περισσότερα...

(P/B) THE END OF JEWISH MODERNITY
Jewish modernity flourished between the age of Enlightenment and the Second World War, and its intellectual, literary, scientific and artistic legacy continues to dazzle us. In this provocative new book, however, Enzo Traverso argues powerfully that Jewish modernity has exhausted itself. Previously a beacon for critical thinking in the Western world, the mainstream of Jewish thought has, since the end of the war, undergone a conservative turn. With great sensitivity and nuance, Traverso traces this development to the virtual destruction o...
Διαβάστε περισσότερα...