ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
Όπως ο Υιός και Λόγος του Θεού "σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν υμίν" (Ιω 1,14), έτσι και οι αλήθειες που αποκάλυψε στον κόσμο πήραν το ένδυμα της ανθρώπινης διατύπωσης και έκφρασης. Οι αλήθειες αυτές περιέχονται στα βιβλία της Καινής Διαθήκης, τα οποία είναι γραμμένα από διαφορετικούς συγγραφείς και, ενώ όλα περιέχουν το ίδιο λυτρωτικό μήνυμα για την ανθρωπότητα, το εκφράζουν μέσα από διαφορετικές ιστορικές και ιεραποστολικές συνθήκες το καθένα και με διαφορετικά γλωσσικά και εκφραστικά μέσα. Η Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη ασχολείται με την ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΗΝ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ
Το βιβλίο αυτό είναι μια έρευνα των αρχαιότερων πηγών για την παρουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ιερουσαλήμ. Το ζήτημα βρίσκεται σε μια συνοριακή περιοχή επιστημονικής έρευνας και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών κλάδων, όπως είναι η Ιστορία, η Φιλολογία, η Θεολογία και κυρίως, εξαιτίας των πηγών που μας πληροφορούν για το γεγονός, οι Εβραϊκές Σπουδές. Για το ιστορικό αίνιγμα της επίσκεψης του στρατηλάτη στην αγία πόλη στον τόμο αυτό εκτίθενται και μελετώνται οι διηγήσεις του Ιουδαίου ιστορικού Φλαβίου Ιωσήπου και του ελληνιστικού Μυθισ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ
Ένα από τα πιο εξέχοντα θέματα που συναντούμε στις επιστολές του απ. Παύλου είναι αυτό της αγάπης. Αυτή σχετίζεται τόσο με την αγάπη του Θεού και του Ιησού Χριστού προς τους ανθρώπους όσο και με την αγάπη των ανθρώπων μεταξύ τους. Η αγάπη όμως διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο και για τον ίδιο τον απόστολο Παύλο. Όπως ο ίδιος τονίζει "ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός· ο δε νυν ζω εν σαρκί, εν πίστει ζω τη του υιού του Θεού του αγαπήσαντός με και παραδόντος εαυτόν υπέρ εμού" (Γαλ 2,20) και δηλώνει έτσι κατηγορηματικά ότι όλη του η ζωή στηρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ
Η Καινή Διαθήκη μαζί με την Παλαιά Διαθήκη αποτελούν, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο αείμνηστος καθηγητής Ν. Ματσούκας, "...τους εκλεκτούς και εύχυμους καρπούς της παραδοσιακής ζωής" της Εκκλησίας, το περιεχόμενο των οποίων πρέπει να διερευνάται επιστημονικά. Ειδικότερα ο κλάδος της θεολογίας της Καινής Διαθήκης ασχολείται κατά τρόπο συστηματικό με την καταγραφή της θεολογίας και της ηθικής που αναπτύσσονται στα κείμενα της Καινής Διαθήκης. Ουσιαστικά αποτελεί το τελευταίο στάδιο της έρευνας της Κ. Διαθήκης. Με άλλα λόγια, "αν η Εισαγωγή"...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ
Ο απόστολος Παύλος, ο ελληνιστής Ιουδαίος και κατοπινός χριστιανός απόστολος των εθνών, έζησε και έδρασε στον χώρο της Μεσογείου τον πρώτο αιώνα μ.Χ. Ως διανοούμενος φαρισαίος ήταν διαποτισμένος από τον ιουδαϊκό πολιτισμό και ως ελληνιστής Ιουδαίος και Ρωμαίος πολίτης υπήρξε βαθιά επηρεασμένος από τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Παύλος για να διαδώσει το Ευαγγέλιο του χρησιμοποιεί στις επιστολές του πολιτιστικά στοιχεία και από τους δύο πολιτισμούς. Ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζει η ελληνορωμαϊκή ρητορική στην επιχε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ
Ο απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας Επιστολή του διακηρύσσει τη μοναδική και οικουμενική διάσταση του ευαγγελίου του Χριστού, το οποίο δεν χρειάζεται τον ιουδαϊκό νόμο, για να προσφέρει στον άνθρωπο τη δικαίωση και τη ζωή με τον αληθινό Θεό. Εκείνο που χρειάζεται είναι η πίστη στον Ιησού Χριστό, στον σταυρό και στην ανάστασή του, και η συμμετοχή στα μυστήρια του Πνεύματος, το οποίο έρχεται και εγκαθιδρύει το καθεστώς του καινούργιου λαού του Θεού, την εκκλησία. Μέσα στην κοινωνία των πιστών, στην εκκλησία, οι πιστοί, ανεξάρτητα από κάθε ε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ
Η Καινή Διαθήκη είναι η συλλογή κειμένων που αναφέρονται στον Ιησού Χριστό και στη διδασκαλία του, καθώς και στην πρόσληψή του από τους χριστιανούς. Ο Ιησούς ως Ισραηλίτης ανδρώθηκε με την ισραηλιτική παράδοση, έδρασε όμως στη Γαλιλαία, μακριά από το κέντρο της, την Ιερουσαλήμ. Εκεί πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της σύντομης ζωής του, εκεί μετάδωσε τις σκέψεις του και τα όνειρά του σε απλούς ανθρώπους της καθημερινής βιοπάλης. Αυτοί τον προσέλαβαν με τις δικές τους, κατά τον H.D. Gadamer, προϋπάρχουσες κατανοήσεις ή κρίσεις και στη συνέχεια μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΤΑ-ΝΕΟΤΕΡΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ
Στο παρόν βιβλίο προτείνω μια ανακατασκευή της ερμηνείας της Καινής Διαθήκης (: Κ.Δ.). Συγκεκριμένα επιχειρώ να ανακαλύψω «νέους» τρόπους μεταφοράς του μηνύματος της Κ.Δ. (Ερμής > ερμηνεία), στους σημερινούς αναγνώστες της μετανεοτερικής εποχής, της εποχής του μαρασμού της μιας αλήθειας και της άνθησης των πολλών αληθειών. Στην προσπάθειά μου αυτή κρατώ και επαναχρησιμοποιώ όλες τις μεθόδους ερμηνείας των ιερών κειμένων που παρήγαγε η καινοδιαθηκική επιστήμη. Απλά κατασκευάζω δύο ερμηνευτικά υπέρ-σύνολα, που τα ονομάζω με βάση τα κύρια χαρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΛΕΞΙΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
Τα κείμενα της Καινής Διαθήκης, και εν προκειμένω του αποστόλου Παύλου, προσφέρονται για μία "πολιτισμική αποκωδικοποίηση", ιδιαίτερα μέσα από την εξέταση των "ειδικών λεξιλογίων", τα οποία μπορούμε να ανιχνεύσουμε στις σελίδες τους. Ειδικά λεξιλόγια ονομάζονται τα σύνολα από τρέχουσες λέξεις ή όρους, που προσλαμβάνουν μία ιδιαίτερη σημασία μέσα στο πλαίσιο μιας ειδικής ή τεχνικής χρήσης της γλώσσας. Τα Παύλεια κείμενα μαρτυρούν επαρκή γλωσσικό αλλά και, γενικότερα, παιδευτικό εξοπλισμό του συγγραφέα τους και εξαιρετική ικανότητα χειρισμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Ο παρών τόμος περιέχει οκτώ ευαγγελικές διηγήσεις οι οποίες προέρχονται από τα συνοπτικά αλλά και το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο. Οι διηγήσεις αυτές εξετάζονται για πρώτη φορά με τον τρόπο που παρουσιάζουμε σε αυτό το έργο. Σημειώνουμε ότι οι ευαγγελικές διηγήσεις του παρόντα τόμου ερμηνεύονται αναλυτικά από ένα συγκεκριμένο ευαγγέλιο αλλά πάντα σε σύγκριση με τις όποιες παράλληλες εκδοχές τους. Η δομή που ακολουθείται έχει ως εξής. Αρχικά τοποθετούνται σε πίνακα τα κείμενα των παράλληλων διηγήσεων και αμέσως μετά από σύγκριση μεταξύ τους, παρο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΙΝ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ
Έχοντας βασικό μέλημα στην επιστημονική μας έρευνα την αξιοποίηση των επιστημονικών πορισμάτων των επιστημών της Γραμματολογίας, και ειδικότερα της Γλώσσας, για τη μελέτη του ελληνικού βιβλικού λόγου, ειδικά της Καινής Διαθήκης, διαπιστώσαμε πολλές φορές ότι, οι εκκλησιαστικοί πατέρες ερμηνευτές της Αγίας Γραφής έχουν προηγηθεί, και έχουν προλάβει κατά πολύ αυτό το έργο. Στα έργα τους, ερμηνευτικά και μη, εφαρμόζουν με σοφία και τέχνη τις άρτιες για την εποχή τους γραμματικές και φιλολογικές γνώσεις τους στην ερμηνεία του ιερού κειμένου κα...
Διαβάστε περισσότερα...

Καινή Διαθήκη, απαρχές λατρείας και ευχαριστιακό ήθος
Είναι γνωστό ότι ανάμεσα στη Χριστιανική λατρεία και στην Κ. Διαθήκη υφίσταται στενή και αμφίδρομη σχέση. Η λατρεία και μάλιστα το επίκεντρό της, που είναι η θεία Ευχαριστία, αποτέλεσε τη βάση της πρωτοχριστιανικής ζωής και παράδοσης, η οποία καταγράφτηκε στην Κ. Διαθήκη. Ταυτόχρονα ό,τι βιωνόταν στην Ευχαριστία, ήταν πραγμάτωση και κύρια έκφραση των δωρεών και των επαγγελιών του Χριστού, όπως αυτές περιέχονται στην Κ. Διαθήκη. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι χωρίς τη λατρεία των πρώτων Χριστιανών δεν είναι δυνατή ούτε η δημιουργία της Κ. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο παρών τόμος περιέχει ένδεκα ευαγγελικές διηγήσεις οι οποίες προέρχονται από τα συνοπτικά αλλά και το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο. Οι διηγήσεις αυτές εξετάζονται για πρώτη φορά με τον τρόπο που παρουσιάζουμε σε αυτό το έργο. Σημειώνουμε ότι οι ευαγγελικές διηγήσεις του παρόντα τόμου ερμηνεύονται αναλυτικά από ένα συγκεκριμένο ευαγγέλιο αλλά πάντα σε σύγκριση με τις όποιες παράλληλες εκδοχές τους. Η δομή που ακολουθείται έχει ως εξής. Αρχικά τοποθετούνται σε πίνακα τα κείμενα των παράλληλων διηγήσεων και αμέσως μετά από σύγκριση μεταξύ τους, πα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ - ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
Ο απόστολος Παύλος θεωρείται ο πρώτος χριστιανός θεολόγος και οι επιστολές του συνεχίζουν να αποτελούν κεντρικό θέμα συζήτησης στους ερευνητικούς κύκλους μέχρι σήμερα. Με αφορμή την δημοσίευση ενός άρθρου του K. Stendhal το 1963 μια σημαντική μερίδα επιστημόνων προσέγγισε την θεολογία του αποστόλου Παύλου με έναν νέο και κατά πολλούς επαναστατικό τρόπο. Έτσι ξεκίνησε ένας διάλογος μεταξύ των θεολόγων και εμφανίστηκε μια νέα τάση προσέγγισης της θεολογίας του αποστόλου, η οποία ορίστηκε ως "the New Perspective on Paul". Η Νέα Προοπτική αποτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΒΛΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ
Ο παρών τόμος περιλαμβάνει σχεδόν όλες τις μελέτες που πραγματοποίησα από το 2000 μέχρι και το 2017. Αυτές αποτελούν εισηγήσεις σε συνέδρια στο εσωτερικό και το εξωτερικό, μελέτες σε συλλογικούς και αφιερωματικούς τόμους και άρθρα σε διάφορα θεολογικά περιοδικά. Οι μελέτες αυτές καλύπτουν διάφορα θέματα από την Καινή Διαθήκη, κυρίως όμως από τα ευαγγέλια και τις επιστολές. Οι μελέτες φανερώνουν μια εξέλιξη στον τρόπο με τον οποίο επιλέγονται τα θέματα, τις μεθόδους με τις οποίες προσεγγίζονται και αναλύονται τα κείμενα και τον επιστημονικό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΕΘΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΛΑΟΙ ΣΤΟ ΠΡΟΦΗΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ
Στην Π. Διαθήκη υπάρχει στενή σχέση του Θεού με την ιστορία. Η ιστορία είναι το αποκλειστικό πεδίο της θείας αποκάλυψης και ενέργειας. Η ιστορική αφήγηση αποσκοπεί στο να καταστήσει σαφές ότι η ιστορία είναι το πεδίο εκδήλωσης των θείων ενεργειών. Ο Θεός αποκαλύπτεται σ' αυτήν και ενεργεί μέσα σ' αυτήν όχι για να ανταποκριθεί σε μια ιστορική ανάγκη της στιγμής, αλλά για να την κατευθύνει σε έναν συγκεκριμένο σκοπό, τη σωτηρία των ανθρώπων και την ειρηνική συμβίωση με τους λαούς και τα έθνη. Όπως ο ισραηλιτικός λαός, έτσι και τα έθνη υπόκει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΑΚΩΒΟΥ
Η επιστολή Ιακώβου είναι κατά γενική ομολογία "παραμελημένη" στην έρευνα. Αυτό συμβαίνει κυρίως εξαιτίας της φαινομενικά αντικρουόμενης διδασκαλίας της για την εξ έργων δικαίωση με την αντίστοιχη εκ πίστεως δικαίωση στον απόστολο Παύλο. Η σωτηριολογία στην επιστολή Ιακώβου είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την έμπρακτη πίστη, τη δικαιοσύνη και την ηθική καθαρότητα. Το ανά χείρας πόνημα πραγματεύεται το ζήτημα των κοινωνικών διακρίσεων ως ανασταλτικό παράγοντα στην επίτευξη της σωτηρίας. Ο συγγραφέας της Ιακώβου προκρίνει μια ηθική θεώρηση της σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ
Η "Α' Θεσσαλονικείς", θεωρείται ως η αρχαιότερη από όλες τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου και γράφηκε από την Κόρινθο κατά τη δεύτερη περιοδεία του Παύλου έναν περίπου χρόνο μετά την αποστολική σύνοδο της Ιερουσαλήμ. Απευθύνεται στους νεοφώτιστους χριστιανούς της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι πριν από λίγο καιρό επέστρεψαν "προς τον Θεόν από των ειδώλων δουλεύειν Θεώ ζώντι και αληθινώ" (1,9). Είναι γραμμένη με πολλή αγάπη και έκδηλο ενθουσιασμό και τρυφερότητα, γιατί "το ευαγγέλιον του Θεού" έγινε αποδεκτό από τους Έλληνες κυρίως κατοίκους της...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ, ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
O τίτλος του βιβλίου προκαλεί εύλογα ερωτήματα. Σύμφωνα με μια αντίληψη που διαχέεται κατά περιόδους η φιλοσοφία και η ρητορική θεωρούνται ότι είναι ασύμβατες με τις ιδέες και τις διδασκαλίες του αρχέγονου Χριστιανισμού, όπως αυτές αναπτύσσονται στα καινοδιαθηκικά κείμενα. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι χριστιανοί Απολογητές χρησιμοποίησαν τη φιλοσοφία και τη ρητορική, για να αντλήσουν και να οικοδομήσουν πειστικά επιχειρήματα. Αργότερα, οι μεγάλοι Πατέρες του τετάρτου αιώνα μ. Χ. χρησιμοποίησαν τη φιλοσοφική ορολογία, για να διατυπώσουν τα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ
Οι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος αποτελούν μετά τον Ιησού, τα γνωστότερα πρόσωπα της Καινής Διαθήκης. Η παρουσία του Πέτρου στα κανονικά Ευαγγέλια είναι έντονη και υπάρχει σε πολλά και μεγάλα γεγονότα τα οποία έχουν άμεση σχέση με τον Ιησού, αλλά και με την μαθητεία του ίδιου του Πέτρου κοντά στον Ιησού καθ' όλη την διάρκεια της δημόσιας δράσης του. Επομένως, εάν θα θέλαμε να θέσουμε ένα ερώτημα ως αφορμή για την παρούσα εργασία, αυτό θα ήταν: Γιατί κάποιος να θέλει να εξετάσει και να ερμηνεύσει το πρόσωπο του Σίμωνα Πέτρου; Ο ρόλος του Πέτρ...
Διαβάστε περισσότερα...