Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η ιδέα της εξέλιξης διαμορφώθηκε σε σύνδεση με τον ουμανισμό κι έβαλε σε νέα βάση το πρόβλημα της θέσης του ανθρώπου στον κόσμο, άρα και το πρόβλημα της προέλευσής του. Στο κοινωνικό επίπεδο εκφράζει τη διαλεκτική μεταξύ της προόδου και της αντίδρασης. Γι' αυτό η τάξη που αρχικά την υποστήριξε κατόπιν την απαρνήθηκε ή την παραμόρφωσε, για να την πολεμήσει πιο αποτελεσματικά. Μιλάει για βιολογική ή αξιολογική ή τεχνολογική εξέλιξη ή για μονογραμμική ακολουθία της αιτίας αλλά ποτέ για νόμους κοινωνικής εξέλιξης. Έτσι, φτάσαμε σ' ένα χάσμα. Α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΔΩΡΟ
Έχουν περάσει σχεδόν εκατό χρόνια από τη δημοσίευση του κλασικού πλέον αυτού κειμένου, το οποίο μέχρι σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς, όχι μόνο στην κοινωνική ανθρωπολογία, αλλά και στην κοινωνιολογία, την ιστορία, την οικονομική, την ψυχολογία, τη θεωρία της τέχνης και τη φιλοσοφία. Ο Mauss, ανιχνεύοντας, μέσα από μια αυστηρή και ελεγχόμενη συγκριτική μέθοδο, τις παραλλαγές του θεμελιώδους αυτού θεσμού στις διάφορες αρχαϊκές και ιστορικές κοινωνίες, δείχνει ότι το "δώρο-ανταλλαγή", όπως το αποκαλεί, αποτελεί εργαλείο δημιουργίας συμβατικώ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ
"Τα έθνη, ως φυσικός, θεόσταλτος τρόπος ταξινόμησης των ανθρώπων, ως ένα εγγενές, αν και πολύ καθυστερημένο, πολιτικό πεπρωμένο, είναι μύθος. Ο εθνικισμός, που άλλοτε παίρνει προϋπάρχουσες κουλτούρες για να τις μετατρέψει σε έθνη, άλλοτε τις εφευρίσκει, συχνά δε τις εξαλείφει, αυτός είναι καλώς ή κακώς μια πραγματικότητα, και μάλιστα σε γενικές γραμμές αναπόφευκτη". Ο εθνικισμός είναι μια από τις πιο ισχυρές δυνάμεις του νεότερου κόσμου, κι ωστόσο παραμένει ανεξιχνίαστος και ακατανόητος για οπαδούς και αντιπάλους. Το ξέσπασμά του ερμηνεύετ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΙ ΔΙΚΑ ΜΑΣ
Για τους Έλληνες, η εμμονή της Δύσης στην εικόνα του κλασικού πολιτισμού θέτει ένα οδυνηρό δίλημμα: σε ποιο βαθμό πρέπει να προσπαθήσουν να ανταποκριθούν στις αξιώσεις της; Έτσι και αλλιώς, υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές θεωρήσεις για την Ελλάδα. Η μία, η «ελληνίζουσα», θεμελιωμένη στο συσσωρευμένο υλικό της ευρωπαϊκής επιστήμης, απευθύνεται σ' εκείνους που υποστήριξαν την ελληνική υπόθεση στο εξωτερικό ή την έθεσαν στην υπηρεσία των συμφερόντων διαφόρων ελίτ. Η άλλη, η «ρωμαίικη», αφορά την αυτογνωσία, την αίσθηση που έχει ένας Έλληνας για τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΝΑΜΗΣ
Βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο κατά την οποία η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει την υπέρβαση των ορίων της. Όσο και αν η πλειονότητα των ανθρώπων για διάφορους λόγους δεν το συνειδητοποιεί, υπάρχουν δύο αποφασιστικοί δείκτες που το επιβεβαιώνουν. Ο ένας, στο επίπεδο του ρητού, είναι ότι αδυνατούμε να απαντήσουμε στο βασικό ερώτημα «πού οδεύουμε;». Ο δεύτερος, στο επίπεδο του άρρητου, είναι η γενική διέγερση και αναταραχή που εκδηλώνεται σε όλες τις γωνίες του πλανήτη. Επιπλέον, υπάρχει η εμπειρική μαρτυρία της βαθιάς αντίφασης ανά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΦΥΛΟ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ
«Η ανακάλυψη του κοινωνικού φύλου, η διαπίστωση δηλαδή ότι το φύλο είναι κοινωνική σχέση και πολιτισμικό σύμβολο και όχι δεδομένο της φύσης, προκύπτει μέσα από την πολιτική ρήξη με τη δυτική κοινοτοπία του φυσικού προορισμού και την αποδόμηση της επιστημονικοφανούς της εκδοχής, που προσδίδει στην έννοια του βιολογικού φύλου αναλυτικό περιεχόμενο. Οι κοινωνικές επιστήμες ανακαλύπτουν ένα νέο αντικείμενο, μια νέα περιοχή του κοινωνικού γίγνεσθαι...». Η βασική αυτή διαπίστωση αποτελεί τη σπονδυλική στήλη αυτού του συλλογικού τόμου. Oι συγγραφ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑ
Το βιβλίο αυτό είναι η προσπάθεια ενός ανθρωπολόγου να ανιχνεύσει, με βάση τα εμπειρικά δεδομένα της επιτόπιας έρευνας, τους τρόπους με τους οποίους εμείς οι άνθρωποι αναπαράγουμε, έστω και ασυνείδητα, τις συνθήκες που μας καταπιέζουν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι Έλληνες θα 'πρεπε να θεωρούν ότι το κριτήριο της "ευρωπαϊκότητας" αποτελεί αναγκαία και αποκλειστική βάση για την αξιολόγηση του δικού τους πολιτισμού. Αν δεν πιστεύουμε ότι είναι το αναπόφευκτο πεπρωμένο των μικρότερων λαών να δέχονται χωρίς διαμαρτυρία την υποβάθ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ
Πολυσχιδές, βαθύ και καίριο, το έργο του Pierre Bourdieu διατρέχει με μια σειρά από διεισδυτικές αναλύσεις όλο σχεδόν το εύρος των επιστημών του ανθρώπου, από την ανθρωπολογία ως την κοινωνιολογία, τα οικονομικά και τη φιλοσοφία, συνδυάζοντας με αριστοτεχνικό τρόπο εμπειρικές έρευνες (που και πάλι κυμαίνονται από τη συμμετοχική παρατήρηση στη χρήση μεγάλης κλίμακας στατιστικών στοιχείων), με την εισαγωγή νέων εννοιών... Αναγνωρισμένος ακαδημαϊκά (καθηγητής από το 1981 μέχρι τον πρόσφατο θάνατό του -2002- στο Coll?ge de France, τον ακαδημαϊ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Πώς αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι το περιβάλλον; Μια δυναμική θεώρηση από έναν ειδήμονα της συγκριτικής ανθρωπολογίας, της εξελικτικής θεωρίας και των σχέσεων πολιτισμού, τεχνολογίας και οικολογίας. Σύμφωνα με τον Τιμ Ίνγκολντ, η πολιτισμική ποικιλότητα συνίσταται, πρώτα απ' όλα, στην ποικιλία των δεξιοτήτων. Ούτε έμφυτες, ούτε επίκτητες, αλλά βιολογικές όσο και πολιτισμικές, οι δεξιότητες αναπτύσσονται και ενσωματώνονται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσα από την πρακτική και την εκπαίδευση σ' ένα περίγυρο. Για να εξηγήσουμε τη γέννησή τους μέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Οι μελέτες αυτού του τόμου εξετάζουν τις επιστημολογικές και μεθοδολογικές μεταβολές που έφερε η ενασχόληση με το φύλο στα επιστημονικά πεδία της ανθρωπολογίας και της ιστορίας, καθώς και την αξιοποίηση αυτών των μεταβολών σε κριτικές προσεγγίσεις του σύγχρονου πεδίου της βιοεπιστήμης. Αντλώντας από το ευρύ φάσμα της αγγλόφωνης και γαλλόφωνης βιβλιογραφικής παραγωγής από τη δεκαετία του 1970 μέχρι τις μέρες μας, παρακολουθούν τον προβληματισμό, τη θεματολογία, τα μεθοδολογικά και επιστημολογικά ερωτήματα γύρω από το φύλο που απασχόλησαν ερ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΥΛΟ
Είναι το θηλυκό για το αρσενικό ό,τι η φύση για τον πολιτισμό; Είναι οι σχέσεις των φύλων παντού και πάντοτε άνισες; Πίσω από την πολιτισμική ποικιλομορφία των διαφόρων κοινωνιών μπορούν άραγε να αναγνωριστούν τέτοια οικουμενικά μοτίβα, που χαρακτηρίζουν τις σχέσεις των ανδρών και των γυναικών ή τις νοητικές παραστάσεις των φύλων; Η διαπλοκή της φεμινιστικής προβληματικής με την ανθρωπολογική οπτική αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες όψεις της ανθρωπολογικής ενασχόλησης με τα φύλα κατά την τελευταία δεκαπενταετία. Τα κείμενα που παρου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ
Προσφέροντας ένα νέο πλαίσιο για την πολιτισμική μελέτη της παγκοσμιοποίησης, το βιβλίο αυτό δείχνει πώς η φαντασία λειτουργεί ως κοινωνική δύναμη στον σύγχρονο κόσμο, πηγή ενέργειας για τη διαμόρφωση νέων ταυτοτήτων και εναλλακτικών λύσεων απέναντι στο έθνος-κράτος, που η εποχή του ίσως να φτάνει στο τέλος της. Ο Απαντουράι εξετάζει τις δίδυμες δυνάμεις της μαζικής μετανάστευσης και της ηλεκτρονικής διαμεσολάβησης που σφραγίζουν τη σημερινή φάση της παγκοσμιοποίησης και ερμηνεύει με νέους τρόπους τα μοντέλα λαϊκής κατανάλωσης, τις διαμάχε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ
Συγκεντρώνοντας δεκαπέντε χρόνων πρωτοποριακές εθνογραφικές μελέτες, Η Ερμηνεία των Πολιτισμών έφερε μια τομή που έμελλε να έχει μακρόπνοες συνέπειες. Στο βιβλίο αυτό ο κορυφαίος αμερικανός ανθρωπολόγος Κλίφορντ Γκηρτζ επεξεργάζεται μια ρηξικέλευθη έννοια του πολιτισμού, που αντλεί από τις παραδόσεις της σημειωτικής, της ερμηνευτικής και της πολιτισμικής και κοινωνικής ανθρωπολογίας. Η κλασσική πλέον άποψή του για τον πολιτισμό ως «δίκτυο σημασιών» που φέρονται από σύμβολα εφαρμόζεται εδώ σε πεδία όπως η ιδεολογία, η θρησκεία και η τελετου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ
Επί τρεις αιώνες, με αφετηρία τον Χομπς, τον Άνταμ Σμιθ και τον Δαρβίνο, το δυτικό, καπιταλιστικό πρότυπο του ανθρώπου μεταφέρεται στο ζωικό βασίλειο. Έτσι η οικονομική δραστηριότητα παρουσιάζεται ως γενετικό φαινόμενο, την ίδια στιγμή που μια τέτοια σύλληψη της ζωικής φύσης του ανθρώπου χρησιμοποιείται για να εξηγήσει την κοινωνική πραγματικότητα. Πρόσφατη εκδήλωση αυτού του ιστορικού φαινομένου, η κοινωβιολογία βρίσκει ευρύτατη απήχηση αναδιατυπώνοντας τις αρχές του βιολογικού ντετερμινισμού και του κοινωνικού δαρβινισμού. Η κριτική ανάλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΛΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Είναι ο υλικός κόσμος "επιφανειακός", "εφήμερος", και ως εκ τούτου καταδικασμένος να συγκαλύπτει και να συσκοτίζει ό,τι θεωρείται "ουσιαστικό", "αληθινό" και "αιώνιο"; Είναι "άψυχος" και "παθητικός", στον αντίποδα της οντότητας του "ανθρώπου", που είναι "ζωντανός" και "ενεργητικός"; Τότε, πως μπορεί ένα έργο τέχνης να "δρα": να καθηλώνει, να συγκινεί, να προκαλεί συναισθήματα στο θεατή του; Και γιατί απευθυνόμαστε σε μια μηχανή ή σε ένα αυτοκίνητο δίνοντάς του συχνά όνομα και παρακαλώντας το να μη χαλάσει όταν βρισκόμαστε στη μέση του πουθ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΜΥΘΙΚΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ
«Ο Κουκ στη Χαβάη: αποθέωση και θεοκτονία». Ένας κορυφαίος σύγχρονος ανθρωπολόγος εξετάζει εδώ ένα από τα πιο διάσημα περιστατικά στην ιστορία της αποικιοκρατίας: τη συναρπαστική περιπέτεια του πλοιάρχου Κουκ, που έφτασε στα νησιά Σάντουϊτς το 1778-9, αποθεώθηκε από τους Χαβανέζους ιθαγενείς και έφυγε για να επανέλθει αναπάντεχα και να θανατωθεί εν τέλει στη διάρκεια συγκρούσεων ανάμεσα στους Βρετανούς και τον εντόπιο πληθυσμό. Ο Μάρσαλ Σάλινς αξιοποιεί τις υφιστάμενες γραπτές πηγές αλλά και την πλούσια εθνογραφική του εμπειρία από τις κοι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΦΩΣ
Κορυφαίος ανθρωπολόγος και στοχαστής του εικοστού αιώνα, ο Κλίφορντ Γκηρτζ συγκεντρώνει εδώ ορισμένα από τα σημαντικότερα και πιο διαφωτιστικά δοκίμιά του, συγκροτώντας ένα είδος πνευματικής αυτοβιογραφίας. Χάρη στον ανοιχτό θεωρητικό προσανατολισμό του, ο συγγραφέας τοποθετεί την ανθρωπολογία μέσα στα ευρύτερα δυνατά συμφραζόμενα, συνυφαίνοντας ζητήματα πολιτικής και ηθικής φιλοσοφίας, ιστορίας, επιστημολογίας, βιολογίας, ψυχολογίας και θρησκειολογίας. Στην πορεία έρχεται σε σύγκλιση ή αντιπαράθεση με τους πιο διαφορετικούς στοχαστές, από...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΣΜΟΙ ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η έμμισθη οικιακή εργασία, καθώς έρχεται πλέον στο κέντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος, συνιστά κορυφαία γνωστική και πολιτική πρόκληση. Εργασία κατεξοχήν γένους θηλυκού, είναι συνήθως θεσμικά άτυπη και περιθωριακή και κατά συνέπεια ρευστή και επισφαλής - ιδιαίτερα όταν ασκείται στην πιο εξατομικευμένη της εκδοχή από μετανάστριες. Ταυτόχρονα, καθώς συχνά καλύπτεται από το προστατευτικό κέλυφος του "νοικοκυριού", που την φυσικοποιεί μαζί με όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητές του, γίνεται αόρατη, ασαφής ως προς το ακριβές της περιεχόμενο για τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Ο όρος «αναδυόμενες τεχνολογίες» επιχειρεί να καταδείξει ότι η ιστορία της τεχνολογίας δεν συνιστά μία εξελικτική διαδικασία. Η επινόηση ενός νέου εργαλείου, τεχνικής ή μέσου θέτει μεν ως αρχικό στόχο την ικανοποίηση δεδομένων αναγκών και την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων, ταυτόχρονα όμως φέρνει στην επιφάνεια νέα ερωτήματα, εγείρει νέου τύπου προκλήσεις. Οι τεχνολογίες είναι δυναμικές, εμπλέκονται αδιάκοπα σε ζυμώσεις, αναθεωρήσεις, αναπλαισιώσεις, τελούν με άλλα λόγια υπό καθεστώς διαρκούς «γίγνεσθαι». Ο παρών συλλογικός τόμος εξετάζ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί τους κατοίκους των Επτανήσων του 19ου αιώνα ως Ευρωπαίους αβορίγινες ή μεσογειακούς Ιρλανδούς; Κι όμως, αυτές είναι οι ταυτότητες που πρόβαλαν πάνω τους οι Βρετανοί αποικιοκράτες επιδιώκοντας να κατανοήσουν τα πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά τόσο για να τους εξουσιάσουν αποτελεσματικότερα όσο και για να νομιμοποιήσουν τη δική τους κυριαρχία. Καθώς οι Έλληνες ήταν λευκοί, χριστιανοί και διάδοχοι των αρχαίων προγόνων της Ευρώπης, δεν επρόκειτο για μια τυπική περίπτωση αποικιοκρατίας, με προφανείς φυσικές και πο...
Διαβάστε περισσότερα...