ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

1821-2021: ΡΕΚΒΙΕΜ Ή ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ;
Το ανά χείρας δοκίμιο αποτελεί μία προσπάθεια να συναχθούν τα κυριότερα συμπεράσματα μιας διαδρομής 200 χρόνων μέσα από την παράθεση και την ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων. Το πρώτο μέρος, «Η Μεγάλη Ιδέα», αποτελεί την περιγραφή της μακράς ελληνικής επανάστασης εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας που αρχίζει από το 1821 και ολοκληρώνεται στα 1919-1920. Και αν προς στιγμήν φάνηκε πως θα γνώριζε ένα αίσιο τέλος, σχεδόν ταυτόχρονα, το 1922, θα καταλήξει στη μεγάλη διάψευση. Το δεύτερο μέρος, ο «Εμφυλιακός Ιδεασμός», αφορά την περίοδο 1922-20...
Διαβάστε περισσότερα...

1909-1922: ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο επαναστατικός χαρακτήρας της περιόδου 1909-1922, ως της συνέχειας του '21, συχνά παραθεωρείται. Και όμως, η Μεγάλη Ιδέα του Ρήγα, της Φιλικής και του Βενιζέλου -η συνεύρεση των Ελλήνων σε ένα ενιαίο κράτος- αποτέλεσε το ζητούμενο του 19ου και του 20ού αιώνα, το διακύβευμα της "μεγάλης δεκαετίας". Κατά την περίοδο 1909-1922, η αποσύνθεση του οθωμανισμού "συναντήθηκε" με την ενίσχυση του ελληνισμού ο οποίος είχε την ιστορική ευκαιρία να ολοκληρώσει το 1821, ενώ ο τουρκισμός θα περιοριζόταν σε μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΙΛΙΑΕΝΝΙΑΚΟΣΙΑΕΙΚΟΣΙΔΥΟ (1922)
Το 1922 αποτελεί μια τομή χωρίς ιστορικό προηγούμενο, την τραγική ολοκλήρωση τριών ή τεσσάρων χιλιάδων χρόνων ιστορίας. Έλαβε τέλος μια διαδρομή, εξέλιπε οριστικά μια συγκεκριμένη μορφή ελληνισμού, αν με αυτή τη λέξη ορίζουμε τον ιδιαίτερο ρόλο και την παρουσία των Ελλήνων - ως διακριτού πολιτισμού - στη Μεσόγειο, το Αιγαίο, τη Μαύρη Θάλασσα που με αμπώτιδες και παλίρροιες συνεχίστηκε τρεισήμισι ή τέσσερις χιλιάδες χρόνια. Εκείνον τον Αύγουστο του 1922 ο ελληνισμός μπήκε στη θανάσιμη αγωνία του... ... Το αίτημα που μας θέτει η ιστορία δεν ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΓΕΝΟΣ ΕΝ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ
Σε ολόκληρη τη μακρά περίοδο των έξι, ή επτά αιώνων της κατοχής, τουλάχιστον μετά το 1204, η ορθοδοξία αποτελεί τον κατ' εξοχήν φορέα της διατήρησης της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων, ακριβώς διότι η ελληνική ιδιοπροσωπία, κατέναντι των Τούρκων αλλά και των Λατίνων, αναδεικνύεται, πρωταρχικώς, ως θρησκευτική ιδιοπροσωπία. Τα εκατομμύρια των εξισλαμισθέντων της Μικράς Ασίας και των Βαλκανίων χάθηκαν οριστικά για τον ελληνισμό. Συναφώς, ο ρόλος της Εκκλησίας υπήρξε αποφασιστικός: ο ελληνισμός επιβίωσε δια της ορθοδοξίας. Στη Δύση, η καθολικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΛΑΜ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
Η παγκοσμιοποίηση, προκαλώντας βαθύτατες ανατροπές σε πολιτισμούς και κοινότητες, ανασκάπτοντας παραδοσιακές και μη ταυτότητες, επιβάλλοντας από τα πάνω ένα ενιαίο κοινωνικό και πολιτισμικό μοντέλο, οδηγεί - ιδιαίτερα σε πολιτισμικά πρότυπα εξόχως παραδοσιοκεντρικά όπως το ισλάμ - σε αντιδράσεις που πλήττουν καίρια την ίδια την αναπαραγωγή της. Η Σοβιετική Ένωση ήταν η πρώτη που προσπάθησε να εγκαθιδρύσει ένα παγκοσμιοποιημένο μοντέλο, εκείνο του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η κατάρρευσή της είχε εσωτερικές αιτίες αλλά πυροδοτήθηκε μετά την εισβ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Η μεγάλη αναγεννησιακή προσπάθεια του ελληνισμού μετά το 1700 κατέστησε δυνατή τη συγκρότηση της Φιλικής Εταιρείας και την πυροδότηση της Επανάστασης· η ελευθερία μας, υπογραμμίζει ο Δημήτρης Βικέλας, κατεκτήθη δια της «σπάθης» και «θυσιών ακαταλογίστων». Παρότι θα ιδρυθεί από ριζοσπαστικά στοιχεία, πνευματικούς απογόνους του Ρήγα Βελεστινλή, η επιτυχία της Εταιρείας θα στηριχτεί στον συνδυασμό μιας αταλάντευτης επαναστατικής βούλησης με τη συνείδηση πως ένας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας θα πρέπει να συμπεριλάβει το σύνολο των δυνάμεων του...
Διαβάστε περισσότερα...

1204-1922, Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ - ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Η απόπειρα μιας ομαλής μετάβασης, από τον βυζαντινό ελληνισμό, στον νεώτερο, η πρώτη ελληνική "Αναγέννηση", την οποία περιέγραψα συνοπτικά στο "1204", θα συνθλίβει κάτω από τη συντονισμένη πίεση Ανατολής και Δύσης. Ο νεώτερος ελληνισμός θα ζήσει επτά αιώνες -από το 1204 έως το 1922- υπόδουλος, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, στην τουρκική Ανατολή ή τη φραγκο-λατινική Δύση. Η διαμόρφωση του έθνους μας θα μεταβληθεί έτσι σε συγκρότηση εν δουλεία: Υποταγή και αντίσταση, λήθη και μνήμη, συνεργεία και ρήξη, ανάμεσα στις ελίτ και το λαϊκό σώμα. Εντούτο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ
Ο πολιτικός και οικονομικός φιλελευθερισμός έχει ως αναγκαίο συμπλήρωμά του τον πολιτισμικό φιλελευθερισμό. Νεοφιλελεύθερη Δεξιά και εθνομηδενιστική/πολυπολιτισμική Αριστερά αποτελούν τα δίδυμα αδελφάκια της παγκόσμιας "Νέας Τάξης Πραγμάτων". Η Αριστερά την ιδεολογική προετοιμασία, η Δεξιά την υλοποίηση! Σήμερα, στην Ελλάδα, μετά την άνοδο του Σύριζα στην εξουσία, π Αριστερά ανέλαβε και τα δύο "καθήκοντα": Παράλληλα με τον πολιτισμικό φιλελευθερισμό -μεταναστευτικός πολυπολιτισμός, κατεδάφιση της εθνικής ταυτότητας στην εκπαίδευση, κ.λπ.-,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΡΑΗΣ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε'
Το δάνειο από τη Γαλλική Επανάσταση σχήμα των ταξικών στρατοπέδων και συμμαχιών, καθώς και ένας δυτικόστροφος «προοδευτισμός», δεν μπορούν να αποδώσουν την ελληνική πραγματικότητα. Η αδυναμία αυτή καταδεικνύεται και από την αποτυχία τους να ερμηνεύσουν μια σειρά από συγκρούσεις που σημειώθηκαν στη Σμύρνη από τα μέσα του 18ου αιώνα, το 1761, έως την κορύφωσή τους, το 1819-20, λίγο πριν την έκρηξη της Επανάστασης. Η Σμύρνη, και οι αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της ελληνικής κοινότητας, στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, συνιστού...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΥΤΕ ΘΕΟΣ - ΟΥΤΕ ΙΣΤΟΡΙΑ
«Προσπαθώντας αρχικά να τα εντάξουμε όλα στον μαρξισμό καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως, για να διατηρήσουμε οποιαδήποτε ζωντανή σχέση με το επαναστατικό και αληθινά προμηθεϊκό περιεχόμενο του μαρξικού έργου, θα πρέπει να υπερβούμε και να υπερκεράσουμε τον κωδικοποιημένο μαρξισμό, σαν μια νέα θρησκευτική και μυθολογική-μυθοποιητική κατηγορία. Ο μαρξισμός σαν ιδεολογία - γιατί αυτό νοούμε με την αναφορά στο «μαρξισμό» - είναι σήμερα, όπως και κάθε ιδεολογία, μια μυθολογική-θρησκευτική αναπαράσταση της πραγματικότητας. Με τις απόψεις του Μαρξ σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΑ ΥΠΟΝΟΜΕΥΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ
Η εκθεμελιωτική οικονομική κρίση που βιώνουμε υπακούει σε μεγάλα διεθνή ρεύματα αλλά αποτελεί παράλληλα συνέπεια και κορύφωση της παρασιτικής ένταξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας στη Δύση. Αυτή ολοκληρώθηκε στη διάρκεια μιας μακράς ιστορικής διαδρομής, που ξεκινά από τον... 11ο αι., όταν ο βυζαντινός ελληνικός κόσμος άρχισε να υποτάσσεται οικονομικά στη Βενετία και τη Γένοβα. Σταθμοί σε αυτή την πορεία απώλειας της αυτονομίας μας υπήρξαν αρχικώς η κατάκτηση και ο διαμελισμός του Βυζαντίου, μετά το 1204, η Άλωση του 1453 και, εν σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΟΥΛΗΣ '65
Έπρεπε να περάσουν πενήντα ολόκληρα χρόνια από τον Ιούλιο του 1965 για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη αντίληψη για τη σημασία της περιόδου που αρχίζει από το 1963 και τελειώνει το 1967, την οποία και αποκαλούμε συνοπτικά, ίσως και περιοριστικά, "Ιουλιανά". Ήταν η κομβική στιγμή μιας θυελλώδους τετραετίας που στην ουσία σφράγισε την μετεμφυλιακή ελληνική ιστορία και αποτέλεσε το πρελούδιο της μεταπολίτευσης. Υπ' αυτή την έννοια, τα "Ιουλιανά" προδιαγράφουν εξελίξεις που επρόκειτο να ολοκληρωθούν στα σαράντα μεταπολιτευτικ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ
Στα πρώτα χρόνια της σαρωτικής κρίσης, που άρχισε το 2009, μπροστά στην πανθομολογούμενη ανικανότητα και διαφθορά των οικονομικών και πολιτικών ελίτ, ο ελληνικός λαός αναζήτησε προς στιγμήν, τη σωτηρία στη λεγόμενη "πνευματική ηγεσία". Και βρέθηκε μπροστά στην "προδοσία των διανοουμένων", την πλήρη εξάντληση των πνευματικών ρευμάτων που σφράγισαν τη μεταπολιτευτική περίοδο. Αυτή η "αποστασία", αυτή η κυριολεκτική "φυγή" από το σώμα και το πεπρωμένο του ελληνισμού, είναι το αντικείμενο του βιβλίου... ...αν η σύνθεση αποτελεί ένα καθολικό, π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ
Το βιβλίο συνιστά ένα σχεδίασμα της συμβολής του Παναγιώτη Κονδύλη στην ελληνική πνευματική ζωή: Τα νεανικά του χρόνια σφραγίστηκαν από την απομάγευση της επαναστατικής ουτοπίας και την απογοήτευση από το σοβιετικό πείραμα, η οποία θα ολοκληρωθεί με την έλευση της δικτατορίας το 1967 που θα θέσει τέλος στην πολιτιστική και πνευματική άνθηση του 1960. Αυτές υπήρξαν οι αφετηρίες -σε συνάρτηση με προσωπικές επιλογές- της ριζικής αποστασιοποίησής του από τα τρέχοντα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα. Στη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΚΟ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στο πρώτο μέρος του συλλογικού αυτού τόμου εξετάζεται η σχέση ανάμεσα στη διανόηση και την εξουσία, όπως διαμορφώθηκε ιδιαίτερα μετά τη δεκαετία του '60, με επίκεντρο τις διασυνδέσεις του Ιδρύματος Φορντ με τους διανοούμενους στην Ελλάδα την περίοδο της δικτατορίας όπως και με τα "νέα κοινωνικά κινήματα" σε όλο τον κόσμο.Οι επιχορηγήσεις Φορντ αποτέλεσαν ένα μεγάλο ιδεολογικό πείραμα. Μέσα στις συνθήκες της χούντας, θα εγκαινιάσει τη μετάβαση στη μεταπολίτευση. Ο "καλος Αμερικάνος" θα προετοιμάσει ιδεολογικά το έδαφος για να "θεραπευτούν" ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Το δημοτικό τραγούδι, σε αντίθεση με πολλές τρέχουσες "απομυθοποιητικές" θεωρίες, που επιθυμούν να το αντιμετωπίσουν ως "ένα μόνο τραγούδι", είναι εν τέλει το βίωμα του ελληνικού λαού ως προς τη θέση του στον κόσμο. ...Αποδίδει, με τον πιο ολοκληρωμένο τρόπο, τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής ιδεολογίας, το "συναμφότερο" του εθνικού μας χαρακτήρα. Ενός χαρακτήρα που έχει διαμορφωθεί σε μια πορεία χιλιάδων χρόνων, μέσα από περιπέτειες, μεταπτώσεις και αλλαγές, που ελάχιστοι ιστορικοί λαοί έχουν γνωρίσει. Το γεγονός πως σήμερα, σε μια εποχή κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΖΑΛΟΓΓΟ
...στον βαθμό που αναπτύσσεται και εδραιώνεται η "αποδομητική" ιστορική σχολή, θα πρέπει να αναμετρηθεί και με το αγωνιστικό/ανταγωνιστικό στοιχείο των προεπαναστατικών και επαναστατικών χρόνων. Θα πρέπει να "απομυθοποιηθεί" το κρυφό σχολειό, η 25η Μαρτίου, η Τριπολιτσά, τα Ορλωφικά, η ίδια η "κλεφτουριά"... ...να αποσιωπηθούν ή να υποβαθμιστούν τα επαναστατικά γεγονότα τα οποία προηγούνται της Επανάστασης. Διότι αυτά ακριβώς καταδεικνύουν πως η αφετηρία της δεν ήταν αποκλειστικώς οι λόγιοι και η "γαλλική Επανάσταση" μια άλλη αποφασιστική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΓΙΣΤΟ ΣΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟ
...Τα πέντε κείμενα που αποτελούν αυτό το μικρό βιβλίο δεν έχουν ως πρόθεση τη «λογοτεχνική κριτική», αλλά είναι μάλλον μια προσπάθεια διαλόγου της πολιτικής και της κοινωνιολογίας με τη λογοτεχνία. Ως εκ τούτου θα τα ορίζαμε ως μία απόπειρα κοινωνιολογικής και εν μέρει «φιλοσοφικής» αποτίμησης της μεταπολίτευσης μέσα από την πεζογραφία, και ιδιαίτερα εκείνη της δεκαετίας του '80... ...Το μυθιστόρημα αλλά και γενικότερα η τέχνη της δεκαετίας του '80 και των αρχών του '90 είναι τέχνη απομυθοποίησης... ...Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των πεζο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ
Ζούμε -μέσα στην αγωνία-, το τέλος μιας ολόκληρης ιστορικής εποχής, που ενώ άρχισε με αισιοδοξία και δημιουργικότητα στη δεκαετία του 1960, ως απόπειρα "εκσυγχρονισμού της παράδοσης", κατέληξε σε μια γενικευμένη κατάθλιψη, αδιέξοδο και κρίση του "παρασιτικού εκσυγχρονισμού", πενήντα χρόνια αργότερα και το χειρότερο είναι πως αυτή η κρίση κινδυνεύει να συμπαρασύρει στο βάραθρο της αποτυχίας τον ελληνισμό στο σύνολό του. Μέσα από δύο κείμενά μου, γραμμένα το 2013 και το 2014, προσπαθώ να ανιχνεύσω τα χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου και να...
Διαβάστε περισσότερα...

COVID-19
Η κρίση του κορωνοϊού ολοκληρώνει μια μακρά περίοδο ανατροπών, που εγκαινιάστηκαν μετά το 2008-2009, οι οποίες διευκρινίζονται με βίαιο και δραματικό τρόπο με την πανδημία, πλήττοντας καίρια το μοντέλο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Στην Ελλάδα, η δεκαετής κρίση είχε προκαλέσει ήδη μια βαθιά ρήξη στο σώμα μιας κοινωνίας με παρασιτικά χαρακτηριστικά και μια -εύθραυστη αλλά πραγματική- καταναλωτική ευημερία. Η δε κρίση που επέφερε ο COVID -19 ήλθε να ολοκληρώσει τη διαδικασία, πλευροκοπώντας τον τελευταίο μεγάλο τομέα αυτής της δομής,...
Διαβάστε περισσότερα...