ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ
Η δική μου ιδέα για μια εξαρχής μελέτη της περιβόητης Μεγάλης Ιδέας, μιας ακόμη ιστορικής "καραμέλας" που την έχουμε στο στόμα μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τη γεύση της, γεννήθηκε εδώ και δέκα περίπου χρόνια, τότε που μελετούσα την αλληλογραφία του Ι. Κωλέτη, πρεσβευτή στο Παρίσι (1835 - 1843), με τους πολιτικούς του φίλους στην Αθήνα αυτό που μου κίνησε την περιέργεια ήταν η συχνότητα με την οποία βρίσκουμε τη λέξη "ιδέα" στο λόγο του Έλληνα πολιτικού, καθώς και η μεγάλη ποικιλία των θεμάτων για τα οποία τη χρησιμοποιούσε. Την έρευνα πο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
Με επίμονη και μακροχρόνια έρευνα, με συνολική και μικροσκοπική παρατήρηση, μπορεί κανείς να διακρίνει, όχι άνετα πάντως, ένα γενικό χαρακτηριστικό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, να διακρίνει, αλλιώτικα, το στοίχημα ενός ολόκληρου έθνους - από αυτό και ο πρωτοποριακός ρόλος του εγχειρήματος. Από την αρχή, την έναρξη της δηλαδή στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, μέχρι το τέλος της, που ως προς την πλήρη ικανοποίηση του αρχικού αιτήματος θα μπορούσε να το τοποθετήσει κανείς στο 1843, καθώς και στη διάρκεια της προετοιμασίας της, την Ελληνική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (16ος - 20ος ΑΙΩΝΑΣ)
Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί μια συνοπτική εικόνα της ευρωπαϊκής οικονομίας -και εμμέσως και της κοινωνίας- κατά τους Νέους Χρόνους και τη Σύγχρονη Εποχή, δηλαδή από τον 16ο έως τον 20ο αιώνα. Κατά τους πέντε τελευταίους αιώνες της ιστορίας, η Ευρώπη έγινε το κέντρο του κόσμου και, καταρχήν, η οικονομική μητρόπολη του κόσμου, τον οποίο τελικά οργάνωσε υπό την ηγεσία και το έλεγχό της. Η Ευρώπη ξεκίνησε τις εξερευνήσεις και οργάνωσε την εκμετάλλευση του πλούτου των Νέων Χωρών, η Ευρώπη πρωταγωνίστησε στην ιλιγγιώδη ανάπτυξη των εμπορικών αν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΑΒΙΑ
Μια εποχή ζωντανεύει! Καραβοκύρηδες και κουρσάροι, έμποροι και αγωνιστές, άνθρωποι καθημερινοί, μας αφηγούνται τις ιστορίες τους και μας ταξιδεύουν στην Ανατολική Μεσόγειο στα ύστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας και στα πρώτα του ελληνικού κράτους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Δεν εξαφανίστηκε όμως το ζήτημα του μαυραγοριτισμού. Οι μαυραγορίτες, πολυάριθμοι καθώς ήταν, στο τέλος της Κατοχής βρέθηκε να συγκροτούν νέα κοινωνική ομάδα νεοπλουσίων, ισχυρή ώστε να διεκδικεί και μέρος της εξουσίας κινούμενοι οι μαυραγορίτες μεταξύ κοινοβουλευτικής Δεξιάς και φασιστικής Ακροδεξιάς ακροβολίστηκαν, είτε ιδρύοντας νέα μικρά κόμματα είτε ενσωματωμένοι, οι περισσότεροι, στα δεξιά κόμματα, και έπαιξαν ρόλο στην εξέλιξη του μετακατοχικού και, ακόμη περισσότερο, μετεμφυλιακού φάσματος δεξιάς πολιτικής εξουσίας. Από τους πρώτο...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Η πρόσκτηση της ιστορικής γνώσης και οι προϋποθέσεις του μαθήματος της Ιστορίας, άρα και των αντίστοιχων εγχειριδίων, δεν πρέπει να υπακούσουν σε όρους διδακτισμού, αναλόγως και η προσφορά τους: η προσφορά και η πρόσκτηση της ιστορικής γνώσης δεν έχουν άλλη χρησιμότητα από την κατανόηση του κοινωνικού περιβάλλοντος από το κοινωνικό υποκείμενο. Είναι αυτονόητο ότι στη σημερινή νέα έκδοση του «Σύγχρονου Κόσμου» έχουν γίνει οι αναγκαίες προσαρμογές της περιεχόμενης ύλης θα έλεγα: αυτές που επιβάλλει η χρονική απόσταση από την πρώτη έκδοση, πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΩΡΑ ΚΑΛΗ ΣΤΗΝ ΠΡΥΜΗ ΣΟΥ ΚΙ ΑΕΡΑΣ ΣΤΑ ΠΑΝΙΑ ΣΟΥ. . .
(. . .) Το ταξίδι ήταν ήσυχο και πολύ όμορφο. Ο μικρός Βάσιας είδε για πρώτη φορά τη δύση του ήλιου μέσα στη θάλασσα είδε τον ήλιο να χάνεται μέσα στο νερό, είδε τους καταπληκτικούς χρωματισμούς που άφησε πίσω του στον ουρανό και στη θάλασσα, και έμεινε με το στόμα ανοιχτό - δεν μπορούσε να μιλήσει. Κρατούσε το χέρι του παππού του και το έσφιγγε όλο και περισσότερο, σε κάθε έκπληξη που δοκίμαζε τη μία μετά την άλλη - μπόρεσε μόνο να ψιθυρίσει: -Πόσα πολλά χρώματα! σαν να μιλούσε στον εαυτό του. Ο παππούς Αχιλλέας δεν είχε δει ποτέ τον εγγ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ 1776-1835 (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η ναυτιλία, ως παράγοντας μιας συγκεκριμένης οικονομικής πραγματικότητας, ανήκει σε ορισμένο γεωπολιτικό χώρο και συνδέεται με τη συνολική οικονομική πορεία του ως οικονομική λειτουργία όμως συνδέεται, λιγότερο ή περισσότερο, με ευρύτερες, πάντως διεθνείς, οικονομικές σχέσεις, από τη στιγμή βέβαια που οι εμπορικές ανταλλαγές προσλαμβάνουν ανάλογο χαρακτήρα και εύρος. Εξάλλου, ως οικονομική μονάδα, το εμπορικό πλοίο σχετίζεται άμεσα με τρεις από τους κύριους τομείς μιας οικονομικής δραστηριότητας: τις μεταφορές, το εμπόριο και τη βιομηχανί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ 1776-1835 (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
-...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ
"...Από όσα ακούσατε έχει γίνει κατανοητό, ελπίζω, ότι οι κοινωνικές πραγματικότητες, σε διάφορες χρονικές περιόδους, αλλάζουν, πολύ ή λίγο, ανατρέπονται ενδεχομένως· είπαμε επίσης, στο ίδιο πλαίσιο, ότι πολλά γεγονότα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν μοιάζουν τα σημερινά να είναι ίδια με τα παλιά, αλλά δεν είναι: έτρωγαν οι άνθρωποι, τρώνε, και θα συνεχίσουν, πάντα, να τρώνε. Εντούτοις, το σημερινό "τρώνε" είναι αλλιώτικο από αυτό του 18ου αιώνα από όλες τις απόψεις· επομένως, αποκαλύπτω το ένα από τα δύο λόγια που ήθελα να πω: η Ιστορία...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΜΙΛΑΝΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΗ ΤΟΥ 2008
Τον Γενάρη του 2010 ο Όμιλος για τη Μελέτη της Κοινωνίας (Ο.Μ.Ι.Κ) οργάνωσε μια ανοιχτή συζήτηση ανάμεσα σε τρεις γνωστούς ιστορικούς και στο κοινό, με αφετηρία τρία ερωτήματα για τον "Δεκέμβρη του 2008". Ήταν η πρώτη δημόσια συλλογική τοποθέτηση που έγινε από έλληνες ιστορικούς για την εξέγερση και μία από τις λίγες φορές που έλληνες ιστορικοί συναντήθηκαν με μη ειδικό κοινό, συζητώντας από κοινού πάνω σε ένα σύγχρονο πρόβλημα. Η έκδοση αυτή περιέχει τόσο τις τρεις σύντομες εισηγήσεις των ιστορικών, όσο και τη συζήτηση που ακολούθησε. Η...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΕΣ
Συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από τότε που άρχισα, το 1984 στο "Βήμα" για τρία χρόνια στα "Νέα" μετά και επί 23 χρόνια ανελλιπώς. Σε εφημερίδες, δηλαδή εφήμερα πράγματα αυτό θα πει "εφημερίδα". Οι επιφυλλίδες όμως δεν μπορεί να είναι εφήμερες: είναι προϊόν μελέτης, ακόμη και απόσταγμα πολύχρονης συσσώρευσης γνώσεων πολλές, όχι μόνον οι δικές μου. Σε ό,τι με αφορά, στο βάθος, καμιά φορά και στην επιφάνεια, τις επιφυλλίδες μου ενδιαφέρει η κοινωνία οι κοινωνικές πραγματικότητες - ο ιστορικός αναζητεί τις πραγματικότητες της κοινωνίας σε κάθε ι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΕΝΑΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ...
...Τον φωνάζουν «δάσκαλο» πολλοί και του λένε και «ευχαριστώ» κάποιοι. Το «ευχαριστώ» δεν τον πολυενδιαφέρει τον Αχιλλέα Βασιλείου το «δάσκαλε» όμως τον στέλνει στα ουράνια είναι γι' αυτόν η πιο όμορφη προσφώνηση, που όταν την ακούει αισθάνεται αγαλλίαση και περηφάνια για τον εαυτό του. Πριν από δυο τρία χρόνια μια παλιά φοιτήτριά του, κάπου στα πενήντα της τώρα, μπορεί και λίγο παραπάνω, του είπε πολλά «ευχαριστώ». -Μα γιατί τόσο πολύ, τόσο πολλά «ευχαριστώ»; τη ρώτησε. Γιατί την πρώτη φορά που έδωσα εξετάσεις στο μάθημά σας, με κόψατε ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΤΡΙΚΟΥΠΗ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Κατά τα τελευταία τριάντα, τουλάχιστον, χρόνια το ιστοριογραφικό μας αίτημα εκκινεί από διαφορετική βάση: οι ραγδαίες αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις, η ανάπτυξη της κοινωνίας μας, τα κενά στις γνώσεις μας για το παρελθόν και η απελευθέρωση της σκέψης μας μετατόπισαν πλήρως τις ερευνητικές αναζητήσεις μας από την κορυφή προς τη βάση, στην κοινωνία και εκεί παράγεται η ιστορία. [...] Η αλλαγή της οπτικής και η αναζήτηση νέων ερμηνευτικών εργαλείων προϋπέθεταν αντίστοιχη διαφοροποίηση της τεκμηρίωσης. Αξιοποιήθηκε έτσι ο τεράστιος όγκος κρα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΑΡΙΟΦΙΛΙ ΚΑΙ ΤΟ ΓΡΟΣΙ
-...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΠΛΟ ΤΑΞΙΔΙ
Διπλό ταξίδι το είπα είναι βουτιά στο μακρινό παρελθόν μου, μια ιδιόμορφη επιχείρηση, χωρίς χρηματικά κεφάλαια δηλαδή, να φωτογραφίζει ο ιστορικός την ιστορία του, που δεν είναι μόνο δική του μάλλον είναι η ίδια η Ιστορία όπου επιχειρεί να τρυπώσει η δική του. Πώς να βουτήξω στα βαθιά εγώ που έμαθα να κολυμπάω φοιτητής πια στην Αθήνα, γιατί στη γενέτειρά μου με την καταπληκτική θάλασσα όποιος νέος έκανε μπάνιο ήταν αλήτης - όπως και όποιος έκανε ποδήλατο, οπότε, πάει και το ποδήλατο για μένα! Είναι βλέπεις, κι εκείνη η επιφυλλίδα στο "Βή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΣΗ
Είναι ενδιαφέρον να γνωρίζουμε τις αιτίες, τα χαρακτηριστικά -και τις συνέπειες- των οικονομικών κρίσεων από τότε που εμφανίστηκαν. Θα αρχίσω με μια κοινοτοπία: οι οικονομικές κρίσεις, όλες, είναι γεγονός της εποχής του καπιταλισμού είναι χαρακτηριστικό του καπιταλιστικού συστήματος. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Οι οικονομικές κρίσεις, τονίζει ο ιστορικός Βασίλης Κρεμμυδάς, είναι όλες τους γεγονός της εποχής του καπιταλισμού. Μία οικονομική κρίση εμφανίζεται ως σύνολο και εκδηλώνεται εντός συνολικών πραγματικοτήτων. Α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΕΝΤΟΣ ΜΟΥ...
-...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η απασχόλησή μου με τα «Εγχειρίδια Ιστορίας» έχει και αυτή τη δική της πια ιστορία, αφού μετράει πάνω από είκοσι χρόνια και έχει δοκιμαστεί πολλαπλώς - και ανάμεσα στις συμπληγάδες των εκπαιδευτικών μηχανισμών. Σ' αυτά τα είκοσι χρόνια στον κόσμο και στην Ελλάδα άλλαξαν πολλά σχεδόν ήρθαν τα πάνω κάτω και τα κάτω πάνω, με κορυφαίο γεγονός, όχι μόνο της εικοσαετίας, την κατάρρευση των πολιτικών συστημάτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, όπως επικράτησε να τα λέμε. Ήταν το γεγονός που ανέτρεψε υφιστάμενες σχέσεις και σταθερούς, μολονότι εύθραυστου...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΜΙΛΙΟΥ
Ο Σπυρομίλιος, ένας οπλαρχηγός του Αγώνα για την Ανεξαρτησία με εντελώς δευτερεύοντες ρόλους, αποφασίζει να συντάξει ένα κείμενο-λίβελο κατά πρωταγωνιστή του, του Ιωάννη Κωλέτη. Ο λίβελος, που συντάχθηκε κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1840, παρουσιάζει τον Κωλέτη με μειωμένη νοημοσύνη ως άτομο που είχε ανάγκη να προσκολλάται στις εξουσίες για να αντλεί απ' αυτές ένα μέρος- ως άτομο χωρίς αρχές και ηθική, έτοιμο να βυθιστεί στην πιο χυδαία φαυλότητα, προκειμένου να υπηρετήσει την ανάγκη του για εξουσία, μολονότι χωρίς ικανότητες το ίδιο. ...
Διαβάστε περισσότερα...