ΛΟΥΚΑΤΟΣ Σ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΑ
Το Φθινόπωρο, λέξη ελληνική αρχαιοτάτη, σημαίνει την εποχή που τελειώνουν τα φρούτα, ή που έρχεται μετά τα φρούτα (Μετόπωρον). Είναι μια περίοδος μελαγχολική, επειδή πλησιάζει ο Χειμώνας, (λαϊκά: χειμόπωρο, χυνόπωρος, μοθόπωρο, ψιμόπωρο, στερνοκαίρι), αλλά κι αισιόδοξη για τη συγκομιδή και για το ετοιμασμένο ξεχειμώνιασμα. Ο παραγωγός (αγρότης ή βοσκός) δεν παύει, σε όλες τις εποχές των μόχθων του, να φοβάται ή να ελπίζει, για τη σοδειά του, γι' αυτό κι όλο προσέχει και παρακαλεί, εξευμενίζει ή και δοξάζει τους αγίους, για να του δώσουν, τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ
(. . .) Σκοπός και της νέας αυτής συγκεντρωτικής έκδοσης (που αποτελεί ένα "δίδυμο" βιβλίο με την πρώτη) είναι να παρουσιάσει πάλι επίκαιρα στο ελληνικό κοινό, όχι μόνο στους γονείς και στα παιδιά αλλά σε όλους μας, ή βέβαια και στους μεταγενέστερους, τα παραδοσιακά έθιμά μας, όπως τα έζησα και τα χάρηκαν οι πατέρες μας. Το διάβασμα των εθίμων αυτών θα είναι μια ζεστασιά ελληνικής εορταστικής ατμόσφαιρας, που θα μας ξαναδώσει την παλιά χαρά και "ξεκούραση", αλλά και θα μας τονώσει την εκτίμηση και τη διάθεση για διατήρησή τους, που τόσο μα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ
(. . .) Οι εορτασμοί των ημερών και των αγίων της Ορθοδοξίας μας (όπως συνέβαινε και με τις γιορτές της αρχαίας ελληνικής θρησκείας), ήταν για τους πατέρες μας γεφύρια αισιόδοξης πορείας από τη μια εποχική ή παραγωγική περίοδο στην άλλη, πολύ στερεότερα από τους περιστατικούς και "παραγγελμένους" σήμερα (τουριστικά ή πολιτικά) εορτασμούς, που μένουν πρόσκαιροι και θεαματικοί, χωρίς "μέθεξη" και οργανική παράδοση. (. . .) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΑ
Συνεχίζουμε, στη σειρά των Εκδόσεων Φιλιππότη, τη λαογραφική παρουσίαση των γιορτών και των εθίμων μας μέσα στον χρόνο, όπως την αρχίσαμε με τα "Χριστουγεννιάτικα και των Γιορτών" (1979) κι αμέσως έπειτα με τα "Πασχαλινά και της Άνοιξης" (1980). Τα "Καλοκαιρινά" δεν παρουσιάζουν συστηματικούς κύκλους εορτασμών αλλά απλώνονται, μέσα στο πολύμηνο ελληνικό καλοκαίρι και στον πολύμορφο τοπικό χώρο του (από τον Μάη ως τον Αύγουστο), με χωριστές ανεξάρτητες γιορτές, που μόνο οι γεωργικές ή ποιμενικές επιδιώξεις τις κάνουν παρόμοιες. (Ξεχωρίζει ο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Το βιβλίο αυτό είναι ένα γενικό εγχειρίδιο Λαογραφίας, που καλύπτει όλο το φάσμα της παραδοσιακής αυτής επιστήμης, από τη λαϊκή λογοτεχνία και τα λεγόμενα «μνημεία του λόγου» ως τον λαϊκό βίο και τα έθιμα, τη λαϊκή τέχνη, τη λατρεία και τα επαγγέλματα, καθώς και τις αγροτικές ή αστικές απασχολήσεις. Σκοπός του βιβλίου είναι να μυήσει τον Έλληνα αναγνώστη στα κεφάλαια της λαογραφικής ιστορίας και έρευνας, να τον κατατοπίσει στα ενδιαφέροντα που παρουσιάζει η ελληνική λαϊκή ζωή, όσα αξίζει να προσέχουμε και να αξιοποιήσουμε. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ
Η "σύγχρονη" ή "αστική" Λαογραφία καλλιεργήθηκε ήδη στις ξένες χώρες, αμέσως μόλις ο "λαός" των πόλεων έπαψε να θεωρήται χωριστή συνοικιακή ή εργατική τάξη και οι νέες μορφές της ζωής παρουσίασαν ένα ανακάτεμα συνθηκών και εθίμων, που χαρακτήριζε ολόκληρη την πόλη. Σύγχρονη ονομάστηκε και η Λαογραφία, που πήρε να μελετήση, ακόμα και στα χωριά, τους νέους τρόπους ζωής, με την προσαρμογή της καλλιέργειας, της κατοικίας, του ντυσίματος, των κοινωνικών σχέσεων και των εθίμων στις μεταβιομηχανικές αλλαγές και αντιλήψεις. Αλλά συγχρονισμένη ήταν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ ΠΑΞΩΝ
(. . . ) Το νησί των Παξών, Παξός ή Παξή μαζί με την Αντίπαξο, ευρισκόμενο μεταξύ της Ηπείρου και της Κέρκυρας, με πληθυσμό επτανησιακό με ηπειρωτική επιμειξία, ανήκε πάντοτε στην Κέρκυρα, άλλα αποτελούσε ιδιαίτερη πολιτισμική ενότητα και είχε αυτοτελή παρουσία στα Επτάνησα ή στην Ιόνιο Πολιτεία, με δικό του έμβλημα, την τρίαινα (. . .) Χαρακτηριστικό των Παξινών είναι η ευκολία να «ταιριάζουν ρίμες» (ρίμνες) με την ευκαιρία τοπικών γεγονότων και προεκλογικών αγώνων. Το σατιρικό πνεύμα τους εξάλλου φαίνεται στις ευτράπελες διηγήσεις και ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΠΛΙΤΗΣ ΣΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ
Ο γνωστός λαογράφος δημοσιεύει, μετά από πολλές δεκαετίες, το ημερολόγιο που κράτησε από την πρώτη μέρα της κήρυξης του ελληνο-ιταλικού πολέμου έως την κατάρρευση του μετώπου, τον Απρίλιο του 1941. Επίστρατος οπλίτης, περιγράφει το καθημερινό χάος των μονάδων στα μετόπισθεν αλλά και στην πρώτη γραμμή, διασώζει πράξεις αυτοθυσίας αλλά και ιδιοτέλειας και αποκαλύπτει το πλούσιο φρόνημα των κληρωτών και την εκτός λογικής στάση των επαγγελματιών του στρατού. Ο αναγνώστης θα ανακαλύψει σε αυτές τις ημερολογιακές σημειώσεις ένα κείμενο που στέκε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Λέγοντας «Εισαγωγή στη Λαογραφία» δεν εννοούμε την εκτενή θεωρητική μελέτη που θα μας προετοίμαζε να μπούμε στους κόσμους της Λαογραφικής Επιστήμης και θα μας έδειχνε τις ιστορικοπνευματικές διαδικασίες, όσες οδήγησαν από την παρατήρηση της λαϊκής ζωής στη μελέτη της. Και μιλώντας ιδιαίτερα για «Ελληνική Λαογραφία» δεν θα επιχειρήσουμε εισαγωγή στην εθνική ανθρωπολογία της (κοινωνική, οικονομική, θρησκευτική και πολιτική), για να βρούμε τί σχημάτισε τα έθιμα και τον εθιμικό λόγο που θα μελετήσουμε. Ο τίτλος «Εισαγωγή» που χρησιμοποιούμε εδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΑ ΔΙΑΠΟΝΤΙΑ ΝΗΣΙΑ (+CD)
Στο πλαίσιο της ευρύτερης συνεργασίας του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας με πολιτιστικούς φορείς της ελληνικής περιφέρειας, έγινε αποδεκτή ομόφωνα από τα μέλη της Εφορευτικής Επιτροπής του Κέντρου εισήγηση της υπογράφουσας, ως διευθύντριας, για τη δημιουργία νέας σειράς εκδόσεων με γενικό τίτλο "Πηγές του λαϊκού πολιτισμού", προκειμένου να δημοσιεύεται εκεί πρωτογενές λαογραφικό υλικό, το οποίο έχει συγκεντρωθεί κυρίως από τους ερευνητές του Κέντρου Λαογραφίας κατά τις επιτόπιες εντεταλμένες αποστολές τους. Η σειρά καθιερώθηκε το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΙΟΡΤΩΝ
(. . .) Σκοπός της συγκεντρωτικής αυτής έκδοσης (. . .) είναι να παρουσιάσει πάλι επίκαιρα στο Ελληνικό κοινό, ιδιαίτερα στους γονείς και στα παιδιά, που τόσο τ’ αναζητούν και τα χαίρονται, τα παραδοσιακά έθιμά μας, όπως τα έζησαν οι παλιοί πατέρες κι όπως συνεχίζει να τα παρακολουθεί ή και να τα κρίνει η Λαογραφίας μας. Το διάβασμά τους θα είναι για όλους μια στοχαστική ενημέρωση, όσο και μια ζεστασιά ελληνικής εορταστικής ατμόσφαιρας, πλάι στην άλλη, την παγκόσμια, της γενικής αλλά κάποτε απρόσωπης χαράς των δώρων, των ευχών και των φώτω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΕΠΟΧΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΟΥ
Την πολύτιμη σημασία, όσο και την αναγκαιότητα των Ευρετηρίων σε λαογραφικά βιβλία και περιοδικά, έχω τονίσει παλαιότερα, σε επιφυλλίδα μου στο "Βήμα" (30 Δεκεμβρίου 1971), με παρόμοια καλή ευκαιρία. Είχε τότε παρουσιάσει η Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, στον ΚΓ'(23) 1970 τόμο του περιοδικού της "Λαογραφία", ένα ογκωδέστατο και πολυμερές Ευρετήριο των 20 πρώτων τόμων του περιοδικού αυτού (1909-1962), έργο προσοχής και μόχθου, που ανέλαβε επιτυχώς η λαογράφος Ερευνήτρια Μαρία Ιωαννίδου-Μπαρμπαρίγου. Το Ευρετήριο εκείνο παραμένει υπόδειγμα, ό...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΑΡΟΙΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΩΝ ΦΑΡΑΣΩΝ

Η ΟΔΥΣΣΕΙΑΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΛΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΘΑΚΗΣ

RELIGION POPULAIRE A CEPHALONIE