ΜΑΛΤΕΖΟΥ Α. ΧΡΥΣΑ

ΥΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ 13ος-18ος ΑΙ.
Το 1204, πολεμιστές από τη δυτική Ευρώπη με σύμβολό τους τον σταυρό κατέλαβαν την πρωτεύουσα της βυζαντινής αυτοκρατορίας, κατέλυσαν τη βυζαντινή έννομη τάξη και λεηλάτησαν με μανία την πλουσιότερη πολιτεία του μεσαιωνικού μεσογειακού κόσμου. Οι οδυνηρές για τις τύχες του ελληνικού κόσμου συνέπειες της τέταρτης σταυροφορίας είναι γνωστές. Μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, οι σταυροφόροι, Φράγκοι και Βενετοί, μοίρασαν μεταξύ τους τα εδάφη της Ρωμανίας, εγκαθιδρύοντας στον ελληνικό χώρο την ξένη κυριαρχία. Η διείσδυση και επικράτηση ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ
Υπάρχουν μέρη, γράφει ο ρώσος νομπελίστας ποιητής Joseph Brodsky, όπου η ιστορία είναι αναπόφευκτη σαν σύγκρουση στον αυτοκινητόδρομο, μέρη όπου η γεωγραφία προκαλεί την ιστορία. Σ' αυτήν την κατηγορία των τόπων που τόσο παραστατικά περιγράφει ο Brodsky ανήκει αναμφισβήτητα η Αλεξάνδρεια. Βουτηγμένη στην ιστορία και τους μύθους που συνδέονται με ισχυρούς συμβολισμούς, η πόλη διαχέει έναν αέρα που ξεπερνά εντούτοις τα τοπικά και ευρύτερα γεωγραφικά της όρια. Ο Italo Calvino, στο γνωστό βιβλίο του με τίτλο "Αόρατες πόλεις" (Le citta invisibi...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΦΙΛΟΣΙΝΑΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΟΧΙ ΑΓΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΤΩΝ ΝΙΙΣΑΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ (13ος - ΜΕΣΑ 17ου ΑΙ.)
Στα σταθερά χαρακτηριστικά της εικόνας της Βενετίας που οι κάτοικοί της είχαν δημιουργήσει, για να προβάλλουν προς τα έξω τον μύθο της πρότυπης βενετικής διακυβέρνησης, η οποία ταυτιζόταν κατεξοχήν με τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, συγκαταλέγεται η ευσέβεια. Στην αντίληψη ωστόσο των Βενετών, υπεράνω του σεβασμού προς τα θεία ήταν το συμφέρον και η τιμή του βενετικού κράτους. Η ευλάβεια που έτρεφε ο Βενετός απέναντι στον Θεό και η ενασχόλησή τους με τα θεία υποτάσσονταν στη βενετική πολιτική, συγχωνεύονταν με τα πρακτικά κα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΒΕΝΕΤΙΑ Ή ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΩΞΗΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
Την πρώτη φορά που επισκέφθηκα τη Βενετία, στις αρχές της δεκαετίας του '60, την προσοχή μου την τράβηξε το έντονο χρώμα που έλουζε τα κτήρια και τον ουρανό της. Ήταν ένα καλοκαιριάτικο σούρουπο, όταν με φοιτητική συντροφιά, έφτασα σιδηροδρομικώς από την Αθήνα, μέσω των τότε γιουγκοσλαβικών εδαφών, στον σταθμό της Santa Lucia κι από κει με το βαπορέτο στη μικρή υδάτινη λεκάνη που σχηματίζεται μπροστά στην πλατεία του αγίου Μάρκου. Χρυσοκόκκινος ο ήλιος άγγιζε τα νερά της λιμνοθάλασσας, χρωματίζοντας ανάκατα παλάτια στις όχθες των καναλιών ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΒΕΝΕΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΑΣ ΛΑΥΡΑΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
Τα περισσότερα από τα έγγραφα τα οποία εκδίδονται, στις επόμενες σελίδες, ιδίως τα ελληνικά που έχουν συνταχθεί από ολιγογράμματους συντάκτες, είναι κακογραμμένα, με αποτέλεσμα όχι λίγες λέξεις ή φράσεις να είναι συχνά ακατάληπτες η και άδιάγνωστες. Αλλά και τα γραμμένα στην ιταλική γλώσσα έγγραφα παρουσιάζουν προβλήματα μεταγραφής είτε γιατί οι ξένοι διοικητικοί υπάλληλοι που τα συνέτασσαν δεν ήταν εξοικειωμένοι με τα ονόματα τόπων και προσώπων, οπότε συχνά τα κατέγραφαν με διαφορετικές της μίας γραφές (π.χ. Turlovessi, Turloviti/Tinchist...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΝΗΜΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΤΟΠΩΝ ΚΑΙ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΠΑΞΟΥΣ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΟΒΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
(...) Με την ευκαιρία της σύγκλησης, την άνοιξη του 2010, του Θ' Πανιονίου Συνεδρίου στους Παξούς, παρουσιάζω όσα αρχειακά στοιχεία της βενετικής σειράς αναφέρονται στους ναούς του μικρού νησιού, με την πεποίθηση ότι η έκδοσή τους συμβάλλει στην ιστορική τοπογραφία και προσωπογραφία του Ιόνιου νησιώτικου χώρου. Η μελέτη των εγγράφων επιτρέπει, γενικότερα, μια καλύτερη ανάγνωση της βενετικής πολιτικής στις μόνες κτήσεις που είχαν μείνει με τη συνθήκη του Πασσάροβιτς κάτω από την κυριαρχία της Γαληνότατης, δηλαδή στα νησιά του Ιονίου και στι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΕΧΝΗ, ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΑΦΕΙΑ: ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΕ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ
Στην ομιλία μου θα επιχειρήσω να εξετάσω εικόνες της Παναγίας που περιβάλλονται από την ιστορική αύρα είτε της εποχής κατά την οποία είχαν φιλοτεχνηθεί είτε του τόπου όπου βρίσκονται ή κάποτε βρίσκονταν. Εικόνες με άλλα λόγια συνυφασμένες με στιγμές ή πρόσωπα που έχουν αφήσει στο άπλωμα του χρόνου ισχυρό το αποτύπωμά τους στη μεγάλη ή τη μικρή ιστορία. Πέντε είναι οι εικόνες που έχουν εισέλθει στο μικροσκόπιο της έρευνάς μου: μία από αυτές σώζεται στο Λιβόρνο και οι άλλες τέσσερεις βρίσκονται στη Βενετία. Θα αρχίσω με την αναφορά στην εικό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΥΘΗΡΑ
Το κείμενο που εκδίδεται στο παρόν βιβλόπουλο συντάχθηκε, προκειμένου να περιληφθεί ως κεφάλαιο σε συλλογικό τόμο αφιερωμένο στην ιστορία των Κυθήρων. Όμως, η έκδοση, η οποία είχε προγραμματιστεί, με σκοπό να προσφέρει σε φιλομαθείς αναγνώστες τη δυνατότητα να γνωρίσουν με τη γραφίδα ειδικών ερευνητών το ιστορικό παρελθόν του νησιού, τελικά ματαιώθηκε. Έκρινα χρήσιμο να δημοσιεύσω εδώ το κείμενο, πιστεύοντας από τη μια μεριά ότι συνθετικές εργασίες με αντικείμενο την τοπική ιστορία συνιστούν εφαλτήρια για την προώθηση της έρευνας σε ζητήμα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΒΕΝΕΤΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Σύμφωνα με την επιγραφή, την οποία έχει εκδώσει ο Ιωάννης Βελούδης, ο ναός αφιερώθηκε στον Σωτήρα Χριστό και στον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο από τους Έλληνες που είχαν εγκατασταθεί στη Βενετία (τους μετοίκους), και από τους άλλους Έλληνες που κατέφταναν εκεί συνεχώς (τους αει καταίροντας Ενετίαζε των Ελλήνων). Η εκκλησία βρίσκεται στη συνοικία του Castello, στη λεγόμενη ''Πλατεία των Ελλήνων'' (Campo dei Greci), η οποία περιβάλλεται από το ''κανάλι των Ελλήνων'' (rio dei Greci), τη ''γέφυρα των Ελλήνων'' (ponte dei Greci), το ''λιθόστρωτο ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΒΕΝΕΤΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Σύμφωνα με την επιγραφή, την οποία έχει εκδώσει ο Ιωάννης Βελούδης, ο ναός αφιερώθηκε στον Σωτήρα Χριστό και στον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο από τους Έλληνες που είχαν εγκατασταθεί στη Βενετία (τους μετοίκους), και από τους άλλους Έλληνες που κατέφταναν εκεί συνεχώς (τους αει καταίροντας Ενετίαζε των Ελλήνων). Η εκκλησία βρίσκεται στη συνοικία του Castello, στη λεγόμενη ''Πλατεία των Ελλήνων'' (Campo dei Greci), η οποία περιβάλλεται από το ''κανάλι των Ελλήνων'' (rio dei Greci), τη ''γέφυρα των Ελλήνων'' (ponte dei Greci), το ''λιθόστρωτο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΝΑ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΙΝΑ ΝΟΤΑΡΑ
[...] Αν για τη ζωή και τη δράση του Λουκά Νοταρά διαθέτουμε επαρκή, αν και αποσπασματικά, στοιχεία, για τη θυγατέρα του την Άννα, η πληροφόρησή μας ήταν ως τώρα πενιχρή και συγκεχυμένη. Τραγική φυσιογνωμία της εποχής της, η Άννα Παλαιολογίνα Νοταρά έζησε στο μεταίχμιο δύο κόσμων, του βυζαντινού που είχε ήδη εκπέμψει τις τελευταίες του αναλαμπές και είχε οριστικά πια χαθεί, και του νέου ελληνικού που είχε αρχίσει να καταλαμβάνει τη θέση του στο ιστορικό στερέωμα. [...] (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΕΡΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΘ΄ ΗΜΑΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ
Η παρουσία των ιερών λειψάνων των Αγίων ανάμεσά μας δεν σημαίνει μόνο την ανάμνηση της Αναστάσεως του Χριστού μας και της ζωής του Αγίου, αλλά είναι επίσης η μαρτυρία και η εγγύηση, η εορτή της ιδικής μας αναστάσεως και συμμετοχής του όλου ανθρώπου, και της ψυχής και του σώματος, στη δόξα του Θεού. Για το λόγο αυτό κάθε αντίθετη διδασκαλία, που απορρίπτει την τιμή και το σεβασμό προς τα ιερά λείψανα, όχι μόνο δεν έχει σχέση με την πίστη και την παράδοση της εκκλησίας, αλλά είναι αίρεση, αλλότρια διδασκαλία, που κομματιάζει και καταστρέφει ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
Α’ ΙΔΡΥΣΗ, ΣΚΟΠΟΙ, ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Β’ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΦΥΤΩΡΙΟ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Γ’ ΕΡΓΑ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Δ’ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ (1211-1669)