ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ
Τα "Σημειώματα στο περιθώριο" δημοσιεύονται αρχικά στον περιοδικό τύπο, στο μεγαλύτερο μέρος τους στο περιοδικό Ο Νουμάς και, δευτερευόντως, στα περιοδικά Οι Νέοι, Καλλιτεχνία και Παντογνώστης, καλύπτοντας ένα διάστημα δεκατεσσάρων ετών (1909-1923). Στην Εισαγωγή του βιβλίου από τη Μάρα Ψάλτη προτείνεται η ανάγνωσή τους ως δυνητικών εγγραφών τριών διακριτών ημερολογίων (σύστοιχων προς την τριπλή παλαμική ποιητική), εκτιμάται το ιδιαίτερο στίγμα και η θέση τους στην εργογραφία Παλαμά και αναπτύσσονται οι εκδοτικές αρχές που ακολουθούνται με...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΓΥΦΤΟΥ
Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου, είναι ένα ποίημα μ' έμπνευση φιλοσοφική. Η σκοτεινή απαισιοδοξία της αρχής ξετυλίγεται για να καταλήξει σε μια γαλήνια αισιοδοξία. Μα η φιλοσοφία αυτή ανακατώνεται με γραφικές εικόνες της γύφτικης ζωής με ιστορικές απόψεις γεμάτες μεγαλοπρέπεια και η φιλοσοφική αφαίρεση βρίσκεται τόσο τέλεια συγχωνευμένη με συγκεκριμένες και ακριβολογημένες οπτασίες που οι στοχασμοί του σοφού θαρρείς και παίρνουν από την φαντασία του ποιητή μια μορφή, κατά έναν τρόπο, γεμάτη ευαισθησία. [(Ευγένιος Κλέμαν - γάλλος μεταφραστής του Π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΤΙΑ ΜΟΥ - ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ [...] Και ύστερα και η πρώτη μου γνωριμιά με το φεγγάρι. Στο σπίτι. Θυμούμαι την πλατιά τη χειμωνιάτικη. Στο πάτωμα μιαν απλόχωρη στρωματαριά, έτοιμη να μας δεχτή για ύπνο τα παιδάκια. Καλοκαίρι. Από το ανοιχτό παράθυρο θα χύνονταν οι μοσχοβολιές του κήπου. Δεν κρατώ στα βαθιά του νου μου τίποτε από το χάϊδεμα καμίας μοσχοβολιάς. Κρατώ από τότε μέσα μου όμοια γλυκά, μυστικά, χαϊδευτικά και απαρασάλευτα, κάτι τι εκστατικώτερο και από το πρώτο της αγάπης όνειρο το άυλα σαρκωμένο από τη Φωτεινή. Βαστώ το αγνάντεμα, μεσ' από τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
Το ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά (1859-1943) δεν έχει χάσει στις μέρες μας τη θέση που του αξίζει στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού. Ένας από τους λόγους, ασφαλώς όχι ο κυριότερος, είναι ο τεράστιος όγκος του. Η προσφορέστερη μέθοδος για την αντιμετώπιση αυτής της δυσκολίας είναι η αντιπροσωπευτική και ποιητικά αξιολογική ανθολόγηση. Το έργο του Παλαμά ευτύχησε να ανθολογηθεί από τον Γ. Κ. Κατσίμπαλη (1899-1978), τον περιβόητο «κολοσσό του Μαρουσιού», και τον Ανδρέα Καραντώνη (1910-1982). Και οι δύο ανθολόγοι έχουν ανατραφεί ποι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΑΝΑΤΟΣ ΠΑΛΙΚΑΡΙΟΥ
Ένα μεγάλο διήγημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας Εύκολο στο διάβασμα στο σπίτι και στην τάξη Με υλικό για ένα θεατρικό παιχνίδι Λεξιλόγιο στα αγγλικά, γαλλικά γερμανικά Επίπεδο 4 (1500 - 1800 λέξεις) (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Δεν έχεις Όλυμπε θεούς, μηδέ λεβέντες Όσσα, ραγιάδες έχεις μάνα γη, σκυφτούς για το χαράτσι, κούφιοι και οκνοί καταφρονάν τη θεία τραχεία σου γλώσσα, των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι... (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Σ' αγαπώ σα λεβέντικο τραγούδι της Ηπείρου! Εσύ ποτέ δε μέθυσες απ' το κρασί του ονείρου. Κι αν η Μοίρα δε μ' έρριχν στο πλευρό σου, ποιο τόποι του πολέμου σου θα 'νοιωθαν την ορμήν, Αντιόπη; Ποιο κύμα, (ω κρινοπρόσωπη με μια ψυχήν αντρίκεια), στα πόδια σου τα ξέβρασε της καρδιάς μου τα φύκια; [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Το αφιέρωμα, το βαλμένο στην αρχή, το χάραξε της πρώτης στιγμής ο ενθουσιασμός, όταν αισθάνθηκα το πρώτο σάλεμα του παιδιού μέσα στη Φαντασία μου. Από τότε πέρασαν εφτά χρόνια· το ποίημα, με τον καιρό, και στην ώρα του, γίνονταν ολοένα, όσο που γεννήθηκε, καθώς το παρουσιάζω τώρα. Όμως άλλος ο νους και άλλο το έργο. Τώρα το έργο, καθώς στέκεται στα παννιά για το ταξίδι του, μου φαίνεται σαν ξένο. Πιο πολύ με ανησυχούνε τα ψεγάδια που υποψιάζομαι πως θα κρύβη παρ' όσο με χαροποιούν τα καλά που θα μπορή να χη. Όλα τ' αδέρφια του τα μισοτέλει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Σβησμένες όλες οι φωτιές οι πλάστρες μέσ' στη Χώρα. Στην εκκλησία, στον κλίβανο, στο σπίτι, στ' αργαστήρι, παντού, στο κάστρο, στην καρδιά, τ' αποκαΐδια, οι στάχτες. Πάει κι ο ψωμάς, πάει κι ο χαλκιάς, πάει κ' η γυναίκα, πάνε τα παλληκάρια, οι λειτουργοί, και του ρυθμού οι τεχνίτες, του Λόγου και οι προφήτες. Τα χέρια είναι παράλυτα, και τα σφυριά παρμένα και δε σφυροκοπά κανείς τ' άρματα και τ' αλέτρια, κ η φούχτα κάποιου ζυμωτή λίγο σιτάρι αν κλείση, δε βρίσκει την πυρή ψυχή ψωμί για να το κάμη. Κι από κατάκρυα χόβολη μεστή η γωνι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΠΕΜΠΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
ΤΑ ΚΑΛΥΒΙΑ ΤΟΥ ΒΛΑΧΟΥ Τα καλύβια του βλάχου στο Μισόκαμπο μας καρτεράνε, σύντροφε, σαν πρώτα, πάμε να φάμε το χλωρό τυρί και να γευτούμε τη σκληρή μπομπότα. Πάμε, το γάλα να το πιούμε αγνό, κι από δροσιά κι από χαρά χορτάτοι, να νοιώσουμε ξανά μια πείνα αχόρταγη στο πλάι σου, βλαχοπούλα εσύ γιομάτη. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΕΝΑΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Το «Ίδρυμα Κωστή Παλαμά» συνεστήθη το 1960. Η ίδρυσή του κατέστη δυνατή με την εκχώρηση από τους κληρονόμους των παιδιών του Ποιητή, Ναυσικάς και Λέανδρου, των πνευματικών δικαιωμάτων, του αρχείου, της βιβλιοθήκης και των προσωπικών αντικειμένων του. Η πρωτοβουλία της ίδρυσης οφείλεται στον Γ. Κ. Κατσίμπαλη, ο οποίος υπήρξε και ο ισόβιος πρόεδρός του. Μέλη της Δ.Ε. υπήρξαν σπουδαίες φυσιογνωμίες των γραμμάτων, όπως οι: Κ. Τσάτσος, Α. Καραντώνης, Οδ. Ελύτης, Ηλ. Βενέζης, Ευ. Παπανούτσος, Ξεν. Ζολώτας, Τ. Αθανασιάδης, Απ. Σαχίνης, Γαλάτεια Σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΜΑΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΟΓΔΟΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η ΑΛΗΘΕΙΑ Η αλήθεια. Τη σπατάλεψα του λατρεμού την πλάνη, ξόανα, ριγμένα από ψηλά, μού θόλωναν τα φρένα, φως λαγαρό του διάβα σου το φως κ' εμένα κάνει, τώρα ήρθ' η ώρα, δε γνωρίζω παρά μόνο Εσένα. Στα χλωμιασμένα τ' άνθια εσύ το αχλώμιαστο βοτάνι, μαινάδα ήταν η σκέψη μου, τη στύλωσες παρθένα στη βραδιανή μου προσευχή με αυγερινό στεφάνι. Τώρα ήρθ' η ώρα, δε γνωρίζω παρά μόνο Εσένα. Μεσ' στης καρδιάς τα πιο βαθιά που ο λόγος δεν τα φτάνει, καημός ασώματου παλμού για κάποια ωραία γέννα που θα σε στήση αγνάντια μου το σώμα σου έχει υφάνει. ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΤΡΙΣΕΥΓΕΝΗ
Ο Κωστής Παλαμάς ήταν μια πολυπρισματική προσωπικότητα, που κυριάρχησε για πολλά χρόνια στο προσκήνιο, στην πρώτη γραμμή, της νεοελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής. Αυτό που δεν είναι, ωστόσο, τόσο γνωστό είναι η πλευρά του διηγηματογράφου Κωστή Παλαμά: έγραψε δεκαέξι διηγήματα σε δύο τόμους, το εκτενέστερο Θάνατος Παλληκαριού, που στην εποχή του έτυχε ένθερμης υποδοχής από το κοινό και την κριτική, και το μόνο θεατρικό έργο του, Η Τρισεύγενη. Από άποψη ποιότητας, τα διηγήματα του Παλαμά δεν υστερούν σε τίποτα από τα αριστουργηματικά του ποι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΙΣΕΥΓΕΝΗ
[...] Η συγκέντρωση του σχετικού υλικού οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι τα θεατρικά ενδιαφέροντά του ξεπερνούν τόσο σε έκταση όσο και σε βάθος αυτό που νομίζαμε ώς σήμερα "θεατρικό Παλαμά". Σε καμιά περίπτωση δεν περιορίζεται μόνο στη συγγραφή της "Τρισεύγενης" ήδη πολύ νωρίτερα υπάρχουν θεατρικά βιώματα και σκηνικές συγκινήσεις η απόρριψη και η άτυχη πορεία της "μοναχοκόρης" του ίσως έπαιξαν κάποιο ρόλο στο να μη γράψει πια άλλα θεατρικά έργα, άν και ο ίδιος σχεδίαζε ώς τα βαθιά γεράματα τη συγγραφή δραματικών έργων με αρχαία, βυζαντινή και ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ
Από μια πρώτη, σύνθετη θεώρηση, η κριτική και η ποίηση αποτελούν δυο ομόλογες λειτουργίες του πνεύματος. Παρόλη, φυσικά, την αναντίρητην αυτονομία τους υπόκεινται, ταυτόχρονα, σε αμοιβαίες εξαρτήσεις και στενούς συσχετισμούς. Πάντοτε σχεδόν η μεγάλη ποίηση (και γενικότερα κάθε μορφή υψηλής δημιουργίας) υποκρύπτει οξύτατη κριτική διάνοια, ενώ, από τη δική της πλευρά, η εμπνευσμένη κριτική προϋποθέτει, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, βαθύ και πλούσιο ποιητικό αίσθημα. Εντούτοις, στον πρακτικό απολογισμό, η δόκιμη κριτική πράξη τείνει να αποδειχθή ε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΣΑΛΕΥΤΗ ΖΩΗ
"ΠΑΤΡΙΔΕΣ": (Στο μακάριο ίσκιο του Tigran Yergate που αγάπησε τις "Πατρίδες" μου) Όπου βογγάει το πολυκάραβο λιμάνι απ' άγριο κύμ' απλώνεται δαρμέν' η χώρα, και δε θυμάται μήτε σαν ονείρου πλάνη τα πρωτινά μετάξια της τα πλουτοφόρα. Πολύκαρπα τ' αμπέλια την πλουτίζουν τώρα, το κάστρο της φορεί, παλαιικό στεφάνι, δίψα του ξένου, Φράγκου, Τούρκου, από την ώρα, που το διπλοθεμέλιωσαν οι Βενετσάνοι. Ένα βουνό αποπάνω της αγρυπνοστέκει, κι ο Παρνασσός λευκοχαράζει στον αέρα βαθιά, κι ο ρουμελιώτης ο Ζυγός παρέκει αυτού πρωτάνοιξα τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ (1920-1926)
"ΑΡΚΑΔΙ": Οι νέοι της Κρήτης και οι Αθηναίοι σύντροφοί των ετέλεσαν στο μητροπολιτικό ναό το μνημόσυνο του Μοναστηρίου που τινάχτηκε στον αέρα ολοκαύτωμα από το δαυλοφόρο χέρι του Γαβριήλ του ηγουμένου του. Μου ανοίγουν τον κρουνό της Μνήμης. Η κρητική επανάσταση του '66 την είχε μεθύσει, νόμιζες, την εθνική ψυχή, με το κρασί του ενθουσιασμού. Μια πνοή σα να κοίταζε να μας ανυψώση προς τα αιθέρια της ηρωικής χαράς. Η θυσία μας δειχνόταν πανηγύρι. Η θεά του Σολωμού με την κόψη του σπαθιού την τρομερή, αλλά και με τη δύναμη όλα γύρω της φως ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΞΑΝΑΤΟΝΙΣΜΕΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ - ΕΠΙΜΕΤΡΟ - Η ΕΛΕΝΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΒΕΡΑΡΕΝ
Του βιβλίου τούτου σκοπός δεν είναι να δώση κάποια εικόνα, έστω και ατελή, του δρόμου που είχε πάρει, που πέρνει, και που πάει να πάρη, γενικώτατα κοιταζόμενη, ή σε ωρισμένα πρόσωπα καθώς δείχνεται, η γαλλική ποίηση. Σε άλλων εργασίες μεταξύ μας ή και προσπάθειες ανάλογες, καλύτερα ο σκοπός αυτός αισθητός οπωσδήποτε κατασταίνεται. Το βιβλίο τούτο πολύ περισσότερο θυμίζει, και σκόρπια και ασυγύριστα, κάποιους μου αγαπημένους που είχα μαζί τους περάσει, σε ορισμένες ώρες μιας απόμερης ζωής, διαβατικά κατανυκτικές στιγμές. Το διάβασμα λίγων σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΟΥ
1. ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΜΟΥ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ LEGRAND Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΜΟΥ "ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΜΟΥ" ΤΑ ΔΩΡΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΤΟ ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ Η ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ ΤΑ ΝΙΑΤΑ ΤΗΣ ΓΙΑΓΙΑΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΝΙΑΤΑ Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΣ Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΚΟΡΗΣ Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ Τ' ΑΙ ΓΙΑΝΝΙΟΥ ΜΗΝΕΣ ΓΕΩΡΓΙΩ ΔΡΟΣΙΝΗ ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ 'Σ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ "ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ" ΕΙΣ ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΛΕΙΣΟΒΑΣ Τ' ΟΛΟΧΡΥΣΟ ΠΟΤΑΜΙ Η ΚΑΛΥΒΑ Η ΦΤΩΧΕΙΑ ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ Ο ΜΑΙΣ ΤΟΥ ΨΑΡΑ Η ΛΙΜΝΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ "ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ" ΕΚΕΙΝΟΣ ΠΟΥ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΗΛΙΟΓΕΝΝΗΤΗΣ ΝΑΜΟΥΝ Τ' ΑΓΙΟΚΛΗΜΑ Ο ΜΑΥΡ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΦΛΟΓΕΡΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ - ΟΙ ΚΑΗΜΟΙ ΤΗΣ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ
Σβυσμένες όλες οι φωτιές οι πλάστρες μέσ' στη Χώρα. Στην εκκλησιά, στον κλίβανο, στο σπίτι, στ' αργαστήρι, παντού, στο κάστρο, στην καρδιά, τ' αποκαΐδια, οι στάχτες. Πάει κι ο ψωμάς, πάει κι ο χαλκιάς, πάει κ' η γυναίκα, πάνε τα παλληκάρια, οι λειτουργοί, και του ρυθμού οι τεχνίτες, του Λόγου και οι προφήτες. Τα χέρια είναι παράλυτα, και τα σφυριά παρμένα και δε σφυροκοπά κανείς τ' άρματα και τ' αλέτρια, κ' η φούχτα κάποιον ζυμωτή λίγο σιτάρι αν κλείση, δε βρίσκει την πυρή ψυχή ψωμί για να το κάμη. Κι από κατάκρυο χόβολη μεστή η γωνιά, κι ...
Διαβάστε περισσότερα...