ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ ΚΩΣΤΗΣ

ΠΕΡΙ ΜΝΗΜΗΣ
Καθένας μας έχει την υποψία: μήπως μέσα μας υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούμε να ανακαλέσουμε; Μήπως ο ίδιος ο εαυτός μας κρύβεται στα βιώματά του και αδυνατεί να αναδυθεί ατόφιος και ακέραιος; Το παρόν δεν είναι αθώο. Ενίοτε αφήνει την εντύπωση πολύπειρου νοσοκόμου ο οποίος μας απομονώνει από καθετί επικίνδυνο, μας παρέχει κατευναστικά, ορθώνει προστατευτικά χωρίσματα. Αρκεί όμως μια αιφνίδια συγκίνηση για να παραδοθούμε στο βάθος του χρόνου μας, δραπετεύοντας από την περιφρουρημένη παροντικότητα. Η θυμική μνήμη είναι κάτι βαθύτερο από ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΙΑΜΑΙΑ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΘΑΛΗ
Πάρε την ολόσωμη φωτογραφία ενός ανθρώπου και με τον αντίχειρα - αν έχεις - άρχιζε να καλύπτεις κάποια τμήματα του κορμιού σου. Τα πόδια; Ο άνθρωπος εξακολουθεί να σου μιλάει. Τα χέρια; Τίποτα δεν αλλάζει. Την κοιλιά, το στέρνο, όλο το κορμί κάτω από το πηγούνι; Ό,τι κρύβεις μολονότι συμπληρώνει αυτό που απομένει, δεν έχει καμιά ισοδυναμία μαζί του. Μόνο αν με μια κίνηση ανεξήγητης βίας καλύψεις το πρόσωπο, ο άνθρωπος αφανίζεται. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ
«Ο Παπαδιαμάντης δεν έγραψε για ν' αποδείξει κάτι, αλλά για να υπηρετήσει το κοινό ελληνικό αίσθημα, τον παράξενο τρόπο των Ελλήνων, αυτόν τον τρόπο που σήμερα πολεμάμε με όλες μας τις δυνάμεις, μπλεγμένοι στην άρνηση της ζωής και στην αισθητικοποίηση του θανάτου. Ο άνθρωπος αυτός δέχτηκε να σηκώσει ένα βάρος χωρίς να κερδίσει τίποτα, και η φήμη που του παραχωρούμε σήμερα περισσότερο δείχνει τι προσπαθούμε να κερδίσουμε εμείς χωρίς κανέναν απολύτως κόπο, όλοι εμείς που δεν δεχόμαστε ότι υπάρχει κάποιο σημάδι ή κάποιο νήμα που μας οδηγεί σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟΣ - Ο ΦΙΛΙΚΟΣ
Σε αντίθεση με την Επανάσταση που εξ υπαρχής βρήκε πρόθυμους ιστορικούς και απομνημονευματογράφους -ντόπιους και ξένους-, η Φιλική στερήθηκε αυτή την έννοια. Αλλά το ζεύγος Ξάνθου - Αναγνωστοπούλου, με την απερίγραπτη εχθρότητά τους, αποτέλεσε την αφορμή για να γραφτεί -μέσες άκρες έστω- η ιστορία του συνωμοτικού «σωματείου» και να καταγραφεί ο βίος και η πολιτεία των Φιλικών. Αν δεν είχε τραυματιστεί το γόητρό του, πιθανότατα ο Ξάνθος θα παρέμενε άφωνος όπως και τόσοι άλλοι και η Φιλική θα είχε στερηθεί τον ιστορικό της. (Από την παρουσί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΜΕΘΗΣ
Αυτό είναι το σκάνδαλο για το οποίο ο πολιτισμός δεν μπορεί να κάνει καμιά σωτήρια σκέψη. Το μόνο που γνωρίζει είναι να μη δείχνει το δρόμο, αλλά την απατηλή παράκαμψη, να μην προσφέρει τον ύπνο, αλλά το κρεβάτι, να δίνει βιβλία, όχι την αλήθεια. Ολόκληρος συγκροτεί ένα ζωτικό και μείζον ψεύδος. Και ο ανά τους αιώνας ταξιδιώτης δε βρίσκει πού να ξεκουράσει τον ίσκιο του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ
Κανείς δεν μπορεί να ζει υπό το κράτος του «ανιχνευτού αληθείας» ή μιας χρόνιας -ανά επταήμερο- ανάκρισης για τα κοινά. Εντούτοις η βιοποριστική συνεργασία με τη εφημερίδα είναι αμείλικτη. Η κοπάνα δεν συγχωρείται οι λόγοι «πνευματικής υγείας» δεν γίνονται δεκτοί ούτε γι’ αστείο. Η κρίση είναι βέβαια κατά κανόνα τεμπέλικη, βραδύνους, απρόθυμη - πλην όμως η αντεπιστέλλουσα υποχρέωση να φθέγγεσαι για τα κοινά αποβαίνει με τα χρόνια ρητορικό κουσούρι. Σκοπίμως επιχειρήσαμε μια εκλογή από τα άρθρα που γράψαμε την τελευταία δεκαετία - του ποδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΩΝΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΘΝΕΩΤΕΣ
Παντού νεκροί και πτώματα. Όλες τις ώρες και όλες τις μέρες. Βρέφη και διαλυμένα γερόντια, έφηβοι και ανέγγιχτες θυγατέρες πέφτουν ξέπνοοι σαν να κατρακυλούν από τον ουρανό. Τους σηκώνουν άρον άρον και τους τραβούν στα νεκροτομεία, τους βάζουν στα άθλια συρτάρια του ψυκτικού νεκροθαλάμου, για να τους φυτέψουν την άλλη μέρα στη νεκρούπολη της ενορίας τους. Μελλοντικός νεκρός ο καθένας μας, κυκλοφορεί ανάμεσα σε τωρινούς και αβοήθητους νεκρούς. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑΣ
Η κατάρρευση άρχισε ύπουλα, σαν όλες τις ψυχικές ασθένειες, και μάλιστα σε μια εποχή που ένιωθα σιδερένιος και χωρίς εκκρεμότητες. Καθόμουνα με κάποιον φίλο σε ένα πολυσύχναστο καφενείο του κέντρου και γλωσσοκοπανάγαμε, όπως κάνουν όλοι όσοι, πίνοντας καφέδες και χαζεύοντας τους περαστικούς, κλέβουν μερικές ώρες από το Θεό, όταν ξαφνικά μου ήρθε λες ο ουρανός σφοντύλι. Το φως χαμήλωσε σαν να έγινε μερική έκλειψη και τα πράγματα ένα γύρο υπέστησαν μια ισχυρή καθίζηση. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΑΠΑΚΙΑ
Τα καπάκια, οι μυστικές συμφωνίες των οπλαρχηγών της Ρούμελης με τους Τούρκους, θεωρούνταν γενικά εθνοφελή στρατηγήματα. Όποιος έβαζε καπάκι ή ψευτο-κάπακο επέβαλε ανακωχή, έσωζε πληθυσμούς από τη σφαγή και τη λεηλασία και συνάμα κέρδιζε πολύτιμο χρόνο. Σε παρόμοιες συμφωνίες κατέφυγαν ο Βαρνακιώτης, ο Ίσκος, ο Γώγος Μπακόλας, ο Ράγκος, ο Βαλτινός, ο Στορνάρης, ο Σαφάκας, ο Καραϊσκάκης και βέβαια ο Ανδρούτσος. Ήταν δηλαδή μια χερσοελλαδίτικη τακτική - γνωστή σε όλους και αποδεκτή. Ωστόσο, η έλευση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και η δυναμικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ
Σε ηλικία των 74 ετών, το 1854 δηλαδή, ο κοτζαμπάσης της Γορτυνίας Κανέλλος Δεληγιάννης συγγράφει για το '21 μια τρίτομη Ιστορία του απελευθερωτικού πολέμου με έναν και μόνο σκοπό: να αποκαταστήσει την τιμή της οικογένειάς του. Στα 13 τετράδια του χειρογράφου ο πάλαι ποτέ προύχων των Λαγκαδίων υπερασπίζεται λυσσωδώς την οικογένειά του και την τάξη του. Το μένος, η οργή, τα κακοφορμισμένα αισθήματα δεν αφορούν βέβαια την Τουρκιά. Όλο το πάθος στρέφεται κατά ομοφύλων και ομοθρήσκων - κυρίως δε κατά του Κολοκοτρώνη. Ανιστορεί, συχνά με ζηλευ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Για τον Κωστή Παπαγιώργη τα βιβλία υπήρξαν ο πιο ζωτικός κι ακατάλυτος δεσμός του με τον κόσμο. Η ανακάλυψή τους, στην όψιμη εφηβεία του, έλαβε διαστάσεις αποκάλυψης. Ο έφηβος που βασανιζόταν απ' το αίσθημα ότι είναι "υπεράριθμος", "καρέκλα με τρία πόδια", "ελαττωματικό ανταλλακτικό" ή "παιδί του Καιάδα" συνειδητοποίησε ότι δεν είναι μόνος, ότι μπορούσε να περιέχεται ολόκληρος στη γραφή ενός άλλου. Παράλληλα με τα καθαυτό δοκίμιά του, και με το στοχαστικό, βιωματικό και παιγνιώδες ύφος του, ο Κωστής Παπαγιώργης επισκόπησε για τέσσερις σχε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑΣ
Σε αντίθεση με την αγάπη, πού μοιάζει υπεράνθρωπη αρετή, η συμπάθεια ταιριάζει απολύτως στην ανθρώπινη φύση. Κινούμενο σε μια κλίμακα όπου η θυσία είναι το ένα άκρο και η εκδίκηση το άλλο, κάθε αίσθημα συμπάθειας καλλιεργεί αυθορμήτως τη συνύπαρξη και την ομοίωση ή τη διαφορά με τους άλλους. Ο συνάνθρωπος είναι η χαρά και η λύπη του ανθρώπου. Δεν διαψεύδει συνεπώς τον τίτλο αυτό το βιβλίο, παρουσιάζοντας μιαν εκλεκτή σειρά αρνητικών παθών, φόνων, εκδικήσεων αλλά και ολόψυχων αφοσιώσεων ως μυστικά της συμπάθειας. (Από την παρουσίαση στο οπι...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΑΥΤΟΣ
"Ουσιαστικά δεν έχουμε καμιά δυνατότητα να αλλάξουμε στο παραμικρό το σώμα μας. Το αποδεχόμαστε όπως είναι, όσο κι αν οι εγχειρήσεις, οι παρεμβάσεις των αισθητικών, οι ατυχίες της ζωής ενδέχεται να αφήσουν ανεξάλειπτα ίχνη. Ισχύει, με άλλα λόγια, ένα αόρατο συμβόλαιο ανάμεσα στη συνείδησή μας και τη σαρκική ύπαρξη που αποδεικνύεται μοίρα, ιδιωτικό πεπρωμένο και γρίφος αμετάθετος. Άλλωστε πρόκειται για ένα περικαλλές συγκρότημα που ταχέως μπολιάζει τον ψυχισμό, συνταυτίζεται μαζί του καταλήγοντας άθροισμα άνευ προσθέσεως. Πάσα ψυχική κατάστ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΑΛΕΠΟΥ - ΟΙ ΞΥΛΟΔΑΡΜΟΙ
Στους ξυλοδαρμούς ο αντίπαλος είναι πριν απ' όλα ένας παλιός γνώριμος. Όλα πάνω του θυμίζουν κάτι από το παρελθόν. Οι σπασμωδικές κινήσεις, ο θυμός που συνδαυλίζεται και κορώνει, το στόμα που χαλάει και ασχημονεί, η μανία της επίθεσης που καμιά φορά ολοκληρώνεται σε ανθρωποκτονία είναι πράγματα που ο καθένας, ακόμα κι αν έχει αγιάσει, τα βρίσκει καταχωνιασμένα στην καρδιά του. Συνεπώς ένα γραφτό αφιερωμένο στους "Ξυλοδαρμούς" το μόνο που φιλοδοξεί είναι να συνεχίσει κάποιες σκέψεις για τις ανθρώπινες σχέσεις. Τίποτα περισσότερο. (Από την ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΜΕΡΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΟΠΑΛΗ
Περιγράφοντας τη βαθύτερη «υγεία» του ερωτικού συναισθήματος, δηλαδή τη θορυβώδη παθολογία του, αυτό το βιβλίο προσηλώνεται στα συμπτώματα της ζηλοτυπίας, θέλοντας να είναι εύληπτο εγκόλπιο ερωτικών τραυμάτων και μυκτηρισμών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΑΔΙΑ - ΞΥΔΙΑ
Στην τρέχουσα ή στην όποια άλλη ομιλία, η μεταφορά είναι τετριμμένο σχήμα. Στην πιο κοινή συνεννόηση, χωρίς μάλιστα να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή, ακούμε να αποκαλούν έναν άνθρωπο «φίδι», «αλεπού», ή «λαπά», να φοβούνται μήπως ο ουρανός αρχίσει να ρίχνει «καρεκλοπόδαρα» ή μήπως συμβεί κανένα «μποτιλιάρισμα» στους δρόμους, να μιλούν για κάποια γυναίκα που έβαλε τα δύο πόδια του άντρα της «σ' ένα παπούτσι», να απειλούν ότι θα «κόψουν το βήχα» ή ότι θα «αστράψουν» έναν «φούσκο» στο πρόσωπο κάποιου ενοχλητικού. Τι το παράταιρο; Ακροατής ή ομι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΕΙΑ ΣΟΥ, ΑΣΗΜΑΚΗ
Ο Βακαλόπουλος έπαιζε πολύ με τη βαθύτητα της παιδικής ηλικίας, το πλέον άφθαρτο μέρος του εαυτού του. Φυσικά δεν είχε πάνω του τίποτα το παιδικό, απεναντίας μάλιστα συχνά όμως έδινε την εντύπωση ότι δε ζούσε στην επιφάνεια του εαυτού του - ήταν βυθισμένος. Το «καλύτερο» από το οποίο διαρκών προερχόταν ήταν αυτή η ιδιωτική κρύπτη του οικογενειακού χρόνου, που απαιτούσε παρατεταμένες ακινησίες, «βαριά» τσιγάρα σαν διαβατήρια άδεια προς το μύχιο, απόλυτη αυτοσυγκέντρωση σε ένα φίλτρο ζωής όπου αφουγκραζόταν τους ψίθυρους του αίματος. Εκεί π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΑ
«Κανείς δεν μπορεί να ζει υπό το κράτος του «ανιχνευτού αληθείας» ή μιας χρόνιας -ανά επταήμερο- ανάκρισης για τα κοινά. Εντούτοις η βιοποριστική συνεργασία με την εφημερίδα είναι αμείλικτη. Η κοπάνα δεν συγχωρείται οι λόγοι «πνευματικής υγείας» δεν γίνονται δεκτοί ούτε γι' αστείο. Η κρίση είναι βέβαια κατά κανόνα τεμπέλικη, βραδύνους, απρόθυμη - πλην όμως η αντεπιστέλλουσα υποχρέωση να φθέγγεσαι για τα κοινά αποβαίνει με τα χρόνια ρητορικό κουσούρι». Αυτά σημείωνε ο Κωστής Παπαγιώργης στο οπισθόφυλλο του "Κέντρου Δηλητηριάσεων", αποτυπών...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΓΕΛΑΣΤΑ ΖΩΑ
«Χαμογελάστε παρακαλώ!» συνιστούσε ο παλιός φωτογράφος με τα μαύρα επιμανίκια σε οικογένειες, φαντάρους, νιόπαντρους και τυχάρπαστους μορφονιούς που ήθελαν να δουν τη φάτσα τους απέναντι, τυπωμένη στο χαρτί. Το γέλιο είναι τζάμπα, δεν στοιχίζει τίποτα, όταν μάλιστα παραμένει άφωνο, είναι απλό τρυκ των χειλιών. Τόσο εύκολα χαρίζεται, όπως τα μάτια που σκαρδαμύσσουν ή το βηχάκι που έρχεται και φεύγει ασυνόδευτο. Ουδείς φωτογράφος βέβαια ή πορτραιτίστας θα είχε την ιδέα να παραλλάξει την παράκλησή του επί τα χείρω δεν θα μπορούσε να πει «Βάλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Αφιερωμένο στην ηθικο-πολιτική συγκρότηση του πλατωνικού έργου, αυτό το πρωτόλειο κείμενο του Κωστή Παπαγιώργη δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε δύο συνέχειες στο περιοδικό "Χώρα" (1978-79) και κυκλοφόρησε σε βιβλίο από τις εκδόσεις Νεφέλη (1980). Το 1988 επανεκδόθηκε από τον Εξάντα και τώρα κυκλοφορεί σε αυτούσια και οριστική μορφή με μόνη προσθήκη στον τίτλο: ΣΩΚΡΑΤΗΣ - Ο νομοθέτης που αυτοκτονεί. Με τον ΣΩΚΡΑΤΗ -τελευταίο και ουσιαστικά πρώτο βιβλίο της σειράς- κλείνει ένας κύκλος ηθικών ζητημάτων (μέθη, βιβλιοκλοπές, ζηλοτυπία, μισανθρωπί...
Διαβάστε περισσότερα...