ΣΟΛΩΜΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ

RIME IMPROVVISATE (1822)
«Ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1798, ένα μόλις έτος μετά την προσάρτηση των Επτανήσων στη Γαλλία. Ωστόσο, παρότι το νησί δεν αποτελούσε πλέον βενετική κτήση (1386-1797), παρέμεινε ομιλούμενη η ιταλική γλώσσα και δέσποζε ο ιταλικός πολιτισμός. Ούτε η γαλλική κατοχή (1797-1799 / 1807-1814) ούτε η αγγλική που ακολούθησε (1814-1863) μείωσαν τις στενές σχέσεις των Ιονίων νησιών με την προς δυσμάς χερσόνησο που εξακολουθούσε να τα αγκαλιάζει. Εξάλλου, πολλοί ιταλοί λόγιοι, εξόριστοι και κατατρεγμένοι από τους α...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ
Στα 1833-1834 ΓΡΑΦΕΤΑΙ ο «Κρητικός», σε ομοιοκατάληκτα δίστιχα, κατά την παράδοση του "Ερωτοκρίτου". Ο Σολωμός είχε παρακολουθήσει την εξέλιξη της Επανάστασης στη Μεγαλόνησο. Το καλοκαίρι του 1823 οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να καταστείλουν την εξέγερση, προχώρησαν από την Αγία Βαρβάρα στη Μεσαρά και χτύπησαν ανεπιτυχώς το λεγόμενο «Σπήλαιο του Λαβυρίνθου», όπου είχε καταφύγει πλήθος Χριστιανών. Τον Μάρτιο του επομένου έτους εισέβαλαν και στα Σφακιά. Οι Κρητικοί, κυρίως άμαχοι, αλλά και αγωνιστές, άρχισαν να φεύγουν από τη δυτική Κρήτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Τα βιβλία της σειράς «Κλασική Νεοελληνική Λογοτεχνία» ξεχωρίζουν γιατί, εκτός από τα βασικά έργα που περιλαμβάνουν, εμπεριέχουν και χρήσιμα στοιχεία, κυρίως για τους νέους αναγνώστες, που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του έργου του συγγραφέα, αλλά και της εποχής που ο ίδιος έζησε. Τα στοιχεία αυτά είναι: -εισαγωγικό σημείωμα -βιογραφικό του συγγραφέα -ιστορικό χρονολόγιο -κριτική για το έργο -βιβλιογραφία -φωτογραφικό υλικό -γλωσσάρι (όπου είναι απαραίτητο) κ.ά. Διονύσιος Σολωμός, Ποιήματα και Πεζά: Ο εθνικός ποιητής, Διονύσιος Σολωμός...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ
«ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» (διαφορετικοί τίτλοι «Μισολόγγι» και «Χρέος») αρχίζουν να γράφονται μετά την έξοδο του Μεσολογγιού (1826). Το λεγόμενο από τον καιρό του Πολυλά «Α' σχεδίασμα» έχει αναμφισβήτητα συλληφθεί σαν ένα σύντομο λυρικό ποίημα σε οκτάστιχες στροφές εξασυλλάβων με αμφιβραχικό ρυθμό. Ότι το σχεδίασμα αυτό γραφόταν ειδικά για να ενταχθεί στη «Γυναίκα της Ζάκυθος» και ότι πρέπει να εκδίδεται μαζί μ' αυτήν, δεν φαίνεται σωστό. [...] Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» με αρχικό τίτλο «Μεσολόγγι» ή «Ποίημα του Καθήκοντος», γράφονταν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε Της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι, Σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε Τ' ουρανού σε κανένα από τα μέρη Και από κει κινημένο αργοφυσούσε Τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ' αέρι, Που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα: Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ
[...] Όλο το έργο είναι παρουσιασμένο σαν αφήγηση από τον Διονύσιο τον ιερομόναχο σε πρώτο πρόσωπο και σε χαρακτήρα βιβλικό και προφητικό. Χαρακτηριστικό είναι πως ο ιερομόναχος είναι πάντοτε παρών στις σκηνές που περιγράφει. Ακόμα και σε σκηνές, όπως στο επεισόδιο με τις Μεσολογγίτισσες (4ο κεφ.), όπου δε φανερώνεται από την αρχή, παρουσιάζεται άξαφνα στο τέλος σα να ήταν παρών σε όλη τη σκηνή, έστω και αμέτοχος και αθέατος (4.35 Και σε λίγο έγινε μεγάλη σιωπή και άκουσα... Και έφυγα από την πέτρα του σκανδάλου εγώ Διονύσιος Ιερομόναχος)....
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ (ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Όλο το ποίημα ας εκφράσει το νόημα σαν ένας κόσμος καθ' εαυτόν, μαθηματικά διαβαθμισμένος, πλούσιος και βαθύς. Μόνο σ' αυτή τη γραμμή επιτρέπεται, με τα διαδοχικά ευρήματα, να προκαλέσει κανείς τις πιο μεγάλες και τρομερές εντυπώσεις. Αυτό δεν έγινε ποτέ ικανοποιητικά. Όσοι δοκίμασαν να το κάμουν αυτό σκόπιμα (όπως ο Ευριπίδης και οι περισσότεροι από τους νεώτερους που είναι παιδιά του) το έκαμαν έξω από την ιδέα, πράγμα που στενοχωρεί όποιον σκέπτεται. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΛΑΜΠΡΟΣ
Η σύνθεση του "Λάμπρου" αρχίζει στα 1823 ή 1824 και συνεχίζεται ως το 1826 και αργότερα. Σε επιστολή της 8ης Ιουνίου 1825 προς τον Στράνη ο Σολωμός γράφει: "Ho compita nella mia mente la favola delle ottave. Saranno Quattro canti; ho bisogno di meditare profondamente la distribuzione di tutto il poema al quale mi sento particolarmente affezionato". ("Έχω συνθεμένη στη σκέψη μου την πλοκή για τα οκτάστιχα. Θα είναι τέσσερα άσματα είναι ανάγκη να σκεφθώ βαθιά τη διάρθρωση του ποιήματος, που το αγαπώ ιδιαίτερα"). Στίχοι του "Ύμνου" και της "...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΟΡΦΥΡΑΣ
Το ποίημα "ΠΟΡΦΥΡΑΣ" αρχίζει να απασχολεί τον Σολωμό πιθανότατα αμέσως μετά το σχετικό περιστατικό (19.7.1847). Την ημέρα εκείνη, γύρω στις 7 μ.μ., ένας πόρφυρας (έτσι έλεγαν στην Κέρκυρα τον καρχαρία) κατασπάραξε κοντά στον μώλο της Μαντρακίνας κάποιον Άγγλο στρατιώτη που κολυμπούσε. Η "Εφημερίς των Ιονίων Νήσων" της 24ης Ιουλίου γράφει: "Θαλάσσιον τέρας γιγαντιαίου μεγέθους ώρμησεν αιφνιδίως κατά στρατιώτου του 36ου τάγματος, όστις εκολύμβα μετά τινων άλλων συντρόφων του... Αφού ήρπασεν την βοράν του με τους οδόντας, ο καρχαρίας εβυθίσθ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΘΟΣ
Η Γυναίκα της Ζάκυθος είναι ένα ιδιαίτερα οξύ σατιρικό κείμενο γραμμένο σε ρυθμικό πεζό λόγο. Η ωμή και τρομαχτικά ρεαλιστική καταγραφή των απεχθών πράξεων της ανώνυμης πλούσιας ζακυνθινής Γυναίκας γίνεται σε πρώτο πρόσωπο από τον όχι τυχαία συνονόματο του ποιητή Ιερομόναχο Διονύσιο. Η αγιότητα του αφηγητή Ιερομόναχου δικαιολογεί άμεσα το ρόλο του επίγειου κριτή, που τον αναλαμβάνει αυτοδικαίως, καθώς και τις υπερφυσικές, σχεδόν θεϊκές, ικανότητές του: είναι οραματιστής και προφήτης, παντογνώστης και πανταχού παρών. (Απόσπασμα από την εισα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ ΑΠΑΝΤΑ
Καμμία γλωσσική προτίμησις, καμμία πατριδολατρεία, καμμία εκκεντρικότης δεν θα ηδύναντο να δώσουν εις τον Διονύσιον Σολωμόν το μέγα όνομα, το οποίον κατέκτησεν, αν η φύσις του δεν ήτο καθαρώς λυρική. Τούτο νομίζω ότι έχει ιδιάζουσαν σημασίαν. Ο νεοελληνικός λόγος είχε γνωρίσει ποιητάς και προ του Σολωμού, και ο δημώδης και ο έντεχνος. Και εις το δημοτικό τραγούδι πολλάκις ακόμη ημπορούμεν ν' αναπαύσωμεν τας λυρικάς μας ζητήσεις, καθώς δυνάμεθα και εις ωρισμένα από τα τραγούδια τα ανακρεόντεια του Χριστοπούλου, τα ερωτικά του Βιλλαρά, τα πα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΣ : ΑΠΑΝΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στον πρώτον αυτόν τόμο των "Απάντων" δημοσιεύονται όλα τα ελληνικά ποιήματα, δηλαδή: α) Όσα δημοσίεψε ο Πολυλάς στην πρώτη έκδοση των "Ευρισκομένων" (Κέρκυρα 1859) - μαζί με τα Προλεγόμενα (κείμενο κλασσικό πια και αναπόσπαστο από το σολωμικό έργο) και όλες χωρίς εξαίρεση τις Σημειώσεις του Πολυλά (είτε μέσα σε εισαγωγικά κάτω από το κείμενο, είτε στο τέλος μαζί με τις υπόλοιπες σημειώσεις). β) Όσα από τότε έγιναν γνωστά και δημοσιεύτηκαν σποραδικά σε περιοδικά και εφημερίδες, και όσα συμπεριέλαβε στη έκδοσή του ο Σπ. Δεβιάζης (Άπαντα Διον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ
Ο Διονύσιος Σολωμός (1798-1857) είναι ο πρώτος ποιητής της σύγχρονης Ελλάδας που έδειξε τις ικανότητες της Δημοτικής (ομιλούμενης) γλώσσας και ελευθέρωσε την ελληνική ποίηση από τη μονοτονία του δεκαπεντασυλλάβου. Άνθρωπος ιδιαίτερα καλλιεργημένος και βαθιά εμποτισμένος από τις θεωρίες του γερμανικού ιδεαλισμού για τη δραματική μορφή, έδωσε διέξοδο στη λυρική του φαντασία αγγίζοντας θέματα που κλείνονται από τον ορίζοντα της σύγκρουσης αυτή αρχίζει από την εσωτερική σύγκρουση ενός ανθρώπου και καταλήγει, θαρρείς με ομόκεντρους κύκλους, στ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΥ Δ. ΑΠΑΝΤΑ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Οι πρόγονοι του Σολωμού είχαν τις ρίζες τους στην Κρήτη. Ήσαν τιμαριούχοι. Αλλά μερικά χρόνια μετά την ολοκληρωτική κατάκτηση του νησιού από τους Τούρκους, η οικογένεια Σολωμού εγκαταλείπει τα κρητικά χώματα και περνάει στο Μωριά. Το όνομα δε του Σολωμού συναντάται για πρώτη φορά σε διάταγμα του Δόγη της Βενετίας, το 1697, που αναφέρει την αναχώρηση του Ιωάννη Αρσενίου Σολωμού οικογενειακώς από την Κρήτη. Σε συνέχεια εγκαταλείπει και το Μωριά και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Σε μας η οικογένεια είναι γνωστή με τον τίτλο ευγενείας των κόντηδων...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΓΚΩΜΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΥΓΟ ΦΟΣΚΟΛΟ
Η Ακαδημία Αθηνών μου έκαμε την τιμή να αναθέσει σ' εμένα την εκφώνηση του Πανηγυρικού Λόγου (στις 12 Δεκεμβρίου) για τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων από τη γέννηση στη Ζάκυνθο (στις 26 Ιανουαρίου 1778) του Έλληνα ποιητή Νικολάου Ούγου Φόσκολου. Ο Φόσκολος υπήρξε κατά γενική παραδοχή και καθιέρωση ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές του δέκατου ενάτου αιώνα, δίπλα στον Λεοπάρντι, στον Μπάιρον, στον Πόε, στον Ουγκό. Πασίγνωστο είναι ότι έγραψε τα ποιήματά του στην ιταλική γλώσσα. Και, όπως είχε χαρακτηρίσει ο αείμνηστος Μαρίνος Σιγούρος, "...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ
Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού γράφτηκε σε διάστημα μερικών εβδομάδων, τον Μάιο του 1823, από τον εικοσιπεντάχρονο τότε Σολωμό, που επηρεασμένος από τα δεινά των Ελλήνων υμνεί την Ελευθερία, το μεγάλο όνειρο του επί αιώνες υπόδουλου ελληνικού λαού. Ταυτίζει την ίδια τη μορφή της Ελευθερίας με αυτήν της Ελλάδος. Ο Ύμνος αποτελείται από 158 στροφές που από το 1823 ως το 1825 κυκλοφορούσε σε μορφή χειρογράφων από γνωστό σε γνωστό. Για πρώτη φορά εκδόθηκε το 1825, μετά από μεσολάβηση του Αδαμάντιου Κοραή, από τον φιλέλληνα Κλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στον δεύτερο αυτόν τόμο χρησιμοποιήθηκαν τα χειρόγραφα του Σολωμού σε πολύ μεγαλύτερη έκταση απ' ό,τι στον πρώτο. Μελετήθηκαν και οι τρεις συλλογές που συγκεντρώνουν σολωμικά χειρόγραφα (αυτόγραφα και αντίγραφα), της Ακαδημίας Αθηνών, της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Τεκτονικής Στοάς Ζακύνθου, και κατορθώθηκε έτσι ν' αποκατασταθή το κείμενο φιλολογικά κι' ακόμα να δημοσιευτούν αρκετά κείμενα που είχαν μείνει ως τώρα ανέκδοτα. [...] (Από τον πρόλογο του Λίνου Πολίτη)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ
Έπειτα από το βιβλίο "Διονυσίου Σολωμού Ποιήματα και Πεζά", με επιμέλεια και εισαγωγές του Στυλιανού Αλεξίου (1994), η "Στιγμή" παρουσιάζει τώρα μια νέα ομότιτλη εύχρηστη έκδοση, φροντισμένη από τον ίδιον, με προσθήκες πολλών κειμένων, αποσπασμάτων και μεμονωμένων στίχων, καθώς και των "Στοχασμών" βάσει της σχετικής εργασίας των M. Peri, Στ. Αλεξίου, Κ. Ανδρουλιδάκη. Η εισαγωγή του τόμου είναι ενιαία και συντομότερη. Νέα στοιχεία μας δείχνουν ότι τελικά η σολωμική ποιητική δεν ήταν το "ρομαντικό απόσπασμα", ούτε η "κυλιόμενη γραφή", αλλά ρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ
Ο Δάντης, ο Πετράρχης και ο Φόσκολος συγγενεύουν εκλεκτικά στο ιταλόγλωσσο έργο του Σολωμού με καίριες απηχήσεις του Ομήρου, του Σαίξπηρ και του Σίλλερ. Τερτσίνες, σονέτα, οκτάβες και ωδές, ποιήματα σοβαρά και σατιρικά, τελειωμένα ή σωσμένα σε κατάσταση σχεδιάσματος, ποιήματα ερωτικά, επικαιρικά και ευκαιριακά, συνθέσεις θρησκευτικής πνοής και βαθυστόχαστα δοκίμια απαρτίζουν το σώμα μιας σπουδαίας δημιουργίας, που ξεκίνησε να στήνεται από τα νεανικά χρόνια του ποιητή στην Ιταλία, συνεχίστηκε με την επάνοδό του στη Ζάκυνθο και έφτασε στο κο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Με τον τόμο της Αλληλογραφίας ολοκληρώνεται η τρίτομη χρηστική έκδοση των Απάντων του Σολωμού από την Εκδοτική Εταιρεία Ίκαρος σύμφωνα με το σχέδιο που είχε καταρτίσει και προτείνει από πολύ παλιά ο Λίνος Πολίτης. Στο τέλος του προλογικού σημειώματος του πρώτου τόμου, σ. 7, ήδη από τον Ιανουάριο του 1948, είχε προδηλωσει το σχέδιο αυτό: "Στον τρίτο τόμο θα εκδοθούν, για πρώτη φορά συγκεντρωμένες σε τόμο και κατά το μεγαλύτερο μέρος ανέκδοτες, οι επιστολές του Σολωμού: το πρωτότυπο ιταλικό κείμενο, μετάφραση και σημειώσεις ερμηνευτικές." [....
Διαβάστε περισσότερα...