ΤΑΜΠΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ

ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ
Πόσο συνειδητοποιούμε τον μοναδικό πλούτο μας; Ο καθένας είναι κάτοχος ενός δείγματος του πολυπλοκότερου φυσικού αντικειμένου, του πιο εντυπωσιακού προϊόντος της Εξέλιξης - του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η κατανόησή του θα οδηγήσει και στην απομίμησή του - με φανταστικές προεκτάσεις στην όποια εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Όμως μόνον πολύ πρόσφατα, και μόνο μέσω εντυπωσιακής νέας τεχνολογίας, αρχίσαμε να ψηλαφούμε κάποιους ουσιαστικούς -και με αλλεπάλληλες εκπλήξεις- τρόπους οργάνωσης και λειτουργίας του. (Π.χ. προτείνεται τελευταία ότι η διάδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ
Νομίζω ότι η πορεία από τη Φυσική στη Μεταφυσική δεν είναι μονόδρομη αλλά κυκλική. Όσο πρέπει να μην μας παρασέρνουν οι καλλιέπειες φιλοσόφων άμοιρων επιστήμης, που ανώφελα πολλαπλασιάζουν λέξεις και νοήματα σε περιοχές προ πολλού νοηματοδοτημένες από τη Φυσική και τα Μαθηματικά, άλλο τόσο ας δυσπιστούμε σε μεταφυσικές γνωμοδοτήσεις επιστημόνων βγαλμένες από την οπτική περιορισμένων εμπειριών. Ο δρόμος του νοήματος αρχίζει εκεί που σμίγει ο ποιητής με τον μαθηματικό. Αυτή τη δίδυμη φύση αξίζει να βιώσει ο καθένας μας, έστω στις περιορισμέν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ
Πρόσκληση για φαντασία: πώς άραγε θα έβλεπε τον κόσμο κάποιος μεγάλος σοφός, ένα από αυτά τα σπάνια πνεύματα, αν ξαφνικά βρισκόταν στην εποχή μας; Πώς θα έκρινε τους αιώνες που κύλησαν και, συγκεκριμένα, τις σύγχρονες θεωρίες για τη Φύση και τον άνθρωπο; Πως θα έβλεπε τις σύγχρονες επιστήμες ένας Αρχιμήδης, ένας Αρίσταρχος, ένας Αναξίμανδρος; Κι αν η φαντασία μας διάλεγε τον Σωκράτη, τον μέγα εξεταστή του ανθρώπινου αινίγματος; Αυτός ο μέγας ανατόμος των εννοιών, ο πάντα ανικανοποίητος αναζητητής της Αρετής και της Αλήθειας, πώς άραγε θα χ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Το δοκίμιο, λοιπόν, αυτό γράφτηκε σκόπιμα στην ξεχασμένη μορφή του διαλόγου, διότι έτσι μπορεί να ασκηθεί καλύτερα εκείνο το de omnibus dubitandum, αμφιβολία για όλα - όπως άλλωστε και στον πραγματικό διάλογο, επίσης απόντα στις μέρες μας, όπου πολλοί φλυαρούν και λίγοι ακούνε. Ο διάλογος και η αμφιβολία βοηθούν να μη συνθλιβούμε από τον δογματισμό, από το κάθε λογής ιερατείο που προωθεί τους μύθους του με αδιαφανείς σκοπούς. (...) Ο αναγνώστης θα κρίνει κατά πόσο τα ηρακλείτεια αποσπάσματα συνταιριάζουν - έστω υπαινικτικά και μόνο - με ορ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
"Αντιμετωπίζουμε το μεγάλο μυστήριο του Χρόνου, αλλά αν δεν το λύσουμε δεν θα καταλάβουμε καν τι είναι η Λογική και-πολύ περισσότερο- η Φυσική" (C.F. von Weizsacker). Αυτή η θέση ενός από την ανεπανάληπτη γενιά των μεγάλων φυσικών που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Φυσική φαίνεται ακόμη πιο επίκαιρη σήμερα όπου οι απόψεις για τον Χρόνο (τον Χώρο και τον "Χωροχρόνο") έχουν κλιμακωθεί σε μια αλλοπρόσαλλη ποικιλία: από μυστήρια "χωροχρονικά άτομα", σε "διαφορική πολλαπλότητα", έως το "δεν υπάρχει Χρόνος". Όμως άραγε μπορεί κανείς να αντιληφθεί "φυσι...
Διαβάστε περισσότερα...

Οι δρόμοι της σκέψης (χαρτόδετη έκδοση)
Η εποχή μας αυτοστιγματίζεται για πολλά. Αν εντούτοις επιμένουμε ότι το ανθρώπινο είδος συνεχίζει την ελικοειδή εξέλιξή του, μια τουλάχιστον ενθάρρυνσή μας είναι ορατή: ποτέ το πρόβλημα της "συνείδησης" δεν είχε συγκεντρώσει τόση διεπιστημονική έρευνα, θεωρητικά και πειραματικά. Μια συμβολή επιδιώκει και η παρούσα μελέτη κάπως πρωτότυπα. "Οδός άνω κάτω μία", νύχτα και ημέρα το ίδιο, Άδης και Διόνυσος συμπίπτουν! Εύλογα ο λόγος του Ηράκλειτου παρέμεινε "σκοτεινός". Παράδοξος λόγος, όμως 26 αιώνες μετά, η Φυσική εκθέτει παραδοξότητες, πειραμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
"... το θαύμα να είναι η γλώσσα των μαθηματικών τόσο κατάλληλη για τη διατύπωση των νόμων της Φυσικής, είναι ένα εξαίσιο δώρο που ούτε το καταλαβαίνουμε ούτε το αξίζουμε." Τη διάσημη αυτή ρήση του E. Wigner (Νόμπελ Φυσικής), που χαρακτηρίζει σαν "θαύμα" την εντυπωσιακή επιτυχία της μαθηματικής γλώσσας στην περιγραφή της Φύσης, τη συναντούμε σχεδόν σε κάθε άρθρο με αυτό το θέμα. Ο ίδιος ο Wigner κατέληξε να θεωρεί το "δώρο" αυτό ως μια "εμπειρική αλήθεια" - δίνοντάς της μάλιστα το όνομα "Εμπειρικός νόμος της Επιστημολογίας", μια άποψη ταιρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ
[...] Έχοντας, λοιπόν, πειστεί ότι η απουσία ικανού εμπειρικού υλικού καθιστά προς το παρόν αδύνατη τη σύνθεση μιας πλήρους και συνεπούς θεωρίας της συνείδησης, η μελέτη αυτή εστιάστηκε σε έναν πιο ταπεινό στόχο, όχι όμως και εύκολο: να εντοπίσουμε στη σημερινή γνώση κάποιες γενικές φυσικές και γνωσιοθεωρητικές αρχές και, μεθόδους που είναι αναγκαίες -αν όχι και επαρκείς- στην πορεία μας προς μια θεωρία της συνείδησης. Ο σκοπός, έτσι, της παρούσας Εισαγωγής δεν είναι μόνον ο συνήθης ρόλος του συνοπτικού οδηγού στα κεφάλαια του βιβλίου, αλλ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΦΥΣΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ
"Οι εξελίξεις στη Φυσική υπενθυμίζουν πιεστικά την παλιά αλήθεια, ότι είμαστε τόσο θεατές όσο και συμμέτοχοι στο δράμα της ύπαρξης". (Ν. BOHR) "Το σύμπαν δεν είναι μόνον πιο παράξενο από ό,τι φανταζόμαστε, αλλά και πιο παράξενο από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε". (J. B. S. HALDANE) Αλλοτριωμένος ο homo economicus συντηρεί με την απληστία του τον τριτοκοσμικό εφιάλτη και την κλιματική αλλαγή. Θα εξελιχθούν μερικοί σε πολίτες του κόσμου, ώστε να ρυμουλκήσουν τους κολασμένους της γης σε ένα νέο επίπεδο πολιτισμού, ένα "μείλιχον αιώνα"; Ίσως δ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ