ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

ΑΣΠΟΝΔΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ
Τα περισσότερα κείμενα αυτού του βιβλίου συζητούν μια σκοτεινή πλευρά των τριών μονοθεϊσμών, εκείνη που αφορά τη μεταξύ τους σχέση, η οποία είχε για κύριο γνώρισμά της τη μισαλλοδοξία και σφραγίστηκε συχνά από το χυμένο αίμα, και ας αναγνωρίζουν και οι τρεις ως κοινό πατέρα της πίστης τους τον Αβραάμ. Το πρότυπο αυτού του μίσους είναι ο χριστιανικός αντιιουδαϊσμός. Εχθρότητα, συχνά μάλιστα σφοδρότερη, χώρισε και τους πιστούς της ίδιας θρησκείας μεταξύ τους: η Ευρώπη έχει πικρή πείρα αυτής της εχθρότητας με τους ομολογιακούς θρησκευτικούς π...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΔΕΡΦΗ ΜΟΥ
Η αδερφή μου, η αρρώστια της και η σχέση μου μαζί της καθόρισαν τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, που κρίνω, ιεραρχώ, αξιολογώ. Ο Καμύ μας είπε ότι το κυριότερο, το μόνο, φιλοσοφικό ζήτημα είναι το ζήτημα της αυτοκτονίας, γιατί θέτει το ερώτημα της αξίας ή της απαξίας της ζωής. Η ιστορία της αδερφής μου με οδήγησε από τα εφηβικά μου χρόνια να θεωρώ ότι το κύριο φιλοσοφικό ερώτημα είναι η αρρώστια. Η αρρώστια θέτει, με τον οξύτερο τρόπο, το ζήτημα του νοήματος της ζωής, του Θεού, της σχέσης με τους άλλους, της ευδαιμονίας, της χαράς. Δεν πι...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΤΕΝΑΓΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΝΗΤΩΝ
Ο κόσμος των πενήτων, των φτωχών και κατατρεγμένων, των αδύναμων και ευάλωτων ανθρώπων, είναι ο κόσμος του Παπαδιαμάντη. Ο αλάλητος στεναγμός τους αντηχεί μέσα στα διηγήματά του. Οι καημοί τους δεν έχουν μόνο κοινωνικά αίτια, και γι' αυτό είναι χωρίς τελειωμό. Από τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη απουσιάζει η δράση, τα εξωτερικά μεγάλα γεγονότα, η περιπέτεια. Μεγαλώνουν ασύμμετρα όπως το δέντρο, χωρίς αυστηρό σχέδιο, χωρίς ανέλιξη συχνά, και τελειώνουν αθόρυβα. Είναι ρευστά, λυρικά, μια λεπτή πινελιά, ένα αλαφρύ πάτημα, με οξυμμένη αίσθηση κα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΘΕΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Τα 10 κείμενα του ανά χείρας βιβλίου συζητούν τη θέση της θρησκείας στη σύγχρονη κοινωνία και, κατά κύριο λόγο, στη σημερινή Ελλάδα. Ο Θεός του τίτλου είναι ο Θεός της χριστιανικής παράδοσης, ιδίως όπως αυτή εκφράστηκε από την ορθόδοξη Εκκλησία, και η πόλη είναι η σύγχρονη, ανοιχτή, δημοκρατική κοινωνία της Ευρώπης, στην οποία η θρησκεία δεν καθορίζει πλέον τον δημόσιο βίο. Τα κείμενα του βιβλίου πιστεύουν και στα δύο -υπ' αυτήν την έννοια ο τίτλος σημαίνει και Θεός και Πόλις- και αναζητούν τον επαναπροσδιορισμό της μεταξύ τους σχέσης στη ...
Διαβάστε περισσότερα...

Άγγελος Σικελιανός (χαρτόδετη έκδοση), 1884-1951
Τα κείμενα του βιβλίου εκφωνήθηκαν στην εκδήλωση «Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΚΠΙΣΝ), στις 20 Δεκεμβρίου 2021, στα πλαίσιο των εκδηλώσεων Λόγος 9. Αυτή ήταν η δεύτερη εκδήλωση προς τιμήν του Σικελιανού που διοργάνωσε η ΕΒΕ. Προηγήθηκε η εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την πρώτη δημοσίευση (1917) του ποιήματος Μήτηρ Θεού (Λόγος 1, 21 Ιουνίου 2017), κατά την οποία ο Γιώργος Κοροπούλης διάβασε θαυμάσια ολόκληρο το ποίημα. Η σειρά εκδηλώσεων Λόγος διοργανώνεται...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΤΕΚΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ
Ο τόμος αυτός είναι καρπός έντεκα συναντήσεων και συζητήσεων του Σταύρου Ζουμπουλάκη με τον Στρατή Μπουρνάζο. Οι δυο συνομιλητές συμφώνησαν εξαρχής να συζητήσουν, χωρίς συμβατικότητες, για θέματα που τους απασχολούν. Το βιβλίο ξεκινάει με τα καλοκαίρια των παιδικών χρόνων και την περίοδο των σπουδών του Ζουμπουλάκη στην Αθήνα και στο Παρίσι, με τα διαβάσματα και τους δασκάλους του. Οι δυο συζητητές μιλάνε κατόπιν για το σχολείο, όπου ο πρώτος δούλεψε χρόνια, την εμπειρία της τάξης και της διδασκαλίας, την αντίληψή του για την εκπαίδευση, γ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤ' ΑΜΠΕΛΙΑ
Δεν βρίσκω τίποτε πιο βαρετό από το να ακούς ή να διαβάζεις για τα παιδικά χρόνια κάποιου, πρέπει πράγματι να τον αγαπάς πολύ για να το αντέξεις. Δεν είχα καμιά διάθεση να διηγηθώ εδώ τα δικά μου παιδικά χρόνια, παρά τόσο μόνο όσο χρειαζόταν για να αποτυπωθεί το χνάρι αυτού του αιωνόβιου, χτεσινού μα και οριστικά καταποντισμένου κόσμου. Αυτός ο κόσμος με συγκινεί βαθιά, όχι γιατί είναι ο κόσμος της παιδικής μου ηλικίας -δεν ήταν άλλωστε αποκλειστικά-, αλλά γιατί είναι ο κόσμος των αγαπημένων μου ανθρώπων, των ανθρώπων που με αγάπησαν και τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Η Μεγάλη Εβδομάδα συμπυκνώνει όλο σχεδόν τον χριστιανισμό. Συγκλονιστικά γεγονότα, πρόσωπα και κείμενα συνωστίζονται στις μέρες της. Τούτο το μικρό βιβλίο σχολιάζει κάποια ελάχιστα από τον ανεξάντλητο πλούτο της, χωρίς φιλοδοξίες συστηματικότητας ή πρωτοτυπίας, με μόνη επιθυμία να μην απευθύνεται αποκλειστικά στους πιστούς, αλλά σε όλους, τους εντός και τους εκτός, τους εγγύς και τους μακράν. Μια μικρή ανθοδέσμη είναι το βιβλίο, με ανθύλλια, fioretti. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
Τα δεκαπέντε δοκίμια που απαρτίζουν τούτο το βιβλίο γράφτηκαν κατά τη δεκαετία 2013-2022 και αποτελούν συνέχεια του βιβλίου Ποιος Θεός και ποιος άνθρωπος; Φιλοσοφικά δοκίμα (Πόλις, 2013). Συζητώ εδώ με συγγραφείς [Ζακ Μαριταίν, Σιμόν Βέιλ, Αλβέρτος Σβάιτσερ, Πωλ Ρικαίρ, Χανς Γιόνας, Έττυ Χίλλεσουμ, Σαούλ Φρηντλαίντερ, Τζορτζ Όργουελ, Τόνυ Τζαντ, Βάτσλαβ Χάβελ] που ανήκουν σε διαφορετικές πνευματικές παραδόσεις, αλλά που συναντιούνται όλοι τους στην προσήλωση στη δημοκρατία, την οποία πάντως δεν μπορούν να εννοήσουν χωρίς ηθικό περιεχόμενο,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Το δημοκρατικό σχολείο της νεωτερικότητας το διαπερνά μια αντινομία: έχει στόχο να διαπλάσει τον ελεύθερο πολίτη, την αυτόνομη ατομικότητα, τον άνθρωπο που σκέφτεται με το δικό του μυαλό, τον στόχο όμως αυτό τον επιδιώκει και τον πετυχαίνει δια της υποχρεωτικότητας και του αναγκασμού. Πράγματι, στο σχολείο, όπου ο μαθητής πηγαίνει θέλοντας και μη και όπου δεν έχει κανένα περιθώριο ουσιαστικής επιλογής, σε αυτόν ακριβώς τον χώρο του ετεροκαθορισμού, διαμορφώνεται -με τη συνδρομή προφανώς και άλλων εξωσχολικών παραγόντων- το ελεύθερο άτομο, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΙΕΡΗ ΣΥΓΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Η σημερινή ελληνική κρίση έχει πολλαπλή αιτιολογία. Η αντιμετώπιση των εξωτερικών, διεθνών, αιτίων που την προκαλούν υπερβαίνει ασφαλώς τις δυνατότητες μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα. Είναι όμως αυτό λόγος να μην πασχίσουμε να αντιμετωπίσουμε τα εσωτερικά αίτια της, το πελατειακό κράτος και την ανομία; Η κρίση εκφράζεται ήδη στην Ευρώπη και ως κρίση δημοκρατίας, όταν εκλεγμένοι πρωθυπουργοί αντικαθίστανται, κατ' απαίτηση των αγορών, με τεχνοκράτες. Ποιος λόγος όμως επέβαλε τη συμμετοχή του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση συνεργασίας, όταν υπήρχε άνετ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΙΟΣ ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ;
Ο Θεός για τον οποίο γίνεται λόγος σε αυτό το βιβλίο είναι ο Θεός της Βίβλου, της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης αξεχώριστα, ο Θεός δηλαδή που εξέρχεται σε αναζήτηση του ανθρώπου, ο Θεός που κλείνει συμφωνίες μαζί του, που γίνεται τελικά άνθρωπος ο ίδιος. Ο άνθρωπος από την άλλη είναι ο άνθρωπος της ευθύνης απέναντι στον συνάνθρωπο, ο άνθρωπος του ελέους και της αλληλεγγύης. Ο άνθρωπος που, όταν είναι πιστός, ξέρει ότι ο δρόμος για τη συνάντηση με τον Θεό περνάει μέσα από την έμπρακτη αγάπη για τον πλησίον, είναι δηλαδή ο δρόμος της ηθική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ
Το Μυθιστορηματικό αναγνωστήριο αποτελεί συνέχεια του βιβλίου Υπό το φως του μυθιστορήματος. Περιέχει κι αυτό δοκίμια ενός αναγνώστη, που πιστεύει ότι το μυθιστόρημα σκέφτεται τη ζωή και τον κόσμο και, εκτός από αισθητική χαρά, χαράζει τον δρόμο για μια ηθική της κατανόησης, της αμφιβολίας, της απόχρωσης, του δισταγμού. Με αυτή την πεποίθηση, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης επιστρέφει, επί παραδείγματι, στην Πανούκλα του Καμύ για να κατανοήσει καλύτερα αυτό που μας συνέβη τον καιρό της πανδημίας, συνομιλεί απευθείας, σε ένα από τα πιο προσωπικά κεί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ
Τα δοκίμια που απαρτίζουν το παρόν βιβλίο είναι κείμενα ενός αναγνώστη που διαβάζει μυθιστορήματα, και που ορισμένα από αυτά τον κέντρισαν να τα συζητήσει. Είναι κείμενα υποκειμενικά, μα όχι αυθαίρετα, που θέλουν να συναντήσουν άλλους αναγνώστες. Πιστεύω ότι το μυθιστόρημα σκέφτεται, με τρόπο αινιγματικό, τη ζωή και τον κόσμο, και γι' αυτό όποιος καταφεύγει στην ανάγνωση παλαιότερων ή σύγχρονων, ελληνικών ή ξένων μυθιστορημάτων θέλει ακριβώς, συνειδητά ή ανεπίγνωστα, να ξεδιαλύνει λίγο το αίνιγμα της ζωής του, να φωτίσει το μυστήριό της, μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Δύο πτώσεις, δύο κατεδαφίσεις φαίνεται να καθορίζουν διεθνοπολιτικά τον νέο αιώνα, η πτώση του Τείχους του Βερολίνου (τέλος του κομμουνισμού και του Ψυχρού Πολέμου) και η πτώση των Δίδυμων Πύργων (απαρχή του πλανητικού πολέμου κατά της τρομοκρατίας). Εξίσου καθοριστικό όμως αναδεικνύεται και το γεγονός του πολέμου εναντίον του Ιράκ και η πλήρης πολιτική αποτυχία της Αμερικής εκεί, μετά τη στρατιωτική νίκη της. Η απόλυτη αδυναμία της υπερδύναμης να επιβάλει τη βούλησή της, σε συνδυασμό με την ανάδυση νέων δυνάμεων φανερώνει ότι την αυταπάτη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ
Στις μεταχριστιανικές κοινωνίες της Ευρώπης, η χριστιανική πίστη έχει πάψει προ πολλού να αποτελεί θεμελιώδες και, πολύ περισσότερο, αυτονόητο στοιχείο του συλλογικού βίου. Η μακρά πολιτιστική διαδικασία της εκκοσμίκευσης, ήτοι του αποχριστιανισμού των ευρωπαϊκών κοινωνιών, την εξωθεί πιεστικά στην ιδιωτική σφαίρα. Όσοι όμως εξακολουθούν να θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους σύμφωνα με την πίστη αυτή (η όποια άλλη θρησκευτική, και μάλιστα μονοθεϊστική, πίστη) δεν δέχονται να τη θεωρήσουν μια ιδιωτική υπόθεση - εξού η ένταση, ή και σύγκρουση, ανά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΠΙΖΑ - ΞΕΔΙΠΛΩΝΟΝΤΑΣ
Η έκδοση «Ευαγγελία Μπίζα - Ξεδιπλώνοντας» πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομότιτλης έκθεσης που διοργάνωσε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (8 Μαΐου - 11 Ιουνίου 2023). Η καλλιτεχνική βιβλιοδεσία, πέρα από τα παραδοσιακά υλικά της βιβλιοδετικής μαστορικής (δέρμα, περγαμηνή, χαρτί), καταφεύγει από παλιά και σε άλλα υλικά, όπως ξύλο, χρυσό, ασήμι, πολύτιμους λίθους, ελεφαντόδοντο, φίλντισι. Η Ευαγγελία Μπίζα (γεν. 1963), βιβλιοδέτρια με γερή γνώση των παραδοσιακών υλικών και τεχνικών της δουλειάς της, αγαπάει να χρησιμοποιεί στις εφαρμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ
Το έργο του Γιάννη Βαρβέρη (1955-2011) αναπτύχθηκε σε δύο κυρίως πεδία: την ποίηση και τη θεατρική κριτική. Δύο τόμοι τα ποιήματα του (Κέδρος, 2000 και 2013, 750 σελίδες συνολικά) και έξι τόμοι οι θεατρικές κριτικές (επιλογή από το σύνολο των κριτικών του, εκδόθηκαν από διαφορετικούς εκδότες). Τις δύο αυτές πτυχές του έργου του, αντιφατικές ενδεχομένως μεταξύ τους (μοναχική η πρώτη, κοινωνική η δεύτερη), συζητούν τα κείμενα του ανά χείρας τομιδίου. Ο στενότερος και παντοτινός φίλος, "ο εξ αίματος" Γιώργης Μαρκόπουλος, που γνωρίζει την ποίη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Το πρώτο από τα κείμενα του μικρού αυτού βιβλίου γράφτηκε τον Μάιο του 2012, την επαύριο της πρώτης μεγάλης εκλογικής επιτυχίας της Χρυσής Αυγής. Το δεύτερο σχετίζεται με τη βίαιη δημόσια εμφάνισή της προς υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, με αφορμή τη θεατρική παράσταση του Corpus Christi στην Αθήνα. Η οπτική του κειμένου αυτού, που έχει ως θέμα του τη βλασφημία, ορίζει την οπτική και των άλλων τεσσάρων κειμένων που ακολουθούν: η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή, η παγανιστική, αντισημιτική, αντιισλαμική και ό,τι άλλο κακό βάλει ο νους του ανθρώπου, είνα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ
Στη μακρά σειρά του ιστορικού κακού, η γενοκτονία των Εβραίων κατέχει μοναδική θέση. Μοναδική δεν σημαίνει και μόνη. Η μοναδικότητα της εβραϊκής γενοκτονίας οφείλεται στον λόγο για τον οποίο έγινε (επειδή οι Εβραίοι είχαν διαπράξει το αποτρόπαιο έγκλημα να γεννηθούν) και στον τρόπο με τον οποίο έγινε (ψυχρή μεθοδικότητα, συστηματικότητα και, κυρίως, ολικότητα). Ο ναζιστικός διωγμός εναντίον των Εβραίων ήταν ολικός: οι ναζί αρνούνταν στους Εβραίους το δικαίωμα να υπάρχουν, να υπάρχουν πάνω στη γη, όλοι, μέχρις ενός. Το Ολοκαύτωμα είναι μονα...
Διαβάστε περισσότερα...