ΒΑΡΝΑΛΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΒΑΡΝΑΛΗΣ: ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, 1904-1975 (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
"ΜΑΤΑΙΑ": Απ' τον άπιαστο κόσμο κάτι έχει κοινωνήσει ο νους πο 'χει ζητήσει τον άγνωστο Θεό κάτι που ωραίο εχύθη στα στήθη για ν' ανάψει με του ήλιου τη λάμψη κάθε όνειρό μου αχνό. Κι άπλωσε χωρίς άκρη, του τραγουδιού η Πυθία στης γης την αμαρτία νιοξύπνητα φτερά, μα δω δε θε ν' ακούσεις ό,τι η ψυχή σου λέει στον κόσμο αυτ' όπου κλαίει ακόμα κι η χαρά. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ
"Το φως που καίει", όπως συλλαμβάνεται στην πρώτη έκδοση και όπως τεχνικότερα αναμορφώνεται στη δεύτερη, έχει εξωτερικά το χαρακτήρα ενός συνθέματος. Είναι σύνθεμα και όχι σύνθεση οργανική και ενιαία, καθώς φαίνεται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του: απαρτίζεται από αυτοτελή ποιήματα ή λόγους, που αναφέρονται θεματικά σε διαφορετικά επίπεδα και χρόνους και εκφράζεται εναλλακτικά με δύο γλώσσες. Με άλλα λόγια, συνοικονομούνται στην πνευματική σκευή του τα αντίθετα: ο χριστιανικός και ο αρχαίος μύθος, ο συμβολισμός και ο ρεαλισμός, ο ποιητ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
Τα Φιλολογικά Απομνημονεύματα του Κ. Βάρναλη «σχηματίστηκαν» από το σύνολο μιας σειράς κειμένων που δημοσιεύτηκαν με τη μορφή επιφυλλίδων στην εφημερίδα «Ανεξάρτητος» στο χρονικό διάστημα από 17 Φεβρουαρίου μέχρι 11 Αυγούστου 1935 (. . .). Την αφορμή για ν’ αρχίσει να γράφει αυτές τις επιφυλλίδες αποτέλεσε ένα αφιέρωμα που του έγινε από το περιοδικό «Νέοι Πρωτοπόροι» τον Φεβρουάριο του 1935, ορισμένες βιογραφικές πληροφορίες του οποίου θέλησε να συμπληρώσει και άλλες να διορθώσει. «Όσο σωστές και να είναι οι βιογραφικές πληροφορίες, που δί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΩΔΕΚΑ ΔΙΑΛΕΧΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ
1. Η βασιλοπούλα του δέντρου 2. Η πεντάμορφη χρυσομαλλούσα 3. Η πεντάμορφη και ο δράκος 4. Το μαγικό δακτυλίδι 5. Ένα εγγλέζικο παραμύθι: Οι τρεις βλάκες 6. Ο βασιλιάς των φιδιών 7. Ο Φλασκοκέφαλος 8. Τα τρία μαγικά δώρα Από τη Νορβηγική μυθολογία 9. Α' Πως δέθηκε ο λύκος Β' Πως την έπαθε ο Λοκί 10. Τα μήλα του Ιντούν 11. Ο ψαράς και το τελώνιο 12. Το παραμύθι που δεν είχε τέλος...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΜΠΟΣΙΑΚΑ
Όπως μαρτυρούν όσοι τον γνώρισαν, ο Κώστας Βάρναλης αγαπούσε πολύ το καφενείο, που το έβλεπε σαν το αντίστοιχο της αγοράς των αρχαίων Αθηναίων, αλλά και την ταβέρνα, σαν χώρο συλλογικής ευωχίας. Τα χρονογραφήματα του τόμου αυτού τοποθετούνται ακριβώς σε αυτούς τους δύο πόλους: την ταβέρνα και το καφενείο, και βέβαια τα συμπαρομαρτούντα: τον καφέ και το τσιγάρο, το πιοτό και το φαγητό, τα συμπόσια και τις παρέες των φίλων. Ο Νίκος Σαραντάκος, επιμελητής και σχολιαστής των Χρονογραφημάτων και των λοιπών άρθρων του Κ. Βάρναλη που αποθησαυρίζο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ
Το 1926 ο Βάρναλης επισκέφτηκε τη Γαλλία ως ανταποκριτής μιας εφημερίδας που δεν υπάρχει πια (Πρόοδος των Αθηνών). Σε μια στήλη που ονομαζόταν "Γράμματα από το Παρίσι" ή "Παρισινά Γράμματα", κατέγραψε τις εντυπώσεις του, όχι μόνο από το Παρίσι, αλλά και από διάφορα άλλα μέρη της χώρας. Είναι οι πρώτες ανταποκρίσεις που έγραψε από κει - άρθρα ευχάριστα, ανάλαφρα, ενδιαφέροντα για όλους, γραμμένα με κέφι και σοβαρότητα, με την ευγενική ειρωνεία και το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον ποιητή. Με την έκδοση αυτή, τα "Γράμματα" δημοσιεύονται για πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΛΑΟΣ ΤΩΝ ΜΟΥΝΟΥΧΩΝ
Ογδόντα εφτά χρόνια μετά την πρώτη τους έκδοση στην Αλεξάνδρεια το 1923, ο Λαός των Μουνούχων, η Ιστορία του Αγίου Παχωμίου και Οι Φυλακές, τα τρία - λησμονημένα σχεδόν - αφηγήματα του Κώστα Βάρναλη που περιλαμβάνονται στην παρούσα συλλογή παραμένουν πιο επίκαιρα από ποτέ. Τι είναι αυτό που κάνει τούτα τα κείμενα, που μετρούν σχεδόν έναν αιώνα ζωής, αγώνων και αγωνιών, να διατηρούν αλώβητο το λογοτεχνικό τους σθένος, ακέραιες τη δραστικότητα και τη διαχρονικότητά τους; Το γεγονός ότι τα ερωτήματα με τα οποία αναμετρήθηκαν συνεχίζουν να μας...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ
Για τρίτη φορά εκδίδεται η «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» και νομίζω, πως δεν είναι άσκοπο να πω δυο λόγια πληροφοριακά για το πνεύμα και για το σκοπό του βιβλίου. Η «Απολογία» γράφτηκε στα 1931 σαν ένα είδος διαμαρτυρίας ενάντια στην τοτεσινή «δημοκρατία» του ιδιωνύμου, του Καλπακιού και των διαφόρων στρατιωτικών κινημάτων, που είχανε κατακουρελιάσει τις συνταγματικές ελευθερίες του πολίτη κι είχανε διαφθείρει ολάκερο το δημόσιο βίο της χώρας και προετοιμάσει τη διχτατορία της 4ης Αυγούστου. Η τυραννία αυτής της μαύρης εποχής κι αργότερα ...
Διαβάστε περισσότερα...

Φιλολογικά
Τα Φιλολογικά, ο έβδομος τόμος με χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη από τις εκδόσεις Αρχείο, περιέχει 400 χρονογραφήματα που δημοσιεύτηκαν σε τέσσερις εφημερίδες της Αθήνας από το 1939 έως το 1958. Η μεγαλύτερη θεματική κατηγορία αφορά χρονογραφήματα για τη λογοτεχνία και την πνευματική κίνηση. Μια άλλη κατηγορία είναι η αισθητική, και μια τρίτη η γλώσσα, με ιδιαίτερη έμφαση στους αγώνες για την καθιέρωση της δημοτικής. Υπάρχουν επίσης κείμενα για την εκπαίδευση, για την οποία ο Βάρναλης, ως πρώην εκπαιδευτικός, είχε ιδιαίτερη ευαισθησία, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΗΡΗΘΡΕΣ
Πλειά δε δροσολούστηκα σε νερό αγιασμένο: μ' άδσε το ταξείδί σου με φτερό σπασμένο θρέφει με η ανάμνηση, μα και φαρμακώνει, κι' ό, τι ως χτες με θέρμαινε τόρα με παγώνει και κυττώ εφτασφράγιστα τα παράθυρά σου, τα κακόψυχα δε λεν για τη συμφορά σου και τα χιλιομίσησα και δεν τα μετάειδα κι' ας μου ξαναδείξουμε του Ήλιου τη Νεράιδα! [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΙΚΑ
Από το «Σολωμό χωρίς μεταφυσική», που δημοσιεύτηκε στα 1925 και ήτανε μια μαχητική μελέτη και επομένως σε πολλά της σημεία υπερβολική κι άδικη, ξανατυπώνω εδώ, όσο μέρος εξακολουθεί να έχει γενικότερο ενδιαφέρον για την εξήγηση και την αξιολόγηση του έργου του μεγάλου κι ασύγκριτου Εθνικού μας Ποιητή, με την ευκαιρία του γιορτασμού των εκατό χρόνων από το θάνατό του. Επίσης ξανατυπώνω εδώ κι όσες άλλες μελέτες και άρθρα έγραψα, υστερότερα σχετικά με τη ζωή και το έργο του Ποιητή. (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΥΘΜΕΝΕΣ
Στα βάσανα που βλέπω γύρω στα βάσανα που βλέπω εντός μου που μούκαμαν το στήθος στείρο που μούριξαν νύχτα στο φως μου, Πιλάτε! πάνου στο σταυρό μου οι αρμοί που λυούνται των κοκκάλων δεν ξέρω πως τον εαυτό μου τον βρίσκω τρεις φορές μεγάλον! [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙ ΕΙΔΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΡΩΣΣΙΑΝ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤ
Ένα ενθουσιώδες πορτρέτο της κομμουνιστικής Ρωσίας του 1934, ενδιαφέρον και για τους γνώστες, αλλά και για όσους, σήμερα ακόμα, δεν γνωρίζουν την πρακτική εφαρμογή του κομμουνισμού στην κοινωνία. Οι εντυπώσεις που κατέγραψε ο Κώστας Βάρναλης στην εφημερίδα "Ελεύθερος Άνθρωπος", μεταφέρουν συνοπτικά όλη την πορεία του κομμουνιστικού οράματος της εποχής. Γραμμένες πριν από τις μεγάλες εκκαθαρίσεις του Στάλιν, από έναν λογοτέχνη που τον χαρακτήριζε η χαρά για τη ζωή, αναδίνουν απόλυτα τον κομμουνιστικό οπτιμισμό. Παιδεία, εκκλησία, έρωτας, πο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Η κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940 βρήκε τον Κώστα Βάρναλη να γράφει χρονογράφημα στην Πρωία. Παρόλο που η πολεμική προσπάθεια δινόταν από ένα καθεστώς που είχε κυνηγήσει τους αριστερούς και του είχε απαγορεύσει να δημοσιεύει με το όνομά του, ο Βάρναλης στρατεύθηκε στον αγώνα με την πένα, εμψυχώνοντας τους αναγνώστες του και ανατέμνοντας με σοφία αλλά και ειρωνεία τον ιταλικό φασισμό και την προσωπικότητα του Μουσολίνι. Μετά τη γερμανική επίθεση, η ευφορία εξατμίζεται αλλά και πάλι ο ποιητής προσπαθεί να διατηρήσει ψηλά το φρόνημα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Τα Ιστορικά, ο έκτος τόμος με χρονογραφήματα του Βάρναλη που εκδίδεται από τις Εκδόσεις Αρχείο, περιέχουν 153 χρονογραφήματα που δημοσιεύτηκαν σε τέσσερις εφημερίδες της Αθήνας, από το 1939 έως το 1958. Πρόκειται για 43 προπολεμικά χρονογραφήματα, 4 πολεμικά ή κατοχικά και 96 της μεταπολεμικής περιόδου 1950-58. Στα κείμενα αυτά πραγματοποιούνται ευθείες συγκρίσεις και αντιδιαστολές με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στη μεταπολεμική Ελλάδα. Πολλά από τα χρονογραφήματα είναι εμμέσως ή και ευθέως πολιτικά, καθότι ο Βάρναλης χρησιμοποιεί τα ι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ
Το καθημερινό αστυνομικό δελτίο καταχωρεί εφήμερα περιστατικά, αλλά ο αναγνώστης σπάνια τους ρίχνει δεύτερη ματιά. Ο ποιητής Κώστας Βάρναλης, τα χρόνια που έγραφε καθημερινό χρονογράφημα για τις εφημερίδες Πρωία, Προοδευτικός Φιλελεύθερος, Προοδευτική Αλλαγή και Αυγή (1939-1957) αφιέρωσε αρκετά κείμενά του σε μικροειδήσεις του αστυνομικού δελτίου. Ο Νίκος Σαραντάκος, επιμελητής και σχολιαστής των ( Χρονογραφημάτων και των λοιπών άρθρων του Κ. Βάρναλη που αποθησαυρίζονται από το 2013 στις Εκδόσεις Αρχείο, επέλεξε για την παρούσα έκδοση 265 ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΕΙΓ ΒΟΛΑΝ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Αν το χρονογράφημα σε καιρό ειρήνης συνιστά επίπονη εργασία, στην Κατοχή αποτελούσε λίαν επικίνδυνη απασχόληση. Μια λέξη κοινωνικής κριτικής παραπάνω, μπορούσε να οδηγήσει τον χρονογράφο στο κολαστήριο του Χαϊδαρίου, ενώ μια έκφραση επαινετική να του αποδώσει πρόθεση συνεργασίας. Ισορροπώντας σαν ακροβάτης στη σκοτεινιά των ημερών, ο Κώστας Βάρναλης κατόρθωσε με τις στήλες του στην εφημερίδα Πρωία να έρθει σ' επαφή με τα προβλήματα, να συμπαρασταθεί στον κόσμο που δεινοπαθούσε, να αποφορτίσει την ατμόσφαιρα στις πιο δραματικές ώρες και να ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΩΔΕΚΑ ΔΙΑΛΕΧΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
"Η ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΑ ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ": ΗΤΑΝΕ μια φορά ένα φτωχό παιδί, που φύλαγε γουρούνια στο λόγγο. Τα πήγαινε το πρωί να τρώνε για να παχαίνουν και τα γύριζε το βράδυ με το σούρουπο. Ένα πρωί τα γουρούνια τραβήξανε πολύ βαθύτερα μέσα στο λόγγο και καθώς πήγε το βοσκόπουλο να τα φέρει πίσω, βρέθηκε μπροστά σ' ένα τεράστιο δέντρο, που τα κλωνάρια του χανόντανε μέσα στα σύννεφα. - Μπρε, είπε μέσα του. Αυτό είναι δέντρο μια φορά! Ύστερα σκέφτηκε: - Τι όμορφα θα είναι να κοιτάξει κανείς τον κόσμο από κει ψηλά. Πώς θα ήθελα ν' ανέβω! Το είπε και το έ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΤΤΙΚΑ
Η Αθήνα του 2016 γεννά συναισθήματα μίσους και αγάπης στους κατοίκους της. Είναι πόλη με τόσο τεράστιο ιστορικό βάρος, όσο και σημαντικά προβλήματα - πολλά από τα οποία παραμένουν μάλλον αναλλοίωτα από δεκαετία σε δεκαετία. Το γνωρίζαμε αυτό, από αφηγήσεις λογοτεχνών όπως ο Μητσάκης, ο Ροΐδης και άλλοι. Όταν όμως διαβάζουμε συγκεντρωμένα 400 χρονογραφήματα για την Αθήνα και την Αττική, γραμμένα μεταξύ 1939 και 1958 από τον απολαυστικά καυστικό Κώστα Βάρναλη, βιώνουμε το σήμερα λες και ήταν χθες. Παρόλες τις πικρές διαπιστώσεις, αυτή η επι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Οι "Αληθινοί άνθρωποι" είναι κι αυτοί πορτραίτα ζωντανών ανθρώπων, αλλ' από τον κόσμο των ψυχοπαθών. Τους ονομάζω "αληθινούς", γιατί σχεδόν όλοι τους είναι ειλικρινείς και κανένας τους δεν υποκρίνεται το ρόλο του. ΧΑΣΙΚΛΗΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (απόσπασμα) Από τους ψυχοπαθείς δε μιλούνε καθόλου ή μιλούνε πολύ λίγο οι ηλίθιοι, οι μελαγχολικοί και οι υστερικοί. Οι ηλίθιοι έχουν άδειο το κεφάλι τους, οι μελαγχολικοί είναι βυθισμένοι στη λύπη τους κ' οι υστερικοί, όταν δε βρίσκονται στην περίοδο της κρίσης τους, είναι αφηρημένοι. [...] Όμως έξω από το...
Διαβάστε περισσότερα...