ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ

Παρουσίαση

Ο Αντόνιο Γκράμσι ήταν ο πρώτος ανάμεσα στους σημαντικούς στοχαστές του μαρξισμού που αντιλήφθηκαν την ανάγκη, όχι μόνο της ανανέωσης αλλά της υπέρβασής του. Σύμφωνα με την έκφρασή του, ο μαρξισμός πρέπει να νοηθεί ως "ανοιχτός κύκλος" και όχι ως δόγμα. Θεώρησε ότι στη μεγάλη "ηθική και διανοητική αναμόρφωση" όλης της κοινωνίας που συνιστούσε το πρόταγμά του, ο ανανεωμένος μαρξισμός θα διαδραμάτιζε πρωτεύοντα, καθοδηγητικό ρόλο.
Η αρχική ιδέα της μελέτης μου προέκυψε από συζητήσεις που είχα με φίλους στην Ιταλία, ιδίως με τον Τίτο Πατρίκιο, χάρη στον οποίο "ανακάλυψα" τον Γκράμσι. Διερευνώντας τη ζωή και το έργο του διαπίστωσα ότι παράλληλα με την ανανέωση της μαρξιστικής θεωρίας, τον απασχόλησε ιδιαίτερα η ανάγκη ανάπτυξης κριτικού πνεύματος και ορθολογικής αντιμετώπισης των προβλημάτων συνδυάζοντας το θάρρος με τον ρεαλισμό στην πολιτική. (Από την έκδοση)

[. . .] Αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για ένα εξαίρετο, ένα θαυμάσιο έργο, τόσο για τον πλούτο του
περιεχομένου και την ακρίβεια των αναφορών του όσο και για την ευστοχία των δικών σας κρίσεων, από το οποίο δεν θα μπορούσα να αφαιρέσω ούτε γραμμή.
[. . .] Σημαντικό για μένα είναι ότι η μελέτη σας για τον Γκράμσι τοποθετείται σε εξαιρετικά υψηλό
επίπεδο και ότι διακρίνεται από υποδειγματική σαφήνεια λόγου." ( Paolo Spriano, Istituto Gramsci, Ρώμη 27 Σεπτεμβρίου 1981)

Περιεχόμενα

Προλογικό σημείωμα
Συνοπτικό χρονολόγιο της ζωής και του έργου του Γκράμσι
Εισαγωγή
Α. Ο ΓΚΡΑΜΣΙ ΚΑΙ Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ
Β. Ο ΓΚΡΑΜΣΙ ΚΑΙ Ο ΛΕΝΙΝΙΣΜΟΣ: ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ ΚΑΙ ΑΣΥΝΕΧΕΙΕΣ
Γ. ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΙΣΜΟ ΤΟΥ ΓΚΡΑΜΣΙ
Δ. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ
Ε. ΜΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΣΤ. ΜΙΑ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Ζ. ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΡΧΗ
Η. ΑΠΟ ΤΟ "ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΡΗΞΗΣ" ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΜΕΡΟΣ Α': Η πολιτική και θεωρητική διαδρομή του Γκράμσι και ο ρόλος του στα πρώτα βήματα του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος
Εισαγωγή
Κεφάλαιο 1: Η εξέλιξη της πολιτικής σκέψης του Γκράμσι μέχρι την ίδρυση της L'Ordine Nuovo
Α. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΚΑΙ "ΑΠΟΕΠΑΡΧΙΟΠΟΙΗΣΗ"
Β. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗΝ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Γ. ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΜΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
Δ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΝΟΥ
Ε. Η ΟΜΑΔΑ ΤΗΣ L'ORDINE NUOVO
ΣΤ. Ο ΓΚΡΑΜΣΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΑΛΤΕΡΝΑΤΙΒΕΣ
Κεφάλαιο 2: Τα διλήμματα του ιταλικού σοσιαλιστικού κινήματος
Α. ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΡΕΦΟΡΜΙΣΜΟΣ, 1892-1910
Β. ΑΔΙΑΛΛΑΞΙΑ, ΜΑΞΙΜΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Κεφάλαιο 3: Η ήττα του εργατικού κινήματος και η άνοδος του φασισμού
Α. ΤΟ "ΣΧΙΣΜΑ" ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΤΟΥ 1920
Β. ΟΙ ΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΩΝ
Γ. Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ
Δ. Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΦΑΣΙΣΜΟ
Κεφάλαιο 4: Η οικοδόμηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας
Α. Η ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΤΟΥ ΛΙΒΟΡΝΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ
Β. ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΛΙΒΟΡΝΟΥ ΣΤΟ 4ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ
Γ. ΑΠΟ ΤΟ 4ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ ΙΤΑΛΙΚΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ
Δ. Η ΝΕΑ ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ Η "ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΟΠΟΙΗΣΗ" ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ
Ε. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΓΚΡΑΜΣΙ: Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΛΙΑΤΙ
Ζ. ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ TOY ANTONIO ΓΚΡΑΜΣΙ
ΜΕΡΟΣ Β': Ο Γκράμσι, η ηγεμονία και το ζήτημα της κατάκτησης της εξουσίας
Εισαγωγή
Κεφάλαιο 1: Το στρατηγικό πεδίο
Α. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ
Β. ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΛΙΓΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ ΘΕΣΕΩΝ
Κεφάλαιο 2: Το πολιτικό πεδίο
Α. Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΩΝΤΕΣ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΩΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ
Β. Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΜΕΡΟΣ Γ': Η παιδαγωγική διάσταση της κατάκτησης της εξουσίας
Εισαγωγή
Κεφάλαιο 1: Η γκραμσιανή θεωρία της γνώσης
Κεφάλαιο 2: Ο παιδαγωγός και το κοινωνικό περιβάλλον
Α. ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ
Β. Ο ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ
Κεφάλαιο 3: Η θεσμοθέτηση της εκπαίδευσης: κοινωνία πολιτών + πολιτική κοινωνία
Α. ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ "ΦΟΛΚΛΟΡ" ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
Β. ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Γ. Η ΗΓΕΜΟΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥ
Κεφάλαιο 4: "Ουδέτερη" κουλτούρα και διανοητική και ηθική αναμόρφωση
Α. "ΟΥΔΕΤΕΡΗ" ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Β. Η ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ
Γ. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ
Συμπεράσματα


Πρόλογος: Νίκος Ιντζεσίλογλου