ΘΕΜΕΛΙΟ

Ο ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Η επιχειρηματολογία του Καρλ Μαρξ στη Λευκωσία είναι ότι η άνοδος στην εξουσία του ΑΚΕΛ θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να σημαίνει ότι είναι καιρός να ξεκινήσει ένας ουσιαστικός διάλογος για μια μετα-ιμπεριαλιστική και μετα-εθνικιστική συνταγματική διαδικασία στο νησί. Πρόκειται για εφικτό εγχείρημα για τον επιπρόσθετο λόγο ότι η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά όχι και μέλος του ΝΑΤΟ. Η επανίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, λοιπόν, περνάει μέσα από την κατάργηση του αποικιοκρατικού Συντάγματος του 1959-1960 και την αναβίωση μιας νέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΤΙΜΩΡΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ
"Οι δειλοί που προδίδουν πατριώτες στους Ούνους, επειδή φοβούνται το θάνατο, να ξέρουν πως τους την έχουμε στημένη, πως είναι καταδικασμένοι και με την πρώτη ευκαιρία θα εξοντωθούν σα ζώα". Με αυτά τα λόγια η L'Humanite, επίσημο έντυπο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματοδ (PCF), καλούσε, τον Απρίλιο του 1942, τους γάλλους αντιστασιακούς σε πράξεις εκδίκησης. Στις κατεχόμενες από τον Άξονα πόλεις, οι οργανώσεις των κομμουνιστών καλλιέργησαν συστηματικά τη μαζική ανυπακοή απέναντι στην κατοχική εξουσία. Στην Αθήνα και τον Πειραιά, η αλματώδη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΣΕ ΚΡΙΣΗ 1922-1974
Αντικείμενο της μελέτης αυτής είναι η επισήμανση των κυριότερων σταθερών και μεταβλητών στην εξέλιξη των συνταγματικών θεσμών της χώρας μας, από την εποχή του Μεσοπολέμου ως την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το 1974. Στο πεδίο των πολιτικών θεσμών, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από τη νόθευση και τη διπλή κατάργηση του κοινοβουλευτικού συστήματος και των ατομικών ελευθεριών, που μια μακρόχρονη φιλελεύθερη και δημοκρατική εξέλιξη είχε διαμορφώσει ως το 1915. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
Στο πρώτο του περισπούδαστο βιβλίο «Πολιτική εξουσία και κοινωνικές τάξεις» (Εκδ. «Θεμέλιο», 1975) ο Νίκος Πουλαντζάς προσπάθησε ν' απαντήσει στο ερώτημα: Μπορούμε να αντλήσουμε μια «πολιτική» από τον μαρξισμό; Από μια βαθιά και συστηματική μελέτη των κειμένων πρόβαλε μια γενική μαρξιστική απάντηση στα προβλήματα που θέτει η πολιτική επιστήμη μέσα στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία. Συνεχίζοντας τούτη την προσπάθεια, ο Πουλαντζάς αναλαμβάνει εδώ να εφαρμόσει τη μέθοδο ανάλυσης των συγκεκριμένων καταστάσεων, στις κοινωνικές συγκρούσεις που...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ, Η ΕΞΟΥΣΙΑ, Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ
Η Ιστορία δεν μας έχει δώσει ως τώρα επιτυχημένο πείραμα δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό: απεναντίας μάς έδωσε αρνητικά παραδείγματα προς αποφυγήν και σφάλματα για μελέτη, πράγμα όχι αμελητέο. Ασφαλώς, μπορεί κανείς ν' αντιτείνει, στο όνομα φυσικά του ρεαλισμού (του ρεαλισμού της δικτατορίας του προλεταριάτου ή του ρεαλισμού των άλλων, των υγιώς σκεπτόμενων νεοφιλελεύθερων) πώς αν αυτός ο δημοκρατικός σοσιαλισμός δεν υπήρξε ακόμη πουθενά, είναι διότι είναι ανέφικτος. Ίσως: δεν έχουμε πια τη χιλιαστική πίστη, τη βασισμένη σε μερικού...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ
«Το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» είναι το πιο σημαντικό επαναστατικό κάλεσμα που έχει γραφεί ποτέ. Κατά τη διάρκεια των 150 χρόνων που μεσολάβησαν από την έκδοση του μικρού αυτού φυλλαδίου, που είναι σχεδόν βέβαιο ότι ως πολιτικό κείμενο άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή μετά τη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Άνθρωπου και του Πολίτη» της Γαλλικής Επανάστασης, ο κόσμος έχει συγκλονισθεί επανειλημμένα από εκείνους που επιχείρησαν να κάνουν πράξη τα γραφόμενά του. Σήμερα, στα τέλη της χιλιετηρίδας, ακόμη και μετά το τέλος του σοβιετικού ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Βασισμένο στην προσωπική εμπειρία και παρατήρηση, το βιβλίο του Eric Hobsbawm αποτελεί ορόσημο τόσο για την κατανόηση του 20ού αιώνα όσο και για τις προσδοκίες μας για τον επόμενο. Πόλεμοι, επαναστάσεις, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές εξελίξεις, οι μεγάλοι παράγοντες που διαμορφώνουν τις ιστορικές τάσεις που προκαλούν την ανάδυση, την παρακμή και πτώση των καθεστώτων, διαπλέκονται σε μια πανοραματική ιστορική σύνθεση. Ένας αιώνας δύει. Ένας καινούριος ανατέλλει σε λίγο. Χωρισμένο σε τρία κύρια χρονολογικά μέρη -«Η εποχή της κατασ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ
«Ο Φασισμός και η Δικτατορία» του Νίκου Πουλαντζά, είναι ένα από τα σπουδαιότερα έργα, αν όχι το σπουδαιότερο, που γράφτηκαν για την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία και τη Γερμανία κατά τον Μεσοπόλεμο, την εμπέδωσή τους στην εξουσία και την άσκησή της από το ναζιστικό (Γερμανία) και το φασιστικό (Ιταλία) κόμμα. Πιο συγκεκριμένα, ο Πουλαντζάς προσπάθησε να δώσει απάντηση στο ερώτημα της τεράστιας κοινωνικής - αστικής και λαϊκής - βάσης του φασισμού. Ήτοι, ανέδειξε τη διαδικασία και το αποτέλεσμα του εκφασισμού των αντίστοιχων χωρών. Αυτός ο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ της εθνικής κρίσης που βιώνουμε έχει προκαλέσει μια βαθύτερη και υγιή ανάγκη αναστοχασμού της πορείας της Ελλάδας, όχι μόνο κατά την πρόσφατη μεταπολιτευτική περίοδο, αλλά στη μακρά διάρκεια της Νεωτερικότητας. Το κίνητρο αυτής της εθνικής ενδοσκόπησης είναι προφανώς η αυτογνωσία, η κατανόηση του πως φτάσαμε ως εδώ, τι και πως πετύχαμε, σε τι και γιατί αποτύχαμε. Σε τέτοιες στιγμές, η καταφυγή σε στοχαστές μεγάλου βεληνεκούς είναι αναγκαία καί λυτρωτική. Μας βοηθά να δούμε τις αδρές και ουσιώδεις γραμμές. Μας προσφέρει γενι...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΩΝ
Η στρατιωτική δικτατορία των συνταγματαρχών 1967-1974, ως ειδική μορφή Κράτους Εκτάκτου Ανάγκης, κατά τον Πουλαντζά δεν ήταν φασισμός, σε αντίθεση με το σύνολο σχεδόν των άλλων αναλύσεων που υποστηρίζουν ακριβώς το αντίθετο. Και τούτο διότι η Χούντα δεν ήταν κόμμα φασιστικό, όπως το ναζιστικό στη Γερμανία και το φασιστικό στην Ιταλία κατά τον Μεσοπόλεμο. Δεν είχε οργανώσει μάζες σε μηχανισμούς φασιστικού τύπου, δεν είχε δράσει ιδεολογικά και πολιτικά πριν την άνοδο των στρατιωτικών στην εξουσία, ούτε κατά τη διάρκεια της επταετίας. Έτσι, δ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΦΕΡΕΤΡΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Η συλλογή των 8 ιστοριών με τον κορυφαίο ντετέκτιβ της αρχαίας Κίνας και τους βοηθούς του (Μα Γιουνγκ, αστυνόμος Χουνγκ και Τσιάο Τάι), καλύπτει μια δεκαετία στη διάρκεια της οποίας ο δικαστής Τι υπηρέτησε σε 4 διαφορετικές επαρχίες της αυτοκρατορίας Τανγκ. Οι υποθέσεις που αναφέρονται σ' αυτό το βιβλίο, από την ύποπτη προδοσία ενός στρατηγού του κινεζικού στρατού, που αντιμετωπίζει τις τσαρικές ορδές στα δυτικά σύνορα της αυτοκρατορίας, μέχρι τη δολοφονία ενός μοναχικού ποιητή στο περίπτερο του κήπου του στο Χαν-γιουάν, είναι μεταξύ των π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΝΤΩΝΑ
Η περιπέτεια «Φόνος στην Καντώνα» μας μεταφέρει στο 680 μ.Χ. Πενηντάρης πια, ο γενειοφόρος πρύτανης των αστυνομικών εγκεφάλων της αρχαίας Κίνας φτάνει στην Καντώνα για να ερευνήσει κρυφά μια μυστηριώδη εξαφάνιση. Στα σκοτεινά σοκάκια και στους πανύψηλους ναούς του μεγάλου λιμανιού της Νότιας Κίνας, άραβες δολοφόνοι και κινέζοι κακοποιοί προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για μίσθωση. Ο Δικαστής και οι πιστοί βοηθοί του εμπλέκονται σε έναν ιστό περίπλοκης πολιτικής συνωμοσίας και άγριων δολοφονιών. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ
«Η ιστορία της Ρώμης, από πολλές απόψεις -και ίσως τις σημαντικότερες- δεν είναι παρά μια συνέχεια της ιστορίας των Ελλήνων. Σαν συνέχεια τη συνέλαβαν και αρκετοί απ’ όσους την έζησαν, αν και είναι αλήθεια πως ένα από τα πρώτα φορτία που έφεραν απ’ την κατοικημένη Ελλάδα τα ρωμαϊκά καράβια, ήταν περίπου χίλιοι διανοούμενοι, που αφού πρώτα προσπάθησαν να εμψυχώσουν την αντίσταση κατά της Ρώμης, στη συνέχεια αποφάσισαν να μεταφερθούν σ’ αυτήν, γιατί είχαν καταλάβει πως μόνο ακολουθώντας τους Ρωμαίους στρατιώτες στους δρόμους που είχαν κατασκ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΙΡΗΝΟΠΟΙΟΙ
Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 1919, μετά «τον πόλεμο που έβαζε τέλος σε όλους τους πολέμους», άντρες και γυναίκες από ολόκληρο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι για την Ειρηνευτική Συνδιάσκεψη. Στην καρδιά της δέσποζαν οι ηγέτες των τριών μεγάλων δυνάμεων - οι Γούντροου Γουίλσον, Λόιντ Τζορτζ και Κλεμανσό - όμως βρέθηκαν εκεί και χιλιάδες άλλοι, ο καθένας με διαφορετική ατζέντα. Βασιλιάδες, πρωθυπουργοί και υπουργοί Εξωτερικών, με τα πλήθη των συμβούλων τους, συνωστίζονταν πλάι σε δημοσιογράφους και υποστηριχτές μιας εκατοντάδας υ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Η πρόσφατη διεθνής συζήτηση για το "μοντέρνο" και το "μεταμοντέρνο" έγινε σε βάση αισθητική ή φιλοσοφική χωρίς να εξιχνιασθούν οι κοινωνικές προϋποθέσεις και αντιστοιχίες των όρων αυτών. Τούτο το βιβλίο ερευνά την εξέλιξη των δυτικών κοινωνιών στα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια και δείχνει πώς η κατάρρευση του αστικού τρόπου σκέψης και ζωής συμπορεύθηκε με τη διαμόρφωση των "μεταμοντέρνων" ιδεολογημάτων και στάσεων. Η ανάλυση κινείται σε πολλαπλά επίπεδα αγκαλιάζει τόσο τις πολιτικές αλλαγές που συντελέσθηκαν κατά τη μετάβαση από τον κλα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΑΜΕΝΗ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Γιατί ένα ζεστό, καλοκαιρινό βράδυ του 2015 τόσες πολλές χιλιάδες άνθρωποι φώναξαν μαζικά το σύνθημα "Αλήτες-ρουφιάνοι-δημοσιογράφοι"; Και γιατί τα ελληνικά ΜΜΕ συγκεντρώνουν τον πιο χαμηλό δείκτη εμπιστοσύνης ανάμεσα σε 38 χώρες παγκοσμίως; Οι 20 + 1 ιστορίες επιχειρούν μερικές απαντήσεις. Τις συναντάμε στις άθλιες διαπομπεύσεις οροθετικών γυναικών. Στον πατέρα που αυτοκτόνησε μετά τις αβάσιμες κατηγορίες τηλεοπτικής εκπομπής ότι βίασε την κόρη του. Στους 14 ανύποπτους πολίτες που πληροφορήθηκαν από εφημερίδα πως είναι τρομοκράτες. Στα τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, «ένα δόκανο από το οποίο κανένας δεν μπορούσε να ξεφύγει», είχε αναμφίβολα καταλυτικές συνέπειες στην πολιτική ζωή του τόπου και άφησε έντονα τα ίχνη του στη συλλογική μνήμη. Δημιούργησε πρωτοφανή σχίσματα, θεσμοποίησε την πολιτική πόλωση και προκάλεσε ισχυρές ιδεολογικές αγκυλώσεις, που λειτουργούσαν επί πολλές δεκαετίες ανασταλτικά για την επιστημονική έρευνα και κυρίως για την ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης, που αυτή συνεπάγεται. Σήμερα όμως, η τραυματική αυτή περίοδος έχει μετατεθεί οριστικά από το πεδ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΩΝΑΣ
Η σύντομη αυτή μελέτη επιχειρεί να παρουσιάσει, αναλύσει και αξιολογήσει τη Συνθήκη της Λισσαβώνας που, αρχικά με την ονομασία «Μεταρρυθμιστική Συνθήκη», προέκυψε από το αποτυχημένο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας ως «τροποποιητική Συνθήκη» των υφιστάμενων Συνθηκών είναι ένα ιδιαίτερα περίπλοκο και δυσανάγνωστο κείμενο, διατυπωμένο σε τεχνοκρατική γλώσσα, που συνοδεύεται από μεγάλο αριθμό Πρωτοκόλλων και Δηλώσεων. Η κατανόησή της επομένως είναι εξαιρετικά δύσκολη από τον ενδιαφερόμενο πολίτη. Στόχος κυρίως του βιβλίου αυτού εί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΣΕΙΣ (1964-1975)
Ο αναγνώστης θα βρει στο μικρό τούτο βιβλίο ανθολογημένα μερικά άρθρα, που τα περισσότερά τους έχουν γίνει δυσεύρετα. Καλύπτοντας μια περίοδο που εκτείνεται από το 1964 στο 1975, καταλαβαίνει κανείς γιατί φρόντισα να τα χρονολογήσω: όχι μόνο για να θυμίσω τη χρονική συγκυρία, δηλαδή τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημοσιεύτηκαν (η ψυχανάλυση, π.χ., δεν έχαιρε και μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των κομμουνιστών, όταν δημοσίευσα, στα 1964, το "Φρόυντ και Λακάν") αλλά επίσης για να σημειώσω, πως μερικές θέσεις που θα συναντήσει κανείς στα πρώτα ...
Διαβάστε περισσότερα...

Για ένα φανάρι
- Αν σας έπιανε ένα φανάρι στον δρόμο από το σπίτι σας ως εδώ, δεν θα βρισκόσαστε απέναντί μου... - Για ένα φανάρι; - Για ένα φανάρι... Εκείνο το πρωινό της 9ης Μαΐου, που το μικρό αυτοκίνητο αγκομαχούσε να φτάσει γρήγορα στο νοσοκομείο, ένα φανάρι που είχε την καλοσύνη να δείξει το πράσινό του χρώμα του έσωσε τη ζωή.... (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...