ΥΨΙΛΟΝ / ΒΙΒΛΙΑ

ΚΑΙΡΟΣ
Τα κείμενα που απαρτίζουν το βιβλίο -κείμενα σύντομα και συχνά συνδεδεμένα με την άμεση πραγματικότητα -, έχουν έναν εισαγωγικό χαρακτήρα που μπορεί να ευκολύνει την πρόσβαση στα εκτενέστερα και ίσως δυσκολότερα γραπτά του έργου του Κ. Καστοριάδη. Οι αναγνώστες θα μπορέσουν έτσι να εξοικειωθού με έναν τρόπο σκέψης που είναι στην ουσία του ο ίδιος, είτε για ψυχανάλυση πρόκειται, είτε για φιλοσοφία, είτε για τις φιλοσοφικές συνέπειες της σύγχρονης επιστήμης, είτε για το πρόβλημα της δημοκρατίας στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Θα μπορέσουν επίσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΚΟΛΥΜΑ
ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ (α') Αφού παρεμβληθούν λογής μελωδικές παραλλαγές, Σαν ύστερα από περιπλάνηση Γυρίζει πάλι το αρχικό μοτίβο Από άλλο τώρα της ορχήστρας όργανο Σάν να 'ρχεται, πιο ωραίο, από τη μνήμη. Αλήθεια, η επανάληψη στη μουσική Μοιάζει με ανάκληση κάποιου χαμένου παρελθόντος Νοσταλγική, σαν απ' την έμφυτη Στον άνθρωπο αίσθηση μιας μακρινής απώλειας Που επισημαίνει το μοτίβο. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Τα έργα του Λούντβιχ Τηκ, που παρουσιάζονται εδώ για πρώτα φορά μεταφρασμένα στα νέα ελληνικά, εντάσσονται σε δύο διαφορετικές φάσεις της συγγραφικής του δραστηριότητας. Τα "Μάγια του έρωτα", "Τα ξωτικά" και "Το κύπελλο" είναι γραμμένα στο τέλος της ρομαντικής περιόδου του συγγραφέα, ενώ "Οι πολυτέλειες της ζωής" -ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του 19ου αιώνα το οποίο παίχτηκε διασκευασμένο πολλές φορές στο θέατρο- προέρχονται από τις όψιμες Νουβέλες της Δρέσδης στις οποίες παρατηρείται μια σταδιακή μετάβαση στην κατεύθυνση μιας ρεαλιστικής...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟ ΦΑΡΟ
Η Βιρτζίνια Γουλφ γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1882 και μεγάλωσε σε αστικό και πολύ καλλιεργημένο περιβάλλον. Αυτοδίδακτη (όταν ήταν δεκατριών ετών ο πατέρας της της επέτρεψε να χρησιμοποιεί τη βιβλιοθήκη του χωρίς όρους), είχε την ατυχία να μη σπουδάσει αλλά και την τύχη να μείνει έτσι αμόλυντη από τον στείρο ακαδημαϊσμό των πανεπιστημίων. Το πεζό έργο της χαρακτηρίζει η τεχνική της συνειδησιακής ροής: καταγραφή των σκέψεων και αισθημάτων που «ρέουν» χωρίς καμία προφανή λογική σύνδεση, στη συνείδηση ενός προσώπου. Η Βιρτζίνια Γούλφ βρίσκεται ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΚΟΝΤΟ
Το να ρωτήσουμε ποιος ή τι είναι ο αναμενόμενος Γκοντό δεν έχει κανένα νόημα. Ο Γκοντό δεν είναι τίποτα άλλο από το όνομα του γεγονότος ότι η ζωή που συνεχίζεται άσκοπα παρερμηνεύει την παρουσία της σαν "αναμονή", ή "περιμένοντας κάτι". Η θετική στάση των δύο προσώπων, του Εστραγκόν και του Βλαδίμηρου, αποτελεί, τελικά, μια διπλή άρνηση: πρόκειται για την ανικανότητα να αναγνωρίσουν τη δίχως νόημα θέση τους. Μάλιστα, η ερμηνεία αυτή επιβεβαιώνεται και από τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος έχει πει πως δεν τον ενδιαφέρει τόσο ο Γκο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣ
Οι "Δούλες", από τα αρτιότερα δείγματα του δυτικού μοντερνισμού στο θέατρο, πρωτοπαρουσιάστηκαν το 1947 στο Theatre de l' Athenee στο Παρίσι και παραμένουν μέχρι σήμερα το πιο πολυπαιγμένο έργο του Ζαν Ζενέ. Χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του θεάτρου μέσα στο θέατρο και τις μεθόδους του θεάτρου του παραλόγου, ο Γάλλος δραματουργός τοποθετεί τις δύο υπηρέτριες σε ένα διαρκές παιχνίδι εναλλαγής ταυτότητας, όπου η Κλαίρη ενδύεται τον ρόλο της Κυρίας τους, ενώ η Σολάνζ παριστάνει την Κλαίρη. Έργο τραγικό και βίαιο, στο οποίο ο Ζενέ επιχειρεί να ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΤΡΕΛΟΣ ΕΡΩΣ
Υπηρέτες του αυστηρού, ανώνυμοι ερμηνευτές, δέσμιοι και λαμπροί της επιθεωρήσεως υπερθέαμα, που μιαν ολόκληρη ζωή, χωρίς ελπίδα μεταβολής, θα κατέχει το θέατρο του νου, κινήθηκαν πάντοτε μυστηριωδώς για μένα όντα θεωρητικά, που ερμηνεύω σαν κλειδοκράτορες: κρατούν τα κλειδιά των καταστάσεων, θέλω να πω μ' αυτό ότι κρατούν το μυστικό των στάσεων των πιο σημαντικών, που θα έπρεπε να πάρω μπροστά σε τέτοια σπάνια γεγονότα, που θα με παρακολουθούν με τη σφραγίδα τους. Το χαρακτηριστικό αυτών των προσώπων είναι ότι μου παρουσιάζονται μαυροντυμέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΑΙΟΦΩΣ
Τσαλαπετεινοί... και θα γίνουν αυτές οι φιλαρέσκειες επικίνδυνες ή κράνη το χρώμα των δαμάσκηνων; Ω! και προπαντός να τσαλακώσει ένα ζεστό γάντι από καστόρι κρατώντας ποιες λιχουδιές βεγγαλικών! Στο Τυρόλο, όταν τα δάση σκουραίνουν, αποποιούμενα με όλη τους την ύπαρξη μια μοίρα άξια, το πολύ, για νόστιμες κακόγουστες ζωγραφιές, τη μεταμέλειά μου: την τραχύτητά της, τους καημούς, αναδίδω τα τροπαίολα του γράμματός της. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΥΦΟΥΣ
Με πόσους τρόπους μπορεί να περιγράφει ένα ασήμαντο επεισόδιο, απ' αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, στην καθημερινή μας ζωή; Με 99 (ενενήντα εννέα) απαντά ο Ρεμόν Κενό, και ιδού η απόδειξη: οι Ασκήσεις ύφους, ένα από τα πιο διασκεδαστικά και, ασφαλώς, από τα πιο πρωτότυπα βιβλία στην Ιστορία της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας. Σ' ένα παρισινό λεωφορείο, εν ώρα αιχμής, ένας αντιπαθητικός νεαρός ξεκινάει έναν καβγά με τον διπλανό του "δι' ασήμαντον αφορμήν". Μ' έναν ανεξάντλητο καταιγισμό απολαυστικών ευρημάτων, ο Κενό, ένας από τους πιο πνευματώδεις σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΡΦΥ
Ο Μέρφυ είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Μπέκετ· δημοσιεύτηκε στην Αγγλία το 1938, ύστερα από δεκάδες απορρίψεις, από τις εκδόσεις Routledge. Η γαλλική μετάφραση (του ίδιου του συγγραφέα, σε συνεργασία με τον Alfred Peron, που είχε ξεκινήσει ήδη από το 1938) εκδόθηκε το 1947 από τις εκδόσεις Bordas στο Παρίσι. Κείμενο σκοτεινό και κωμικό ταυτόχρονα, παρωδεί την παραδοσιακή φόρμα του μυθιστορήματος και ανατρέπει τα πάντα, στην ουσία ολόκληρη τη δυτική παράδοση. Τα στερεότυπα εδώ αρχίζουν ήδη από τον τίτλο, καθώς ο φερώνυμος κεντρικός ήρωας, ο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΚΑΙΤΕ ΚΑΙ ΤΟΛΣΤΟΙ
Θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το παρόν δοκίμιο ως οιονεί βιογραφική νουβέλα καθώς η γνωστή τάση του Τόμας Μαν να εμπλέκει στη δομή της μυθιστοριογραφίας του τον δοκιμιακό λόγο, εμφανίζεται εδώ αντεστραμμένη: το δοκίμιο του "Γκαίτε και Τολστόι" έχει την υφή ενός πολυπρόσωπου αφηγήματος όπου γύρω από τα πρόσωπα των δύο βασικών χαρακτήρων του διαγράφονται με λιγότερο ή περισσότερο έντονες γραμμές διάφορες φιγούρες του εποχικού περίγυρου που καθόρισε την προσωπικότητά τους και -διαδραστικά- καθορίστηκε απ' αυτήν. Έτσι, κατ' ουσίαν, ο Τόμα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΛΛΟΥ
Όπως ο Δάντης πορεύεται από κύκλο σε κύκλο για να φτάσει στην Κόλαση ή στον Παράδεισό του, έτσι και ο Σάμιουελ Μπέκετ τοποθετεί, καθέναν σε πολύ διακριτό κύκλο, τους τρεις κεντρικούς ήρωες των μυθιστορημάτων της τριλογίας του ("Μολλόυ", "Ο Μαλόν πεθαίνει" και "Ο ακατονόμαστος"), προκειμένου να φτάσουν, ίσως, στην ανυπαρξία την οποία επιζητούν. Από το ένα μυθιστόρημα στο άλλο, αυτός ο κύκλος όλο και στενεύει. Ο κύκλος στον οποίο μπορεί να είναι δέσμιος ο Μολλόυ, δεν μπορεί παρά να είναι αυτός της κυκλικής του αφήγησης που αρχίζει από το τέλ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΑΛΟΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ
Όπως ο Δάντης πορεύεται από κύκλο σε κύκλο για να φτάσει στην Κόλαση ή στον Παράδεισό του, έτσι και ο Σάμιουελ Μπέκετ τοποθετεί, καθέναν σε πολύ διακριτό κύκλο, τους τρεις κεντρικούς ήρωες των μυθιστορημάτων της τριλογίας του ("Μολλόυ", "Ο Μαλόν πεθαίνει" και "Ο ακατονόμαστος"), προκειμένου να φτάσουν, ίσως, στην ανυπαρξία την οποία επιζητούν. Από το ένα μυθιστόρημα στο άλλο, αυτός ο κύκλος όλο και στενεύει. Πολύ πιο περιορισμένος από τον Μολλόυ, ο Μαλόν είναι καθηλωμένος σ' ένα κλειστό δωμάτιο, ξαπλωμένος στο κρεβάτι του, σχεδόν ακίνητος,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΕΙΣ ΑΔΕΛΦΕΣ
Οι Τρεις Αδελφές έγιναν εκατό χρονών το 2000 και συγκαταλέγονται ανάμεσα στα αριστουργήματα της παγκόσμιας θεατρικής φιλολογίας. Κάθε καλλιτεχνικό δημιούργημα, από τη στιγμή που ανεξαρτητοποιείται και αποσπάται από το δημιουργό και το άμεσο περιβάλλον του, αρχίζει να λειτουργεί αυτόνομα, εκπέμποντας μεγάλη ή μικρή ακτινοβολία - ανάλογα με την αξία του. Οι χαρακτηρισμοί (δράμα, κωμωδία, κωμειδύλλιο), οι αγωνίες, οι μικρότητες, τα παρασκήνια υποχωρούν σιγά σιγά κι εξαφανίζονται, αφήνοντάς το να ταξιδεύει στο χρόνο συγκινώντας, αναστατώνοντας...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Δεν είναι δυνατόν ποτέ να σκεφτούμε ότι τα άτομα τα οποία τα θέλουμε ως ελεύθερους πολίτες, μπορεί να είναι ελεύθεροι στην πολιτική ζωή και να είναι σκλάβοι κατ' ουσίαν μέσα στην οικονομική παραγωγική τους ζωή. Δεν είναι δυνατόν να σκεφτούμε δηλαδή ότι τις Κυριακές τα άτομα θα πηγαίνουν σε μια ελεύθερη πολιτική συνέλευση και ότι τις άλλες πέντε-έξι μέρες της εβδομάδος θα είναι απλώς βίδες απάνω σε ένα μηχανικό σύστημα παραγωγής. Δεν είναι δυνατόν να εκπαιδεύουμε πολίτες -διότι ακόμα μία φορά η παιδεία των πολιτών δεν σταματάει ούτε στο δημ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΒΑΦΗΣ (ΔΙΓΛΩΣΣΟ)
Δεν έχω σήμερα κεφάλι για δουλειά.- Πλην τούτο, Μέβη, κάλλιο να το πεις που ό, τι κι αν λεν οι άλλοι σοφισταί, εγώ τον παραδέχομαι τον Λάμονα για πρώτο της Συρίας ποιητή. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟ ΧΑΟΣ
Ο Καστοριάδης είχε θέσει με ιδιαίτερη δριμύτητα το θέμα του νοήματος αλλά και του μέλλοντος της καλλιτεχνικής δημιουργίας πολύ προτού ξεσπάσει η διαμάχη για «την κρίση της σύγχρονης τέχνης». Η διάγνωσή του ήταν ζοφερή. Η παρούσα κατάρρευση της καλλιτεχνικής δημιουργίας είχε βαριές επιπτώσεις τόσο για το παρελθόν όσο και για το μέλλον. Για το παρελθόν, καθόσον «εκεί όπου δεν υπάρχει παρόν δεν υπάρχει ούτε και παρελθόν». Για το μέλλον, καθόσον «η ζωντανή μνήμη του παρελθόντος και ο σχεδιασμός ενός εκτιμημένου μέλλοντος εξαφανίζονται ταυτόχρο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Στην οδό Ρεμύ-Ντυμονσέλ, στο 14ο δημοτικό διαμέρισμα του Παρισιού, βρίσκεται ένα λευκό κτίριο -ένας οίκος ευγηρίας που ονομάζεται Tiers-Temps. Στο κέντρο της αυλής, ένα μοναχικό δέντρο. Ανάμεσα στους ενοίκους, ένας ψηλόλιγνος άντρας με πρόσωπο σκυθρωπό και μάτια διαπεραστικά παίζει με τις αναμνήσεις του -στο Φόξροκ της παιδικής του ηλικίας, στο Δουβλίνο των νεανικών του χρόνων, στο κατεστραμμένο από τους βομβαρδισμούς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου Σαιντ-Λο, στην εξοχική του κατοικία στο Yσσύ-, ακροβατώντας ανάμεσα σε δύο γλώσσες, τα αγγλικά τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ ΜΟΥ, ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ
Στα έντεκα μονόπρακτα του βιβλίου αυτού, εντοπίζονται οι βασικές επιρροές του Ρουμάνου συγγραφέα Ματέι Βίζνιεκ. Ο υπερρεαλισμός, ο ντανταϊσμός, το θέατρο του παραλόγου και του γκροτέσκου, η ονειρική ποίηση, η λογοτεχνία του φανταστικού, ο μαγικός ρεαλισμός του λατινοαμερικανικού μυθιστορήματος, δηλαδή όλα εκτός από το σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Αναμενόμενο ήταν τα έργα του να απαγορευτούν από τη λογοκρισία στη Ρουμανία και ο ίδιος να αναζητήσει πολιτικό άσυλο στη Γαλλία, όπου ζει από το 1987. Μόνο μετά την πτώση του Τσαουσέσκου αναγνωρίστηκε κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΗΜΕΡΑ
Τι σημαίνουν σήμερα για μας οι λέξεις "πολιτική" και "επανάσταση"; Ο Κορνήλιος Καστοριάδης για ν' απαντήσει σ' αυτό το πρόβλημα χρειάστηκε να παραμερίσει τις έτοιμες λύσεις, έπαψε να σέβεται τη λογική του δόγματος, έδωσε μια νέα διάσταση στην επαναστατική προοπτική, και όπως λέει ο ίδιος: "Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μιλάει εν ονόματι της εργατικής τάξης, παρά μόνο η ίδια η εργατική τάξη. Όταν λοιπόν ένας πολιτικός μιλάει εν ονόματι της εργατικής τάξης, του έθνους κτλ. πρέπει να ξέρουμε πως είτε απατά είτε απατάται. Τρίτος όρος δεν υπάρ...
Διαβάστε περισσότερα...