ΠΛΕΘΡΟΝ

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ
Το βιβλίο αυτό δεν αναφέρεται σε μια "ιστορία" των επιστημών του ανθρώπου, αλλά σε μια αρχαιολογία αυτού το οποίο είναι συγκαιρινό μας. Οι επιστήμες του ανθρώπου είναι κάτι περισσότερο από ένας τομέας της γνώσης: είναι ήδη πρακτικές, ήδη θεσμοί. Ο Μισέλ Φουκώ αναλύει την εμφάνισή τους, τους αμοιβαίους δεσμούς τους και τη φιλοσοφία η οποία υποβαστάζει τις επιστήμες του ανθρώπου. Ο "άνθρωπος" έκανε την εμφάνισή του εντός της γνώσης μας πολύ όψιμα: γεννήθηκε από μια εσωτερική μεταλλαγή του πολιτισμού μας, με αφετηρία τον 17ο αιώνα, εντός των ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ
Τα δύο φροϋδικά κείμενα της παρούσας συλλογής συγκαταλέγονται στα γραπτά που θεωρούνται ότι αφορούν την ψυχαναλυτική τεχνική. Ωστόσο, τα τεχνικά λεγόμενα γραπτά του Φρόυντ αφορούν κυρίως μια ψυχαναλυτική μέθοδο που επινοήθηκε από τον ίδιο τον Φρόυντ πρωτίστως ως μέθοδος κατανόησης του ανθρώπινου ασυνείδητου ψυχισμού και περιλαμβάνει κάποιες βασικές αρχές σχετικά γενικές και αφηρημένες, αποθαρρύνοντας τη φαντασίωση μιας τεχνικής επί της οποίας έχουμε τον πλήρη έλεγχο. Το πρώτο κείμενο συνιστά μια θεωρητική περισσότερο εξέταση του φαινομένο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ
Η τέχνη του ρήτορα έγκειται στο να μην αφήσει ποτέ να διαφανεί το τεχνητό. Εξού και το χαρακτηριστικό ύφος, το οποίο όμως είναι προπάντων προϊόν υψηλής τέχνης, όπως ακριβώς και η "φυσικότητα" του καλού ηθοποιού. Ο αληθινός ρήτορας μιλάει έχοντας ως βάση το ήθος του υπ' αυτόν αντιπροσωπευόμενου προσώπου ή πράγματος. Εφευρίσκει τις καλύτερες απολογίες και επιχειρήματα, τα πιο πειστικά λόγια και τους τρόπους του λέγειν. Το αξιοσημείωτο σ' αυτόν τον ρήτορα είναι ότι μέσω της τέχνης του, μέσω μιας αλλαγής προσώπων και μιας σωφροσύνης που τον δι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΟΥΚΩ
Πώς ορίζει ο Φουκώ την «όραση» και την «ομιλία», για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη της Γνώσης; Τι είναι, υπό αυτήν την έννοια, η απόφανση, εν αντιθέσει προς τις λέξεις, τις φράσεις, τις προτάσεις; Με ποιον τρόπο προσδιορίζει ο Φουκώ τις σχέσεις των δυνάμεων, για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη για την Εξουσία; Γιατί χρειάζεται ένας τρίτος άξονας που μας επιτρέπει να «διαβούμε τη γραμμή»; Τι είναι η γραμμή του Έξω, στην οποία αναφέρεται συνεχώς ο Φουκώ; Ποια η πολιτική, λογοτεχνική και φιλοσοφική της σημασία; Υπο ποία έννοια ο «θάνατος του αν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΩΤΡΕΑΜΟΝ
ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΛΩΤΡΕΑΜΟΝ, να μάθουμε την ηλικία του, το χρώμα των ματιών του ή το μήκος των δακτύλων του, θα παραμείνουν πλέον ευσεβείς πόθοι. Εκατό χρόνια πέρασαν από τη γέννησή του, εκατό χρόνια που δεν σημαίνουν τίποτα, με εξαίρεση αυτούς που πιστεύουν πως ο χρόνος μπορεί να ασκήσει κάποια επίδραση πάνω στο πνεύμα, γι' αυτούς που αφήνονται να τους ροκανίσουν οι μέρες, να τους αφανίσουν οι καρκίνοι του γήρατος, της φιλοξενίας και της δόξας. Ο Λωτρεαμόν δεν θα γίνει ποτέ ιστορικό πρόσωπο. Βρίσκεται έξω από την ιστορία της λογοτεχνίας κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ
Αν ο Ε. Μ. Φόρστερ θεωρείται από τους μεγαλύτερους μυθιστοριογράφους του 20ου αιώνα, αυτό οφείλεται κυρίως στο τελευταίο και σπουδαιότερο βιβλίο του, το "Ταξίδι στην Ινδία (1924)". Το θέμα του βιβλίου, έτσι όπως μας παρουσιάζεται εξαρχής, είναι απλούστατο: είναι δυνατόν να υπάρξει πραγματική φιλία μεταξύ ενός Ινδού και ενός Άγγλου; Μέσω αυτού του ερωτήματος ο Φόρστερ αναπτύσσει ταυτόχρονα τις πεποιθήσεις του για το νόημα το κόσμου, και το μάλλον απαισιόδοξο όραμά του για την ανθρώπινη φύση και τα αξεπέραστα όρια των πολιτικών ιδεών. Έτσι, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΖΩΗΣ
Από τις πολλές πτυχές του φροϋδικού έργου (θεραπευτική, πολιτισμική, μεταψυχολογική κ.ά.) αυτή που εκπροσωπείται σε τούτο το βιβλίο είναι, σίγουρα, η πιο προσιτή, η πιο δημοφιλής, η πιο διασκεδαστική και η πιο φαινομενικά αθώα. Διότι ο συγγραφέας εστιάζει στην καθημερινή ζωή όλων μας, τόσο των ασθενών όσο και των λεγόμενων υγιών. Μετά τον Φρόυντ όμως, λάθη, παραλείψεις, παραγραμματισμοί, άστοχες κινήσεις, ακόμη και παραπατήματα, δεν θα είναι πια όσο αθώα πιστευόταν. Δεν είναι απλώς αποτελέσματα απροσεξίας και χαλαρότητας. Τα βαθύτερα κίνητ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΩΜΑ - ΦΥΛΟ - ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ
Το βιβλίο αυτό έρχεται να συνεχίσει αυτό που ξεκίνησε η ημερίδα που διοργάνωσε το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας-Athens Pride τον Μάιο του 2009. Η δημόσια συζήτηση με αφορμή ακαδημαϊκές έρευνες και κινηματικές αναζητήσεις που αφορούν το φύλο και την σεξουαλικότητα είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία. Η πολιτική/θεωρία του φύλου και της σεξουαλικότητας δεν είναι ούτε στην Ελλάδα, ούτε και διεθνώς, ένα καινούριο ζήτημα, αν και συχνά περιθωριοποιείται ως δευτερεύουσας σημασίας. Παράλληλα, το κοινό έδαφος μεταξύ "επιστήμης" και "ακτιβισμού" συχνά α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ
Ίσως σήμερα να ντρεπόμαστε για τις φυλακές μας. Όσο για τον 19ο αιώνα, ήταν περήφανος για τα φρούρια που έχτιζε στις παρυφές, και ενίοτε στο κέντρο, των πόλεων. Γοητευόταν από αυτή τη νέα ηπιότητα που αντικαθιστούσε τα ικριώματα. Επαιρόταν ότι δεν τιμωρεί πια τα σώματα και ότι γνωρίζει εφεξής να αναμορφώνει τις ψυχές. Αυτοί οι τοίχοι, αυτά τα μέτρα ασφαλείας, αυτά τα κελιά αντιπροσώπευαν ένα συνολικό εγχείρημα κοινωνικής ορθοπεδικής. Αν κλέψει κάποιος, μπαίνει φυλακή. Αν βιάσει, μπαίνει φυλακή. Αν σκοτώσει, μπαίνει φυλακή. Από πού προέκυψε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Η αναπαράσταση, η παραγωγή δηλαδή νοήματος μέσω της γλώσσας, του Λόγου και της εικόνας, κατέχει κεντρική θέση στις πολιτισμικές σπουδές. Στο εισαγωγικό αυτό κείμενο ο Stuart Hall παρουσιάζει κατανοητά και συγκροτημένα τον τρόπο που οι εικόνες, η γλώσσα και ο Λόγος λειτουργούν ως συστήματα αναπαράστασης. Ο Hall αναλύει την αναπαράσταση ως σημασιοδοτική πρακτική σε διαφορετικά κοινωνικά και θεσμικά συγκείμενα, θέτοντας ερωτήματα που αφορούν τη σχέση της αναπαράστασης με το νόημα, τη γνώση και την εξουσία. Συνδυάζοντας εικονογραφημένα παραδεί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Στο βιβλίο αυτό ο Κριστιάν Μετς αναλύει τον κινηματογράφο με τα εργαλεία της ψυχανάλυσης, τα οποία συνδυάζει με τις κατακτήσεις της γλωσσολογίας, χωρίς να παραγνωρίζει την κοινωνικοϊστορική πραγματικότητα στην οποία ριζώνει ο κινηματογράφος ως θεσμός. Αναγνωρίζοντας τη σημασία που μπορεί να έχουν οι ψυχαναλυτικές μελέτες της υπόθεσης, των ηρώων ή των δημιουργών μιας ταινίας, ο συγγραφέας προχωρά στη μελέτη φαινομένων που διέπουν την τελετουργία της παρακολούθησης μιας ταινίας: ταύτιση, επιδειξιομανία και ηδονοβλεψία, προδιάθεση πίστης και ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΧΑΝΣ
Ένα παιδί φοβάται να βγει στον δρόμο, φοβάται τα άλογα, αυτά που κουβαλούν βαρύ φορτίο, φοβάται μην πέσουν κάτω και αρχίσουν να κλοτσούν με τα πόδια τους. Τι σχέση μπορεί να έχει αυτός ο φόβος με τη γέννηση της μικρής αδελφής του, με την επιμονή του να κοιμάται στο κρεβάτι των γονιών του; Στηριγμένος μόνο σ' ένα ιστορικό ασθενείας που συντάσσει ο πατέρας, ο Φρόυντ θα παρακολουθήσει την τριχοειδή πορεία της επιθυμίας του πεντάχρονου αγοριού, μέσα από τις αναπάντεχες μεταμορφώσεις και τα στρατηγήματά της, και θα ορίσει το περιεχόμενο μιας πά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΠΑ
[...] Με βάση όλα αυτά, μπορούμε να αντιληφθούμε την τελευταία εκδοχή του Μαγκρίτ, στο "Αυτό δεν είναι πίπα". Τοποθετώντας το σχέδιο της πίπας και τη διατύπωση που του χρησιμεύει ως λεζάντα στην καλά οριοθετημένη επιφάνεια ενός πίνακα (στο μέτρο που πρόκειται για έναν ζωγραφικό πίνακα τα γράμματα δεν είναι παρά μόνο η εικόνα των γραμμάτων, στο μέτρο που πρόκειται για έναν μαυροπίνακα το σχέδιο δεν είναι παρά μόνο η διδακτική προέκταση ενός λόγου). Τοποθετώντας αυτόν τον πίνακα σε ένα ξύλινο τρίεδρο, χοντρό και στέρεο, ο Μαγκρίτ κάνει ό,τι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Η κινέζικη λογοτεχνία είναι άγνωστη στον τόπο μας, όπως σχεδόν κι όλος ο πολιτισμός της μακρινής αυτής χώρας με τη μακραίωνη ιστορία. Ένας πολιτισμός ξεχωριστός, ιδιότυπος, διάφορος από εκείνον που έθρεψαν στη Δύση η κλασική παράδοση και ο Χριστιανισμός. Η ιδιομορφία της κινέζικης ποίησης, ωστόσο, δεν την αποξενώνει από τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ευαισθησία αλλά, αντίθετα, τη φέρνει πλησιέστερα προς αυτήν -όπως μαρτυρεί το πλήθος των μεταφράσεων σε όλες τις γλώσσες-, χάρη στην ωριμότητα του λυρισμού, στην πυκνότητα των νοημάτων, στην υποβλητικό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΓΩ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΤΟ
Αλλά και το απωθημένο κυλάει μαζί με το Αυτό, και είναι μόνο ένα κομμάτι του. Το απωθημένο χωρίζεται αυστηρά από το Εγώ μέσω των αντιστάσεών του, αλλά μπορεί να επικοινωνεί με το Εγώ μέσω του Αυτό. Αναγνωρίζουμε αμέσως ότι όλες οι ειδικές καταστάσεις που μέχρι τώρα έχουμε περιγράψει υποκινούμενοι από την παθολογία συνδέονται μόνο με το επιφανειακό επίπεδο -το μοναδικό που μας είναι γνωστό- της ψυχικής συσκευής. Από αυτές τις σχέσεις θα μπορούσαμε να σχηματίσουμε ένα σχέδιο, οι γραμμές του οποίου εξυπηρετούν απλώς μια αναπαράσταση, δεν αξιώ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΕΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
Όπως και να διαβάσει κανείς τις "Τρεις μελέτες για τη σεξουαλική θεωρία", το κείμενο αυτό διατρέχεται από μία γενική και θεμελιώδη θέση: η διαστροφή δεν είναι εκτροπή, παρέκκλιση της σεξουαλικότητας, αλλά στην ίδια της την ουσία η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι διαστροφική. Με άλλα λόγια, η "εξαίρεση", δηλαδή η διαστροφή, καταλήγει να συμπαρασύρει στην κίνησή της και τον κανόνα. Η εξαίρεση, που θα έπρεπε να προϋποθέτει την ύπαρξη ενός προκαθορισμένου ενστίκτου, μιας προκαθορισμένης σεξουαλικής λειτουργίας με σαφώς προσδιορισμένους τους καν...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΝΙΤΣΕ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Ζιλ Ντελέζ αγαπούσε τους φιλοσόφους που συμμετείχαν στην ιστορία της φιλοσοφίας, αλλά και που τρόπον τινά ξέφευγαν από αυτή. Τέτοιοι ήταν ο Σπινόζα, ο Μπερξόν, φιλόσοφοι μιας εύθραυστης συγκρότησης, εμφορούμενοι όμως από ένα ανυπέρβλητο ρεύμα ζωής. Και, βέβαια, τέτοιος ήταν ο Νίτσε. Εξοφλώντας, λοιπόν, τα χρέη του στην ιστορία της φιλοσοφίας, ο γάλλος φιλόσοφος θα γράψει τούτο το βαθιά επιδραστικό βιβλίο, αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον για τον συγγραφέα του Ζαρατούστρα. Οι τόσο παρεξηγημένες νιτσεϊκές έννοιες φωτίζονται εδώ υπό ένα απροσδ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ
ΑΔΕΛΦΟΣ: Αργείς πολύ ακόμα. ΚΥΡΙΟΣ: Έρχομαι αμέσως. ΑΔΕΛΦΟΣ: [Χαιρετάει τον Ζαχαροπλάστη] Καλησπέρα κύριε Σταρκ, τι φοβερή ζέστη... [Κάθεται στο παγκάκι] ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΗΣ: Καλησπέρα κύριε Πρόξενε, ναι, ναι, κάνει φοβερή ζέστη κι εμείς όλη μέρα σήμερα βράζαμε μαρμελάδες... ΑΔΕΛΦΟΣ: Αλήθεια... είχε πολλά φρούτα φέτος. ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΗΣ: Αρκετά κρύα η άνοιξη αλλά το καλοκαίρι ανυπόφορα ζεστό εμείς που μείναμε στην πόλη το νιώσαμε... ΑΔΕΛΦΟΣ: Εγώ χθες γύρισα από την έξοχη. Όταν τα δειλινά μικραίνουν θέλει κανείς να επιστρέψει... ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΗΣ: Εγώ μ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΨΥΧΙΚΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Ως μορφή εξουσίας, η καθυπόταξη είναι παράδοξη. Η κυριαρχία που μας ασκεί μια εξωτερική εξουσία αποτελεί μια οικεία και βασανιστική μορφή της. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό να διαπιστώνουμε ότι η ίδια η διαμόρφωση που έχουμε ως υποκείμενα εξαρτάται από αυτήν ακριβώς την εξουσία. Η Ψυχική ζωή της εξουσίας παρουσιάζει μια πρωτότυπη θεωρία για τις περίπλοκες σχέσεις του υποκειμένου με την εξουσία, ανατρέχοντας σε κείμενα των Χέγκελ, Νίτσε, Φρόυντ, Φουκώ και Αλτουσέρ. Με βάση μια ανάγνωση του Χέγκελ και του Νίτσε της "δυστυχισμένης συνείδησης...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ, ΦΟΥΚΩ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
Αυτό το βιβλίο εξετάζει τη σκέψη του Κορνηλίου Καστοριάδη και τη ριζοσπαστική εναλλακτική πρόταση που παρουσιάζει σε σχέση με τη σκέψη του Μισέλ Φουκώ σε τρεις βασικές έννοιες, κεντρικές στη θεωρία και των δύο διανοητών: το υποκείμενο, την παραγωγή κοινωνικής σημασίας και παράστασης και την κοινωνική και πολιτισμική αλλαγή. Αν και τα συμπεράσματά τους ήταν διαφορετικά, ο Καστοριάδης και ο Φουκώ αντιμετώπισαν παρόμοιες θεωρητικές και πολιτικές προκλήσεις και ασχολήθηκαν με κοινά ερωτήματα. Αυτό το σημαντικό βιβλίο αποτελεί έναν κριτικό διάλ...
Διαβάστε περισσότερα...